به گزارش ایران اکونومیست، با گسترش صنایع، تعداد کارگرانی که به اقتضای شغل در تماس با گردوغبار هستند، رو به افزایش است. تولید در این صنایع، یک فرایند آلوده‌کننده است و عوامل زیان‌آور و متعددی در محیط کار، سلامتی شاغلین را متأثر می‌کنند. عوارض شغلی ناشی از تماس با گرد و غبار متعدد هستند و استنشاق، اصلی‌ترین راه ورود مواد معلق در مواجهه شغلی محسوب می‌شود. ازنظر بهداشتی، سیستم تنفسی یکی از مهم‌ترین دستگاه‌های بدن است که می‌تواند تحت تأثیر عوارض، اختلالات و پیامدهای نامطلوب قرار گیرد.
به اعتقاد پژوهشگران، اختلالات و نشانه‌های تنفسی شغلی ممکن است درنتیجه تکرار مواجهه طولانی‌مدت یا مواجهه با یک یا چند ماده خطرناک، بخارات و گازهای مختلف ایجاد شوند. مواجهه با آلاینده‌های شیمیایی به‌صورت گسترده می‌تواند منجر به آسیب‌های ریوی حاد شود. بیماری‌های شغلی اما تحت تأثیر عواملی مانند سبک زندگی، شرایط محیط کار و میزان و شدت مواجهات هستند. علاوه بر این، وضعیت جسمی و ذاتی افراد نیز نقش مهمی در ایجاد، گسترش و وخامت این نوع بیماری‌ها ایفا می‌کند. یکی از روش‌های سنجش توان ذاتی افراد در مواجهه با عوامل بیماری‌زا در محیط کار، تعیین مزاج افراد است.
این موضوع، دستمایه گروهی از محققان کشورمان از دانشگاه پیام نور تهران شده است تا در خصوص آن تحقیقی را انجام دهند. در این تحقیق، عملکرد ریوی کارگران واجد مزاج‌های مختلف در برخورد با گرد و غبار صنعتی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است.
این مطالعه با مشارکت ۹۲ نفر از کارگران واجد شرایط کارخانه سیمان مهریز انجام شده است. محققان در این پژوهش، در کنار تعیین مزاج کارگران، شاخص‌های عملکرد ریوی شامل ظرفیت حیاتی (VC)، ظرفیت حیاتی اجباری (FVC) و جریان بازدمی اجباری را مورد ارزیابی و مقایسه قرار دادند.
نتایج بررسی‌های فوق که در مجله «تاریخ پزشکی» وابسته به مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی منتشر شده‌اند، نشان دادند که شاخص‌های ریوی فوق در مزاج‌های صفراوی و دمی نسبت به مزاج‌های سودایی و بلغمی به‌طور معنی‌دار و قابل توجهی بالاتر هستند.
محمدحسن دشتی خویدکی، پژوهشگر گروه تربیت بدنی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه پیام نور تهران و همکارانش می‌گویند: «بر اساس نتایج این تحقیق، احتمال ابتلا به مشکلات ریوی در مزاج‌های سرد (بلغم و سودا) بیشتر از مزاج‌های گرم (دم و صفرا) است. ازاین‌رو در به‌کارگیری کارگران با مزاج سرد در خطوط تولید سیمان باید دقت بیشتری صورت پذیرد».
به گفته این محققان، «با توجه به یافته‌های ما، پیشنهاد می‌شود به جهت کاهش عوارض و بیماری‌های تنفسی شغلی، پیش از استخدام نیروی کارگری، تست مزاج‌شناسی و شاخص‌های ریوی از افراد متقاضی به عمل آمده و با غربالگری اولیه، افراد سالم و با مزاج گرم یعنی گرم و خشک و گرم و تر برای کار در خط تولید و محیط‌های دارای گرد و غبار بیشتر انتخاب شوند».
همچنین پیشنهاد شده است که متقاضیان شغل دارای مزاج سرد یعنی سرد و تر و سرد و خشک، در بخش بسته بندی و محیط‌هایی با آلودگی گرد و غباری کمتر به کار گمارده شوند. همچنین در صورت اشتغال به کار افراد سرد مزاج در محیط‌های پر گرد و غبار، این افراد از نظر رعایت توصیه‌های ایمنی، بیشتر تحت نظر قرار گیرند تا ضمن حفظ سلامت کارگران، از تحمیل هزینه‌های درمانی و ایجاد اختلال در خطوط تولید به واسطه بیماری و ضعف کارگران کاسته شود.
دشتی خویدکی و همکارانش در نهایت اشاره کرده‌اند: «در بحث بیماری‌های شغلی، چون اولویت اصلی طب سنتی ایران همانند دیدگاه طب نوین، پیشگیری و سپس درمان است، زمینه‌های مناسبی برای استفاده از ظرفیت مزاج‌شناسی در طب ایرانی برای کاهش احتمال بروز آسیب‌های شغلی وجود دارد. این ظرفیت باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد».
