به گزارش ایران اکونومیست هم اکنون ایران ظرفیت تولید روزانه سه میلیون و ۸۳۸ هزار بشکه نفت خام را دارد. آماری که به تازگی از سوی وزارت نفت منتشر شده است. در ابتدا بهتر است با این سوال شروع کنیم آیا با افزایش تولید نفت امکان فروش بیشتر آن هم وجود دارد؟ محمود خاقانی کارشناس حوزه نفت و انرژی و مدیرکل پیشین امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت ایران به مهر می‌گوید: با افزایش تولید نفت امکان فروش بیشتر نفت برای ایران فراهم نیست.
وی ادامه داد: گفته می‌شود کشور ما ظرفیت بیش از سه میلیون ۸۰۰ هزار بشکه در روز را دارد. اما داشتن ظرفیت و توان تولید متفاوت است. یعنی نمی‌توانیم ادعا کنیم ۳ میلیون بشکه تولید و فروش داریم اما می‌توانیم بگوییم که چنین ظرفیتی وجود دارد. از این حیث باید به چند مساله پرداخت یکی آنکه بازار قدرت جذب ما را در این برهه از زمان دارد؟ زیرا کشور ما تنها بازار شرق را دارد که و چین و هند خریداران اصلی نفت ما به شمار می آیند. اما در حال حاضر چین نیاز خود را از عربستان و روسیه تأمین می‌کند.
این کارشناس حوزه نفت در این رابطه اضافه کرد: عربستان به دلیل اینکه به حمایت‌های سیاسی چین نیاز دارد نفت خود را با قیمت رقابتی به این کشور می‌فروشد. روسیه هم به دلیل بهره مندی از فناوری‌های جدید هزینه‌های خود را به شدت کاهش داده است. به همین دلیل هر تخفیفی برای فروش نفت داشته باشد سود کرده است. هند هم نفتی که از روسیه وارد می‌کند را فرآوری کرده و به اروپا صادر می‌کند یعنی اروپاییان همچنان به نفت روسیه وابسته‌اند.
روسیه سکاندار بازار نفت و گاز در جهان
خاقانی با اشاره به اینکه در حال حاضر بازار به دست روسیه است و از آن به درستی استفاده می‌کند در این زمینه توضیح داد: در حال حاضر روسیه یکی از کشورهایی است که بیشترین سهم را در فروش نفت و فرآورده‌های نفتی و گازی را دارد. اکنون روسیه آمریکا را متهم به خرابکاری خطوط انتقال گاز نورد استریم کرده است و امکان صادرات نفت از آن خط به آلمان وجود ندارد. البته معلوم نیست اروپا زمستان سردی پیش رو داشته باشد یا خیر. با این وجود قیمت گاز طبیعی در اروپا بسیار بالا رفته و بر روی قیمت فرآورده‌های نفتی تأثیر گذاشته، در صورتی که در گذشته قیمت نفت خام و فرآورده‌های نفتی در بازار تعیین کننده بود. به همین دلیل اکنون کشورهایی پیروز میدان هستند که از فناوری‌های نو بهره مندند.
پیروز میدان؛ کشورهای تولید کننده عمده گاز طبیعی
این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه در گذشته نفت خام و فرآورده‌های آن بر قیمت گاز طبیعی تأثیر گذار بودند در حالی که اکنون قیمت گاز طبیعی بر نفت خام و فرآورده‌های آن تاثیرگذارند در این زمینه توضیح داد: متأسفانه کشور ما از فناوری‌های جدید بهره مند نیست به همین دلیل هزینه تولید نفت خام نیز به همین میزان بالا می‌رود. ضمن آنکه ما در دسته کشورهای تولید کننده عمده گاز قرار ندارریم و کشورهایی که تولید کننده عمده گاز نیستند و صادرات به سایر کشورها ندارند نمی‌توانند توفیقی در فروش نفت نیز داشته باشند.
آمریکا و اروپا تنها شعار می‌دهند
مدیرکل پیشین امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت ایران اضافه کرد: با توجه به اقبال روسیه در تولید گاز طبیعی و بره مندی از فناوری‌های جدید برای کاهش قیمت‌ها، برخی از کارشناسان معتقدند دلیل انفجار خط لوله گاز نورد استریم به این دلیل بوده که کشورهای اروپایی انرژی خود را از اوکراین تأمین کنند در صورتی که چنین اتفاقی نیفتاد و روسیه نیز به اهداف خود در شرق اوکراین رسیده است و اکنون شاهدیم که آمریکا و اروپا تنها شعار می‌دهند.
بازار ایران تک محموله‌ای است
طبق آمار ارائه شده امکان افزایش ظرفیت تولید وجود دارد و به شرایط پیش از تحریم‌ها برسیم. اما آیا می‌توانیم این حجم از تولید را به سایر کشورها صادر کنیم؟ خاقانی در این زمینه توضیح داد: ما می‌توانیم با استفاده از ظرفیت نفتی تولید خود را بالا برده و از آن بهره مند شویم. اما یک پرسش وجود دارد، آیا بازار برای صادرات نفت ما مهیا است؟ زیرا به نظر نمی‌رسد در شرایط فعلی زمینه‌های لازم برای تمایل مشتریان نفت وجود داشته باشد. به همین دلیل ما در بازار به تک محموله‌ای فعالیت داریم، یعنی مشتریان برای تأمین نفت خام قراردادهایی را به صورت بلند مدت و میان مدت با کشورهای تأمین کننده منعقد کرده و در صورتی که با کمبود نفت خام مواجه شوند از ما نفت خریداری می‌کنند.
وی اضافه کرد: به همین دلیل ایران به عنوان کشور دائم نمی‌تواند مورد اقبال قرار گیرد و همواره نقش جایگزینی را به دوش می‌کشد. همچنین باید در نظر داشت که مشتری‌های ایران مشتری‌های ثابتی نیستند همین امر مزید بز علت می‌شود تا با افزایش تولید نفت توفیقی در فروش آن نداشته باشیم.
این کارشناس انرژی تاکید کرد: در دنیا همه کشورها به دنبال هوشمند سازی هستند در صورتی که استدلال مسئولان ما از قطعی شبکه‌های اجتماعی این است که از پلت فرم‌های خارجی استفاده نکنید، همین موضوع مزید بر علت می‌شود تا سایر کشورها برای سرمایه گذاری و خرید نفت دچار تردید شوند.
ایران به راحتی می‌تواند پنج میلیون بشکه نفت تولید کند
مدیرکل پیشین امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت ایران در پاسخ به این سوال که آیا کشور ما توانایی تولید این مقدار نفت خام در روز را دارد، به مهر می‌گوید: ایران ظرفیتی بیش از ۳میلیون و۸۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز را دارد که این عدد به راحتی می‌تواند به ۵ میلیون بشکه نفت در روز نیز برسد، زیرا کشور ما چیزی از عراق کم ندارد. اما باید به این نکته توجه داشت کشورعراق تولید کننده نیست، بلکه سرمایه گذارانی که در این کشور سرمایه گذاری کرده‌اند تولید را به دست گرفته‌اند و سهم اندکی به عراق می‌رسد.
وی در خاتمه یاد آور شد: در شرایط فعلی کشور ما ظرفیت تولید چهار و نیم میلیون بشکه نفت در روز را دارد. اما باید به این نکته هم توجه داشت که مصرف داخلی هم روبه فزونی است، هم در عرصه گاز و هم بنزین. البته این سوال وجود دار، با چه ظرفیتی تولید چه میزان به مصرف داخل و پالایشگاه‌ها می‌شود؟ که نیاز به برسی‌های طولانی مدت دارد.
