به گزارش ایران اکونومیست، ۲۵ فروردین ماه سال ۹۵ بود که شهردار وقت تهران در یک جلسه از فروش فروشگاه شهروند خبر داد و اعلام کرد که در ازای پرداخت بدهی شهرداری شهرآفتاب و فروشگاه شهروند به فروش می‌رسد و نهایتا در یک جلسه غیر علنی در شورای چهارم شهر تهران، اعضای پارلمان شهری، رأی به واگذاری ۶۰ درصد سهام فروشگاه شهروند و واگذاری ۱۰۰ درصدی شهرآفتاب به بانک شهر را دادند. واگذاری که همان زمان مخالفت‌هایی را به همراه داشت و حتی رحمت الله حافظی رئیس وقت کمیسیون سلامت شورای شهر تهران از این مصوبه به عنوان "برگ سیاهی در کارنامه شورای چهارم" یاد کرد؛ البته اجرای این مصوبه به عمر دوره چهارم شورا قد نداد و در شورای شهر پنجم نیز با اعمال تغییراتی، رسما مسکوت ماند.
حالا با گذشت ۶ سال از مطرح شدن واگذاری سهام نمایشگاه شهرآفتاب که به نمایشگاه بین المللی آفتاب تغییر نام داده و فروشگاه شهروند، بار دیگر مدیران شهری واگذاری سهام این دومجموعه نمایشگاه آفتاب و شهروند به همراه موسسه همشهری و سهم ۶ درصدی شهرداری از فروشگاه رفاه را در دستور کار قرار دادند؛ به‌گونه‌ای که روز یکشنبه هفته گذشته یک فوریت لایحه شهردار تهران در مورد "مجوز واگذاری بخشی از سهام تعدادی از شرکت‌های تابعه شهرداری تهران جهت تسویه بدهی به بانکها" در دستور کار اعضای شورای شهر قرار گرفت و یک فوریت آن نیز به تصویب رسید که بر این اساس شهرداری می‌تواند سهام مجموعه‌های شهرآفتاب، شهروند و همشهری که ۱۰۰ درصد متعلق به شهرداری است و سهم ۶ درصدی خود در فروشگاه رفاه را برای تسویه بدهی‌های بانکی خود به فروش برساند.
بدهی ۵۰ هزار میلیارد تومانی شهرداری تهران به بانکها
فروزنده معاون مالی و اقتصاد شهرداری تهران در دفاع از این لایحه اعلام می‌کند: ما علاوه بر آنکه به دنبال کاهش تصدی‌گری شهرداری در راستای افزایش بهره‌وری و اصلاح ساختارها هستیم، می‌خواهیم بدهی‌های بانکی‌مان را نیز با این روش کاهش دهیم؛ چرا که ما ۵۰ هزار میلیارد تومان به بانکها بدهی داریم که ۳۰ هزار میلیارد تومان آن اصل پول و ۲۰ هزار میلیارد سود آن است که اگر این لایحه به تصویب برسد می‌توانیم هر چه سریعتر نسبت به عملیاتی کردن استمهال وام‌ها اقدام کنیم.
وی با بیان اینکه یکی از سیاست‌های جدی ما این است که بخشی از سهام نمایشگاه شهر آفتاب را به شرکت نمایشگاه‌ها واگذار کنیم که اگر این اتفاق بیفتد نمایشگاه‌ها به شهر آفتاب منتقل می‌شود، ادامه می‌دهد: ۳۸ هزار میلیارد تومان به بانک شهر بدهی داریم و در مناطق نیز بدهی‌مان به پیمانکاران۸۰۰۰ میلیارد تومان است که در بخش غیر نقد پرداخت می‌شود و ۷۵۰۰ سند آماده شده که یا به صورت تهاتر و یا به صورت نقدی بدهی‌هایشان را پرداخت کنیم.
