هنوز حمایت‌های مالی از این بیماران که هر سال هم به دلایل مختلف، تعدادشان افزون می‌شود، کمرنگ است. روز گذشته، عباس پور نصاری؛ دبیر شورای بیماری‌های خاص صدا و سیما، با استناد به آمارهای وزارت بهداشت هشدار داد که باید هرساله منتظر 90 هزار بیمار جدید مبتلا به سرطان در کشور باشیم. به این معنا که هر سال از هر هزار نفر جمعیت کشور، 2/1 نفر به یکی از انواع سرطان‌ها مبتلا می‌شوند.
بیماری‌ای که امروز به‌عنوان سومین عامل مرگ ایرانیان و علت مرگ 14 درصد از متوفیان کشور شناسایی شده و هرساله بار مالی 10 هزار میلیارد تومانی را به نظام سلامت تحمیل می‌کند. اگرچه دلیل مهم افزایش شیوع سرطان در ایران، از نظر کارشناسان سلامت ارتباط مستقیمی با تغییر سبک زندگی، تغذیه نامناسب، ژنتیک، مصرف برخی داروها، افزایش سن، عفونت‌های مزمن، کاهش تحرک و اضافه وزن ناشی از آن، افزایش استعمال دخانیات و مشروبات الکلی و همچنین آلودگی‌های محیطی داشته اما فهرست سرطان‌های شایع در ایران نشان می‌دهد که باید به فهرست دلایل موثر در شیوع بالای بیماری، کاهش مراجعات برای تشخیص و مداوای اولیه و پیشگیرانه را هم اضافه کرد. چنان‌که به گفته پورنصاری، سرطان‌های معده، مثانه، پروستات، روده بزرگ، خون، ریه، مری، مغز غدد لنفاوی، سینه، خون، تیرویید، تخمدان و رحم، شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران است در حالی که امروزه، 40 درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری و 40 درصد سرطان‌ها هم قابل درمان است
اما با این حال دبیر شورای بیماری‌های خاص صدا و سیما برآورد می‌کند که هزینه درمان سرطان مجموع 500 هزار نفری بیماران، 2 هزار و 100 میلیارد تومان در سال است که بنابراین و البته طبق آمار رسمی، هر بیمار باید به‌طور میانگین با توجه به‌شدت و ضعف بیماری، رقمی در حدود 5 میلیون تومان در سال فقط برای درمان بیماری خود صرف نظر از عوارض جانبی هزینه کند. هرچند که سرطان به دلیل محسوب شدن در فهرست بیماری‌های ناتوان‌کننده منجر به زیان اقتصادی در عرصه تولید کشور هم خواهد شد چنان که پورنصاری اشاره می‌کند که طبق آخرین محاسبه انجام شده، بار بیماری معادل 450 هزار سال عمر از دست رفته در ایران است که با ضرب این رقم در درآمد ناخالص ملی، خسارت ناشی از عمر از دست رفته بیماران مبتلا به سرطان 8 هزار و 100 میلیارد تومان خواهد بود. گران بودن درمان سرطان شاید یکی از دلایلی است که شایعه در راه بودن سونامی سرطان را دامن زد. شایعه‌یی که حتی کارشناسان و متخصصان هم با احتیاط درباره‌اش حرف زدند و به جای تایید این شایعه، درباره روند رو به افزایش بیماری با جدیت هشدار دادند. چنان‌که چندی پیش، بهزاد رحمانی؛ عضو هیات‌مدیره انجمن علمی جراحان عمومی ایران در گفت‌وگو با رسانه‌ها، نسبت به غیر طبیعی بودن افزایش شیوع سرطان در کشور و همچنین کاهش سن ابتلا هشدار داد اما از به کار بردن لفظ «سونامی» برای رصد وضعیت سرطان در کشور خودداری کرد.
