«مجید کریمی» در گفت‌وگو با ایران اکونومیست درباره مزایای عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای اظهار داشت: این سازمان در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان بنیان گذاشته شد.
وی افزود: این سازمان در حقیقت ترکیب جدید پیمان «شانگهای۵» است که در سال ۱۹۹۶ میلادی تأسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبکستان به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر داده شد.
مدیرکل دفتر مطالعات بازارهای وزارت اقتصاد بیان کرد: در ابتدا این سازمان به عنوان ترتیبات منطقه‌ای مطرح بود که با هدف توسعه اقدامات اعتمادسازی امنیتی در مرزهای کشورهای عضو، پایه‌ریزی شد و کمتر به عنوان یک مکانیسم بین‌المللی موردتوجه جامعه جهانی قرار داشت، ولی به‌مرور در طی اجلاس‌های سران آن، تکوین و تحول ساختاری و عملکردی پیدا کرد و دامنه اهداف و سیاست‌گذاری‌های آن از اقدامات و مباحث امنیتی به موضوعات اقتصادی و همکاری سیاسی و تجاری توسعه یافت و به عنوان یک سازمان همکاری‌های بین‌المللی رسماً از اول ژانویه ۲۰۰۴ اعلام موجودیت و دبیرخانه سازمان در پکن شروع به کار کرد.
به گفته وی، یکی از مهم‌ترین اقدام و برنامه‌های سازمان همکاری شانگهای برنامه‌ریزی بلندمدت اعضا در اجلاس سال ۲۰۰۳ میلادی در خصوص تشکیل منطقه آزاد تجاری، امضای یک‌صد برنامه مشخص برای افزایش سطح بازرگانی میان کشورهای عضو در سال ۲۰۰۴ میلادی، اعلام اولویت بالای پروژه‌های مشترک سازمان در زمینه انرژی شامل کشف، استخراج و بهره‌برداری از حوزه‌های نفت و گاز و استفاده مشترک اعضا از منابع آب شیرین و همچنین، توافق برای تشکیل شورای مشترک بانکی بین کشورهای عضو سازمان با هدف تسهیل در فراهم کردن سرمایه مورد نیاز برای اجرای پروژه‌های مشترک در نشست ۲۰۰۵ میلادی، گردهمایی شورای مشترک بانکی سازمان همکاری شانگهای در ۲۰۰۶ میلادی در چین، بنیان گذاردن تشکیلاتی بین‌المللی با نام «باشگاه انرژی» در نشست ۲۰۰۷ میلادی در مسکو و تدوین سند همکاری مشترک فرهنگی است.
کریمی گفت: ایران در بیست و دومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در ازبکستان (۲۵ شهریور ۱۴۰۱) به عضویت رسمی این سازمان درآمد. تقاضای عضویت ایران در بهمن ۱۳۸۳ به دبیرخانه سازمان ارایه شد و در سال ۱۳۸۴ عضویت ناظر ایران به همراه دو کشور پاکستان و هند در نشست وزیران امور خارجه سازمان، امضا شد.
وی تاکید کرد: عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای حائز منافع و آثار قابل توجهی برای کشور و سایر اعضا برای پیشبرد اهداف و منافع ملل منطقه آسیایی و در راستای تقویت روابط و همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و بانکی و سایر روابط با اعضای آن و نیز صلح منطقه‌ای و جهانی و از همه مهم‌تر تقویت کارایی و نقش ایران در تدوین سایر همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای و سازمان‌های بین‌المللی و به خصوص سازمان ملل متحد بوده و این همکاری در شرایط تحریم می‌تواند اهمیت موضوع را بیش از پیش آشکار کند.
افزایش ۲۹ درصدی تجارت غیرنفتی ایران با اعضای شانگهای در سه ماهه ۱۴۰۱
مدیرکل دفتر مطالعات بازارهای اقتصادی با بیان اینکه تبادلات تجاری ایران با اعضای سازمان همکاری شانگهای رو به افزایش بوده است، افزود: در سه ماهه اول امسال تجارت غیرنفتی ایران با یازده عضو این سازمان، با رشد ۲۹درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به رقم ۱۲.۳۴ میلیون تن به ارزش ۹.۸۵۶ میلیارد رسید.