به گزارش ایران اکونومیست، با اینکه یک فوریت این لایحه تصویب شد و جزئیات و اصطلاحا چکش کاری این لایحه به کمیسیون‌ها سپرده شد، اما اطلاعاتی از نحوه واگذاری، میزان ارزش دارایی این چهار مجموعه، میزان دقیق بدهی به سیستم بانکی به تفکیک بانکها مشخص نشده است و جای سوال است که چرا مدیریت شهری باید از محل فروش اموال عمومی که سرمایه شهر تهران هستند، بدهی خود به سیستم بانکی را پرداخت کند؟ و آیا اساسا شهرداری تهران به غیر از شهروند، شهرآفتاب، همشهری و.. که به نوعی برند شهرداری هستند، ملک دیگری ندارد به بدهکارانش بدهد؟
جای شکر دارد که بالاخره مسئولان قبلی شهر، رقم بالای بدهی شهرداری را قبول کردند
افشین حبیب زاده رئیس کمیته عمران شورای شهر پنجم در گفت‌وگویی با ایران اکونومیست در مورد مطرح شدن مجدد فروش شهروند و شهرآفتاب می‌گوید: مدیریت شهری در دوره چهارم شورای شهر تهران، تصمیم به واگذاری مجموعه شهروند و شهرآفتاب به بانک شهر برای پرداخت بدهی‌ها می‌کنند ولی از آنجایی که بانک مرکزی به علت افزایش میزان دارایی‌های غیر نقد بانک شهر در پی این واگذاری وارد شد و مخالف کرد، خود به خود اجرای این مصوبه مسکوت ماند.
وی با بیان اینکه ارزش واقعی نمایشگاه آفتاب در زمین آن است و بخش زیادی از زمین‌ها نیز متعلق به تولیت حرم امام خمینی(ره) است و باید در نحوه واگذاری نمایشگاه آفتاب به این موضوع توجه شود، می‌افزاید: در شورای شهر پنجم مصوبه‌ای درمورد واگذاری شهروند و موسسه همشهری داشتیم که براین اساس قرار بود این دو مجموعه از طریق بورس واگذار شود و حتی همه کارهای عرضه در بورس اعم از اصلاح اساسنامه، تطبیق اساسنامه با قوانین و ... برای عرضه سهام شهروند انجام شد و مقرر شد که موسسه همشهری نیز اصلاحات مورد نیاز در اساسنامه خود را برای عرضه در بورس ایجاد کند تا به بورس بپیوندد و تمام تلاش‌مان این بود که مدیریت این مجموعه‌ها در اختیار شهرداری باقی بماند که این مسئله نیز به مرحله عرضه نرسید.
حبیب زاده با بیان اینکه در آن زمان بحثی مطرح شد که بخشی از سهام این دو مجموعه در اختیار پرسنل باشد تا پرسنل علاقمند، سهامدار این دو مجموعه باشند، ادامه می‌دهد: حالا مدیریت فعلی شهر تهران یک فوریت واگذاری سهام ۴ مجموعه شهرداری تهران را تصویب کرده است تا سهام به بانک ها در ازای پرداخت بدهی واگذار شود یعنی به عبارت دیگر باز همان بحث های قدیمی مطرح شده است، اما چنانچه این سهام را می‌خواهند به بانکها بدهند، ممکن است بانکها در مقطعی که بخواهند افزایش سرمایه بدهند و شهرداری نتواند در این افزایش سرمایه مشارکت کند، خود به خود امکان دارد تا بخش اعظمی از سهام در اختیار بانکها قرار گیرد و عملا مدیریت این مجموعه‌ها به بانکها سپرده می‌شود.
وی می افزاید: شورای شهر دو هفته فرصت بررسی این لایحه را دارد؛ اما ابهاماتی نیز مطرح است بگونه‌ای که میزان دقیق بدهی شهرداری به بانکها هنوز اعلام نشده است که دقیق چقدر بدهکار است و چه میزان سود و خسارت پرداخت می‌کند؟ و باید این رقم مشخص شود تا شورا بتواند تصمیم گیری کند. همچنین ارزش گذاری از این ۴ مجموعه نشده است و به هرحال وقتی با طرح یک فوریت می آید هم باید میزان بدهی و هم ارزش املاک مشخص شود تا اساسا مردم بدانند که این واگذاری ها به چه قیمت و بر چه اساسی است.
حبیب زاده با بیان اینکه به نظرم بهترین روش برای این واگذاری بردن این چهار مجموعه به بورس است، می‌افزاید: درست است که بورس هم با مشکلاتی مواجه است اما بهترین و امن ترین مکانی که می‌توان سرمایه‌های شهر را در آن به صورت شفاف عرضه کرد، بورس است.