اما آنچه به‌طور مشترک در میان تمام متخصصان مورد توجه قرار گرفته، مراجعه مستمر برای شناسایی و تشخیص زودهنگام است که می‌تواند در کاهش مرگ ناشی از بیماری، درمان زودرس، جلوگیری از عود و حاد شدن بیماری و همچنین گرانی هزینه درمان موثر باشد آن هم درحالی که متخصصان، بر نقشه نسبتا دقیقی از پراکندگی سرطان در نقاط مختلف کشور و همچنین شیوع سنی بیماری اتفاق نظر تقریبی دارند. چنان‌که جمعی از متخصصان سرطان بر این باورند که شیوع سرطان‌های دستگاه گوارش ازجمله سرطان مری، معده و کلون در خطه شمال کشور از شرق تا غرب آن و مناطق کوهستانی زاگرس شیوع فراوانی دارد و چندی قبل هم محمدرضا میر، رییس بخش جراحی انستیتو کانسر بیمارستان امام خمینی(ره)، از غربالگری سرطان مری در 2 استان گلستان و اردبیل به لحاظ شیوع فراوان آن خبر داد و گفت: «سرطان مری در شمال شرق و خطه شمال کشور و در شهرهایی چون اردبیل، تالش و گنبد شایع‌تر است و اکنون در ردیف 4 سرطان شایع در زنان و مردان استان‌های شمالی است قرار گرفته است.»وی در عین حال که یادآور می‌شد که «چنانچه سرطان مری زود تشخیص داده و درمان بهنگام و خوبی انجام شود، باعث عوارض عمل جراحی کمتر، طول عمر بیشتر و زندگی با کیفیت‌تری خواهد شد» تاکید کرد که «اگر مردم به این باور برسند که با غربالگری و تشخیص و درمان زودهنگام عوارض درمان جراحی کمتر و کیفیت زندگی بیشتر خواهند داشت، در برابر غربالگری مقاومت نمی‌کنند.»در حالی که وزارت بهداشت، میزان بروز سرطان در کشور را یکی از 15 شاخص سلامت می‌داند و بنابر تاکید متخصصان، طی سال‌های گذشته ایران به بالاترین روند رشد سرطان در جهان دست پیدا کرده اما هنوز نظام ثبت بیماری از دقت کافی برخوردار نیست و در پاره‌یی موارد، استناد به آمارها و گزارش‌هایی است که چندان تازه و قابل اعتماد نیستند.
این ضعف در حالی است که سال 1363 قانون ثبت و گزارش اجباری بیماری‌های سرطانی به تصویب مجلس رسید و براساس قانون مصوب، هر یک از پزشکان و موسسات درمانی اعم از دولتی و غیر دولتی، مکلف بودند که هر بافت و نمونه‌یی که به هر عنوان از بدن انسان زنده نمونه‌برداری می‌شود، مورد آزمایش قرارداده و گزارش دهند. نخستین قدم برای اجرای این قانون در سال 1365 برداشته شد وقتی با رصد موارد سرطانی از سراسر کشور بر مبنای گزارش‌های پاتولوژی، 20هزار و 238 مورد سرطان در کشور ثبت شد. با این حال، ضعف نظام ثبت، چندی قبل مورد انتقاد پرویز دریایی، دبیر علمی انجمن جراحان عمومی ایران هم قرار گرفت که گفت: «در انستیتو کانسر، آمار مبتلایان به سرطان‌ها ثبت می‌شود اما این آمار جامع نیست و آمار جامع فقط در شرایطی به دست می‌آید که آمار مبتلایان به سرطان از تمام مراکز آموزشی جمع‌آوری شود.»اشکال دیگری که باید مورد توجه متولیان نظام سلامت قرار گیرد و به نظر می‌رسد که طی سال‌های اخیر و در روزهای بی‌پولی وزارت بهداشت، مفری برای توجه به آن پیدا نشده، ایجاد حمایت‌های مالی از مبتلایان سرطان در مراحل درمان است. ایرج خسرونیا، رییس جامعه متخصصان داخلی کشور چندی قبل هشدار داد که «بعضی بیماران به دلیل مشکلات اقتصادی، از انجام آزمایش‌ها و بررسی‌های لازم خودداری می‌کنند که با توجه به تعداد نفرات مبتلا به سرطان و مرگ 30 هزار نفر از هموطنان در سال باید به این موضوع توجه داشت.» فقدان حمایت‌های مالی از مبتلایان سرطان، ضعف نظام ثبت بیماری و همچنین مغفول ماندن روش‌های موثر در کاهش بیماری در حالی است که برنامه پنجم توسعه، کاهش بار بیماری‌های غیرواگیر را مورد تاکید قرار داده است.