وی ادامه داد: ۱۰ میلیون و ۲۱۳ هزار تن کالا به ارزش پنج میلیارد و ۵۱۴ میلیون دلار مربوط به کالاهای صادراتی ایران به اعضای شانگهای بوده که نسبت به بهار سال قبل ۲۰ درصد افزایش داشته است و ۲ میلیون و ۱۶۷ هزار تن کالا نیز به ارزش چهار میلیارد و ۳۴۳ میلیون دلار هم از این ۱۱ کشور وارد ایران شده که رشد ۴۱ درصدی را نشان می‌دهد.
کریمی گفت: کشورهای چین، هند، افغانستان، پاکستان، روسیه و ازبکستان به ترتیب پنج مقصد اول کالاهای صادراتی ایران در بین اعضای سازمان همکاری شانگهای بودند. همچنین، کشورهای قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان، بلاروس و مغولستان مقاصد بعدی صادراتی کالاهای ایرانی به اعضای پیمان شانگهای بودند.
به گفته این مقام مسوول در سه ماهه اول سال ۱۴۰۱، چین در رتبه نخست، هند پنجم، افغانستان ششم، پاکستان هشتم، روسیه سیزدهم، ازبکستان بیست و دوم، قزاقستان بیست و هشتم، تاجیکستان سی و هشتم، قرقیزستان پنجاهم، بلاروس پنجاه و چهارم و مغولستان در رتبه نود و سوم مقاصد صادراتی ایران قرار گرفتند.
مدیرکل دفتر مطالعات بازارهای اقتصادی بیان کرد: موضوع عضویت در سازمان‌های مهم منطقه‌ای برای تامین حداکثری منافع ملی کشورها با هزینه‌های مادی و معنوی کمتر، همواره مدنظر تصمیم‌گیرندگان کشورها قرار دارد. در واقع، گرایش ایران به سازمان همکاری شانگهای در چارچوب سیاست خارجی متوازن کشورمان صورت گرفته و ایران همواره جهت تقویت پیوندها و همکاری‌ها با سایر تشکل‌های منطقه‌ای و سایر نقاط جهان تلاش کرده است.
وی ادامه داد: حضور چین و روسیه به عنوان اعضای دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد و هند به عنوان قدرت نوظهور اقتصادی بر اهمیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای می‌افزاید. همچنین، حضور کشورهای مهم در حوزه انرژی همچون روسیه، ایران، ترکمنستان و قزاقستان در حوزه گاز و نفت و تاجیکستان در حوزه آب بسیار اهمیت دارد.
توسعه ذخایر و ظرفیت‌های وسیع انرژی، حمل و نقل و تجارت/ حذف دلار و یورو با ایجاد پول مشترک بین اعضا شانگهای
کریمی تأمین منافع اقتصادی ازجمله توسعه ذخایر و ظرفیت‌های وسیع انرژی و حمل و نقلی و تجاری در راستای منافع و امنیت ملی کشور در سایه عضویت در این سازمان قابل توجه دانست و گفت: در جلسات سران عضو، بر توسعه تجارت و رفع موانع و چالش‌ها تاکید شده و در بحث مالی و بانکی با کشورهای روسیه، بلاروس و قزاقستان، اقدامات خوبی انجام شده است.
وی با بیان اینکه حذف دلار و یورو و تدوین پول مشترک بین اعضا می‌تواند در برنامه‌های آتی قرار داده شود، گفت: پیشنهاد استفاده از بیمه‌ها و کانال‌های مالی جدید توسط ایران به این سازمان ارائه شده است، همچنین در مذاکرات دوجانبه با روسیه در خصوص کریدور شمال-جنوب بحث و بر تکمیل خطوط راه آهن رشت-آستارا و افزایش ناوگان دریایی خزر و توسعه بنادر شمالی تبادل نظر شده است.
کریمی بیان کرد: بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انرژی جهان، ازجمله ایران و روسیه عضو سازمان شانگهای بوده و بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی جهان همچون چین و هند نیز در این سازمان عضویت دارند. اتخاذ سازوکارهای مناسب جهت همکاری‌های پایدار در حوزه امنیت انرژی و سایر حوزه‌های انرژی و تدوین مبادلات پایدار انرژی و تأمین انرژی امن و پایدار در دستور کار قرار دارد.
وی افزود: موضوع امنیت غذایی، سلامت و استفاده از ظرفیت‌های ایران در حوزه سلامت و صادرات تجهیزات پزشکی، داروهای بیوتکنولوژی و خدمات گردشگری سلامت به کشورهای عضو شانگهای توسط ایران حائز اهمیت است.