این کارشناس حوزه شهری در پاسخ به این سوال که آیا اساسا کار درستی است که سرمایه‌های شهر و مردم برای پرداخت بدهی واگذار شود؟ می‌گوید: به هرحال مدیریت شهری برای پرداخت بدهی های خود باید تصمیم بگیرد و فرآیندی را باید مشخص کند که براساس آن بدهی ها را پرداخت کند تا جریمه و سود به آنها تعلق نگیرد و از سویی دیگر دقت داشته باشید که فقط شهروند، شهرآفتاب و... سرمایه شهر نیستند؛ بلکه وقتی شهرداری تراکم می‌فروشد به نوعی سرمایه و دارایی‌های شهر را واگذار می‌کند و این فروش اموال روشی است که شهرداری‌ها برای پرداخت بدهی و دیون خود در پیش می‌گیرند، اگر روش دیگری باشد که تولید ثروت شود یا واگذاری کمتر باشد، بهتر است اما با توجه به اینکه اساسا رقم بدهی شهرداری بالا است به نظر می‌رسد این واگذاری به شرط آنکه مدیریت از دست شهرداری خارج نشود، راه حل مناسبی است.
به گفته وی، مدیران فعلی معتقدند که رقم بدهی شهرداری بالا است و جالب است بدانید در زمان دوره پنجم مدیریت شهری، هر چه می گفتیم رقم بدهی بالاست، نمی پذیرفتند و هجمه‌های رسانه‌ای وارد می‌کردند؛ اما حالا که خودشان مسئولیت را برعهده دارند، می‌بینند که این ارقام بدهی چقدر واقعی است و حالا اعداد اعلامی خودشان بسیار بالاست و جای شکرش باقی است که بالاخره این مدیران قبول کردند که رقم بدهی بالاست و به نظر می‌رسد واگذاری البته با سیاست های خاص یعنی عدم خروج مدیریت از شهرداری و نظارت در بلندمدت می‌تواند یک راه حل آخری باشد.
واگذاری تنها از طریق بورس
دولت شریک شهرداری در شهر آفتاب نشود، نمایشگاه راه نخواهد افتاد
ناصر امانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر ششم نیز در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، در مورد چرایی این واگذاری ها با اشاره به وضعیت نمایشگاه آفتاب که ظرفیت بزرگ این مجموعه بلا استفاده مانده است، می‌گوید: این مصوبه به ما کمک می‌کند که وزارت صمت بخشی از سهام شهرآفتاب را بخرد و روند انتقال نمایشگاه‌ها به شهرآفتاب سرعت گیرد و مطمئن باشید اگر دولت در نمایشگاه بین المللی شهر آفتاب، شریک ما نشود، این نمایشگاه راه نخواهد افتاد و برای حل مشکلات برگزاری نمایشگاه در سئول، باید دولت خودش را در نمایشگاه بین المللی شهر آفتاب سهیم کند و خود را موظف بداند که برگزاری نمایشگاه‌های بین المللی را به این مکان سوق دهد تا نمایشگاه سئول به شهرداری تحویل شود و آن مجموعه به یک فضای عمومی و خدماتی یا فضای سبز تبدیل شود.
وی با بیان اینکه شهرداری ماهانه سود کلانی را بابت عدم پرداخت به موقع بدهی‌ها و سررسید شدن اقساط تسهیلات بانکی پرداخت می‌کند، می‌افزاید: علاوه بر این مشکلات، متاسفانه شاهدیم که از این سرمایه شهری در نمایشگاه شهرآفتاب هیچ بهره برداریی نمی‌شود و این سرمایه گذاری، در یک زیان دهی قرار گرفته است.
امانی با انتقاد از عدم استفاده از ظرفیت بزرگ نمایشگاه بین المللی شهرآفتاب، می‌گوید: متاسفانه امروز شاهدیم که در مجموعه عظیم نمایشگاه آفتاب، هر چند وقت یکبار، نمایشگاه‌های کوچکی برگزار می شود که حداکثر یک سوله از آن مجموعه بزرگ را اشغال می‌کند. این درحالی است که به اعتقاد من، ما برای اینکه از یک سو بدهی‌های بانکی این مجموعه را کاهش دهیم و از سوی دیگر این سرمایه بزرگ شهری فعال شود، باید دولت را در مجموعه شهر آفتاب شریک خود کنیم.
وی با تاکید بر اینکه در واگذاری مطرح شده درخصوص شهر آفتاب، قرار نیست کل این مجموعه به دولت واگذار شود، ادامه می‌دهد: در لایحه پیشنهادی تاکید شده که واگذاری باید به گونه‌ای انجام شود که مدیریت نمایشگاه شهرآفتاب، در دست مدیریت شهری باقی بماند و واگذاری سهام این مجموعه از ۴۹ درصد تجاوز نکند و مدیریت شهری ۵۱ درصد سهام را در اختیار داشته باشد.
