مهراد عباد در گفت و گو با ایران اکونومیست در مورد چگونگی افزایش درآمدهای مالیاتی، اظهار کرد: چندی پیش، رئیس سازمان امور مالیاتی اعلام کرد که سهم مالیات در بودجه دولت افزایش خواهد یافت و راهکار ارائه شده برای دریافت مالیات بیشتر را اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم سال ۹۴ و جرم‌انگاری فرار مالیاتی بیان کرد. ظاهراً قصد بر این است که با اعمال قدرت در سه بخش شامل «عدم ثبت‌نام به عنوان مودی مالیاتی»، «کتمان درآمد» و «ثبت هزینه‌های غیر واقعی» مالیات بیشتری دریافت شود.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران افزود: هم‌چنین اعلام شده سازمان امور مالیاتی در سه حوزه فرار مالیاتی، فساد اداری و ضعف فرهنگ مالیاتی توفیقات قابل ملاحظه‌ای داشته است. اما از دید یک مؤدی مالیاتی از فساد اداری در روند اخذ مالیات کاسته نشده و تنها با تغییر کارشناس ممیز، فساد از یک میز به میز دیگر منتقل و ترویج فرهنگ دریافت مالیات به وسیله توافق با مؤدی در بین ممیزان گسترده‌تر شده است.
بخشی از مشکل مالیات، مشکل فرهنگی است
وی ادامه داد: در خصوص فرهنگ مالیاتی نیز تغییر چشمگیری در چند دهه اخیر رخ نداده و شاهد افت فرهنگ در این حوزه نیز بوده‌ایم؛ به ترتیبی که به اذعان رئیس سازمان امور مالیاتی بیش از هفت هزار شرکت به صورت غیررسمی فعالیت می‌کنند و شاید بتوان گفت خیل عظیمی از شرکت‌ها دو دفتره هستند و امکان یا ترجیح تبدیل شدن به یک دفتر برای آنان امری عاقلانه قلمداد نمی‌شود.
عباد گفت: بدون تردید بخشی از مشکل مالیات مشکل فرهنگی است؛ فرهنگ پرداخت مالیات، فرهنگ مالیات‌ستانی و نحوه هزینه‌کرد مالیات، سه حوزه‌ای است که باید به صورت یکسان بهینه و اصلاح شوند.
وی افزود: در خصوص فرهنگ پرداخت مالیات کارهای بنیادین بسیاری باید انجام گیرد تا مردم با رغبت، حاضر به پرداخت مالیات شوند؛ به نحوی که وقتی باور داشته باشند که مالیات پرداختی صرف پیشرفت کشور و بهبود محیط کسب‌وکارشان می‌شود، آنگاه حاضرند با جان و دل مالیات بپردازند.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اضافه کرد: تصور تعداد زیادی از کارآفرینان جوان این است که تا جای ممکن باید از پرداخت مالیات دوری کنند و به همین دلیل، تعداد شرکت‌هایی که به صورت رسمی فعالیت نمی‌کنند بسیار است و شرکت‌ها و فعالان اقتصادی تا زمانی که مجبور نباشند، کد اقتصادی خود را فعال نمی‌کنند و اگر هم فعال کنند، تعداد زیادی از آنها باور دارند که باید تمام حقیقت را به اداره مالیات نگفت تا مالیات کمتری پرداخت. حتی اگر مجبور باشند معادل مالیات تعیین شده، برای پرداخت هزینه‌های جانبی، هزینه کنند.
وی با بیان اینکه بسیاری از این جوانان البته دست آخر متحمل زیان می‌شوند، اظهار کرد: باور بسیاری از آنها این است که مالیات در جای درست هزینه نمی‌شود و لذا از پرداخت مالیات امتناع می‌کنند. بنابراین جهت اصلاح این رویه نیاز به کاری کارشناسانه در طی مدت زمان طولانی وجود دارد و حتی لازم است در سطح مدارس فرهنگ مالیاتی ترویج شود. اما در عین حال، اصلاح نحوه هزینه‌کرد مالیات نیز باید مورد پیگیری قرار گیرد تا زمانی که مالیات پرداختی بخش‌خصوصی صرف هزینه‌های اداری و جاری بخش دولتی می‌شود، نمی‌توان انتظار داشت، پرداخت مالیات افزایش یابد.
عباد تصریح کرد: طبق قوانین بالادستی، مالیات باید صرف تأمین رفاه و خدمات عمومی شود؛ به طور مثال صرف سیستم آموزشی، حمل‌ونقل عمومی، مدیریت انرژی و فاضلاب و.. شود. این در حالی است که سطح این خدمات نه‌تنها ارتقا نیافته که شاهد تنزل کیفیت این خدمات نیز هستیم.
فشار برای دریافت مالیات بیشتر، رکود ایجاد می‌کند
وی تاکید کرد: تجربه اعمال سیاست‌های مالی سخت‌گیرانه در سایر اقتصادها نشان می‌دهد گاهی فشار برای دریافت مالیات بیشتر، باعث تخریب بازار و رکود بیشتر آن می‌شود و حتی می‌تواند منجر به ناکارآمدی اقتصاد شود.
عباد افزود: علاوه بر آن در علم اقتصاد منحنی به نام لافر وجود دارد که بیانگر ارتباط میان نرخ مالیات و درآمد حاصل از مالیات دولت است؛ از این رو، توجه دولت‌مردان را بر این اصل علمی جلب می‌کنم که الزاماً با افزایش نرخ مالیات نباید توقع افزایش درآمد مالیاتی را داشته باشند. حتی شاید به دلیل عدم وجود اعتماد متقابل و تضعیف سرمایه اجتماعی در ایران، ممکن است هدف دولت در افزایش درآمدهای مالیاتی تحقق نیافته و این درآمدها حتی کاهش پیدا کند.
لزوم شفاف‌سازی در ضرایب مالیاتی
وی تاکید کرد: اگر اصلاحات اقتصادی کشورهای در حال توسعه کشورهای همسایه را مورد بررسی قرار دهیم، درمی‌یابیم وقتی هزینه‌کرد مالیات دریافتی در حوزه سرمایه‌گذاری عمومی (سرمایه‌گذاری جهت افزایش رفاه عموم مردم) انجام گرفته، اعتماد بخش خصوصی به دولت افزایش یافته و در ادامه افزایش درآمد مالیاتی نیز محقق شده و آنجاست که می‌توان کل بودجه دولت را از مالیات تأمین کرد.
عباد اظهار کرد: پیشنهاد دیگر اصلاح روش‌های تشخیص مالیاتی و عدم اعمال سلیقه و عدم اجبار به توافق، در کنار اعتماد به اظهارنامه‌های مالیاتی است. این بخش می‌تواند قدم نخست جلب اعتماد به بخش خصوصی باشد؛ حتی اگر در کوتاه‌مدت موجب کاهش درآمدهای مالیاتی شود اما در بلندمدت و با در نظر گرفتن ضرایب شفاف و پایین مالیاتی، زمینه گسترش پایه‌های مالیاتی و ترغیب هفت هزار شرکت غیررسمی به ارائه اظهارنامه رسمی فراهم می‌شود و باعث افزایش درآمد مالیات خواهد شد.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفت: از طرف دیگر قوانین پیچیده و غیرشفاف در حوزه مالیات باید ساده‌سازی شود و با شفاف‌سازی در ضرایب مالیاتی بستر پرداخت مالیات به صورت شفاف و آسان فراهم شود.