امانی در پاسخ به این سوال که چرا شورای شهر و شهرداری، بجای ارتقاء مدیریت شهر آفتاب و رفع مشکلات مدیریتی آن، به دنبال واگذاری این مجموعه برای حل مشکل زیان دهی آن است؟ می‌افزاید: اولا که ما در این لایحه به دنبال واگذاری کامل مجموعه شهرآفتاب نیستیم و حتما با واگذاری مدیریت شهرآفتاب و واگذاری بیش از ۴۹ درصد سهام این مجموعه مخالفیم. ما به دنبال آن هستیم تا با آورده شرکاء، زمینه حل مشکلات و توسعه شهرآفتاب و فروشگاه شهروند را فراهم کنیم.
وی درخصوص وضعیت سوددهی فروشگاه شهروند نیز ادامه می‌دهد: فروشگاه شهروند در حال حاضر زیان ده نیست و سالانه سود مختصری نیز ثبت می‌کند، ولی با توجه به اینکه سبد خانوارها که عمده محصولات فروشگاه شهروند را تشکیل می‌دهد و قیمت‌ها به شدت آنها بالا رفته، سود این فروشگاه کاهش داشته است؛ این در حالی است که ما به دنبال حفظ برند فروشگاه شهروند و ادامه خدمت‌دهی این مجموعه به شهروندان هستیم.
تهران روزانه ۱۲ میلیارد تومان سود بانکی پرداخت می‌کند
قرار نیست همه سهام واگذار شود، مدیریت با شهرداری می‌ماند
امانی خاطرنشان می‌کند: علاوه بر این موارد، شورای شهر پنجم در مورد موسسه همشهری که امروز زیان ده است و همچنین مجموعه شهروند، مصوبه واگذاری از طریق بورس را داشت که ما امروز نیز بر واگذاری از طریق بورس اصرار داریم و این موضوع را در بررسی‌های تخصصی در کمیسیون‌ها حتما مد نظر خواهیم داشت.
وی با بیان اینکه واگذاری بخشی از سهام این مجموعه‌ها از طریق بورس دارای مزایای قابل توجهی است، می گوید: واگذاری سهام از طریق بورس باعث می‌شود که علاوه بر شفافیت، سهام این مجموعه‌ها به تمامی متقاضیان عرضه شود و برنده عرضه این سهام، کسانی می شوند که بالاترین قیمت را پیشنهاد می دهند؛ لذا ما بر واگذاری سهام این مجموعه ها از طریق بورس تاکید داریم.
امانی در ادامه در پاسخ به این سوال که با توجه به وضعیت زیان ده بودن موسسه همشهری، سوددهی پایین فروشگاه شهروند و بلاتکلیف بودن مجموعه نمایشگاه بین المللی شهرآفتاب، آیا افراد یا مجموعه هایی تمایل به خرید سهام این مجموعه ها خواهند داشت یا خیر؟ ادامه می‌دهد: من اعتقاد دارم دولت و خصوصا وزارت صمت به عنوان متولی نمایشگاه‌های بین المللی، بهترین شریک ما در نمایشگاه بین المللی شهر آفتاب خواهد بود و در صورت توافق، آنها می‌توانند بهترین سهام دار این مجموعه باشند و با واگذاری املاک، سهام دار این نمایشگاه شوند؛ البته یک روش دیگر نیز متصور است که از سود سالانه نمایشگاه شهرآفتاب، هزینه این واگذاری را به مدیریت شهری تهران پرداخت کنند.
وی در پاسخ به این سوال که این سه مجموعه همشهری، شهرآفتاب و شهروند برند شهرداری هستند، می‌افزاید: متاسفانه در شرایط فعلی و بر اساس گفته مسئولان شهرداری تهران، شهر تهران روزانه ۱۲ میلیارد تومان سود بانکی پرداخت می‌کند و ماهانه این سود بانکی، ۳۶۰ میلیارد تومان می‌شود.
به گفته امانی، پس از واگذاری بخشی از سهام مجموعه نمایشگاهی شهرآفتاب، موسسه همشهری و فروشگاه رفاه، مدیریت و سیاست گذاری بر این مجموعه‌ها همچنان در اختیار شهرداری تهران باقی خواهد بود و هیچ برنامه‌ای برای واگذاری کل سهام یا سهام مدیریتی این مجموعه ها در مدیریت شهری وجود ندارد.
وی با تاکید بر اینکه هنوز شورای شهر تهران هیچ تصمیم قطعی مبنی بر واگذاری این مجموعه‌ها نگرفته و شورای شهر تنها به یک فوریت بررسی آن رأی داده است، ادامه می‌دهد: نکته قابل توجه این است که بدهی شهرداری به رقم ۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده است و روز به روز بر میزان این بدهی افزوده می‌شود و این در حالی است که اگر میزان بدهی سالانه شهرداری از اعتبار مصوب سالانه آن پیشی بگیرد، عملا شهرداری ورشکست می‌شود و ما نباید اجازه دهیم کار به این نقطه برسد؛ لذا ما به دنبال آن هستیم تا با اتخاذ سیاست‌ها و تصمیمات جدی، این میزان بدهی را حداقل به نصف برسانیم و یکی از راه‌های کاهش این حجم بدهی، واگذاری بخشی از سهام برخی از شرکت‌های شهرداری به شکلی شفاف با قیمت روز است؛ آن هم به نحوی که مدیریت این مجموعه‌ها همچنان در اختیار شهرداری تهران باقی بماند.
وی با تاکید بر اینکه هنوز جزئیات دقیق واگذاری این مجموعه‌ها کاملا بررسی نشده و این بررسی‌ها طی ۲ هفته آینده انجام می شود، می‌گوید: این لایحه طی روزهای آینده در کمیسیون ها بررسی و چکش کاری می شود و پس از تکمیل بررسی ها، این لایحه به صحن شورا می آید و همه چیز به طور واضح و شفاف به مردم اعلام می شود.
امانی در پاسخ به اینکه آیا شهرداری تهران منابع و سرمایه دیگری بجز شرکت های نامدار خود برای تامین بخشی از بدهی های خود در اختیار ندارد؟ می‌افزاید: شهرداری تهران، املاک و مستغلات بسیاری را در اختیار دارد ولی متاسفانه عمده آنها دارای مشکلات سند و یا معارض هایی هستند که این املاک و مستغلات را با مشکل مواجه کرده؛ علاوه بر این، شورای شهر تهران مجوز لازم را در بودجه امسال برای فروش املاک و مستغلات داده، ولی گزارش ۶ ماه نخست خزانه دار نشان داد که متاسفانه به دلیل مشکلات موجود در وضعیت بازار املاک، شهرداری تهران در بخش غیرنقدی چندان موفق نبوده است.
وی با تاکید بر اینکه واگذاری سهام این مجموعه‌ها در شورای چهارم و پنجم که طیف مخالف فکری ما بودند و همچنین شورای فعلی مطرح بوده و این امر نشان دهنده درستی این مسیر است، می‌گوید: شورای شهر چهارم که طیفی متشکل از دوستان اصلاح طلب و اصولگرا بود و در شورای پنجم که شورایی یک دست با نگرش فکری متفاوت با شورای فعلی بود، همگی در موضوع واگذاری بخشی از سهام این مجموعه‌های در اختیار شهرداری، وفاق داشتند.
امانی اضافه می‌کند: متاسفانه این نخستین بار است که قرار شده این مصوبه اجرایی شود و ما در این مسیر تجربه نخست را پشت سر می گذاریم چراکه پس از تصویب این موضوع در شورای چهارم، دوره پنجمی ها آن را اجرا نکردند؛ شورای پنجمی ها این موضوع را اصلاح کردند و بر واگذاری از طریق بورس که نیازمند اجرای مقداماتی است تاکید کردند و حالا ما امروز در حال بررسی چگونگی واگذاری این ۳ مجموعه هستیم و هنوز بررسی‌ها به نتیجه نهایی نرسیده است.
وی در خصوص ارزش این مجموعه ها نیز ادامه می دهد: بر اساس برخی گزارشات، گفته شده که ارزش سهامی که قصد واگذاری آنها را دارند حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان است ولی به نظر من ارزش این سهام بیش از این اعداد است چراکه اوایل امسال برآوردی که از قیمت شهرآفتاب انجام شد نشان داد که این مجموعه حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان ارزش دارد که با احتساب واگذاری ۴۹ درصد سهام این مجموعه، درآمد حاصل از واگذاری این مجموعه حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان است که با اضافه شدن سهام فروشگاه شهروند و موسسه همشهری، این رقم بیشتر خواهد شد.
به گزارش ایران اکونومیست، یک فوریت لایحه شهرداری در مورد واگذاری سهام چهار مجموعه فروشگاه رفاه، شهروند، همشهری و شهر آفتاب به تصویب رسیده و قرار است اعضای شورای شهر نسبت به بررسی ابعاد مختلف این واگذاری در کمیسیون ها تصمیم گیری کنند و باید منتظر ماند و دید که نهایتا چه اتقاقی برای این برندهای شهرداری تهران رخ می دهد.
