"دارویار" چه نقشی در تامین داروی مورد نیاز بیماران ایفا می‌کند؟

به گزارش ایران اکونومیست از اصفهان، شایعه افزایش قیمت دارو خیلی زود به واقعیت تبدیل شد و طرح دارویار قرار است اثرات آن را برای مصرف‌کننده نهایی تخفیف دهد.

 با اعلام وزیر بهداشت طرح دارویار اجرا شد، طرحی که گفته می‌شود بنا دارد هم افراد تحت‌پوشش بیمه در کشور را گسترش دهد و هم داروهای بیشتری را به پوشش‌های بیمه‌ای اضافه کند. اما حذف ارز 4 هزار و 200 تومانی از دارو و تبدیل آن به 23 هزار تومانی ابهاماتی را در تحقق این طرح ایجاد کرده است.

ابهام اول این است که چگونه حذف ارز 4 هزار200 تومانی و تبدیل آن به نرخ 23 هزار تومان، قرار است تنها منجر به افزایش 30 درصدی قیمت دارو شود و ابهام دوم هم این است که این طرح قرار است چگونه خرید دارو بدون نسخه را برای افرادی که نسخه ندارند، به صرفه کند و سوال آخر هم این است که دارویار چیست و چه نقشی در تامین داروی مورد نیاز بیماران ایفا می‌کند.

قدم اول این طرح به گفته دولتی‌ها، افزایش پوشش عمومی بیمه است؛ یعنی هم تعداد بیمه‌شده‌ها افزایش یابد و هم داروهای تحت پوشش بیشتر شود. آن‌طور که وزیر بهداشت گفته، بعد از اینکه مجلس 6 هزار میلیارد تومان برای بیمه همگانی اختصاص داد، حدود 6 میلیون نفر به تعداد بیمه‌شدگان اضافه شده؛ از طرفی هم گفته می‌شود، تعداد داروهایی که تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند، افزایش پیدا کرده است.

سازمان غذا و دارو فهرستی بلند از داروها با عنوان لیست داروهای بدون نسخه که مشمول طرح دارویار هستند، منتشر کرده که به معنای دریافت داروهایی همچون سرماخوردگی، استامینوفن، بروفن و غیره با قیمت‌های بیمه‌ای و تحت پوشش دارویار است، البته اگر این روزها به داروخانه بروید و بدون نسخه این داروها را بخواهید، باید قیمت آن را به صورت آزاد پرداخت کنید و خواهید دید که خبری از اجرایی شدن این طرح برای این داروها نیست.

داروخانه‌ها اعلام می‌کنند که هنوز در این باره به آن‌ها دستوری ابلاغ نشده است. همچنین در ادامه مسئولان می‌گویند، 366 قلم داروی ضروری پرمصرف برای بیماران دیابتی و قلبی و عروقی تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌ است.

از روزی که شایعه افزایش قیمت دارو و تغییر تخصیص یارانه آن مطرح شده، دولتی‌ها بارها اعلام کرده‌اند که قرار نیست قیمت داروی تجویزی برای مصرف‌کننده نهایی افزایش یابد و حتی قرار است پرداختی از جیب بیماران به تدریج کاهش یابد که البته مشخص نیست این وعده چگونه قرار است محقق شود.

 از گذشته 70 درصد هزینه دارو را بیمه‌ها پرداخت می‌کنند و مردم 30 درصد هزینه را می‌پردازند. به این ترتیب با افزایش قیمت دارو، مردم باید 30 درصد قیمت افزایش یافته را پرداخت کنند که به نظر می‌رسد چندان با تاکید دولتی‌ها مبنی بر افزایش نیافتن سهم مردم در پرداخت هزینه دارو، هم‌خوانی ندارد، مگر اینکه سهم بیمه‌ها در پرداخت حق هزینه از 70 درصد افزایش یابد.

این طرح قرار است افراد فاقد بیمه و اتباع خارجی را هم پوشش دهد، آنطور که رئیس سازمان غذا و دارو گفته، سه دهک اول جامعه بدون مراجعه حضوری و به صورت رایگان، تحت پوشش بیمه سلامت قرار گرفته‌اند و سایر دهک‌ها می‌توانند جهت برقراری پوشش بیمه، به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنند. هم‌چنین اتباع خارجی که مجوز اقامت دارند هم برای پوشش بیمه به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه می‌کنند و اتباع غیرمجاز نیز با ثبت مشخصات خود و با تاکید وزارت کشور می‌توانند از بیمه برخوردار شوند.

دارویار در آنچه که دولتی‌ها از آن روایت می‌کنند، طرحی بسیار جذاب است که معتقدند می‌توانند به دسترسی آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر دارو کمک کند؛ البته اگر تنها در حرف و ادعا باقی نماند.

پرداخت اختلاف قیمت دارو تحت عنوان یارانه دارو، توسط بیمه‌ها در طرح دارویار

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به طرح دارویار اظهار داشت: طرح دارویار قرار است یارانه دارو را به مصرف‌کننده منتقل کند و خط قرمز این طرح این است که بیمار هیچ مبلغ اضافه‌ای را از جیبش پرداخت نکند و نظارت‌های ما نیز بر این گفته صحه می‌گذارد. با اینکه قیمت داروها افزایش پیدا کرده است، ولی اگر بیماری از مسیر نسخه،  دارویی تهیه کند هیچ افزایش پرداختی نخواهد داشت.

محمود اعتباری افزود: در صورتی که دارویی بدون نسخه تهیه کنند، مشمول افزایش قیمت و پرداخت بیشتر از قبل خواهند شد. در طرح دارویار اختلاف قیمت دارو تحت عنوان یارانه دارو، توسط بیمه‌ها پرداخت خواهد شد و جزو مطالبات داروسازان خواهد شد و پرداختی از جیب بیماران تغییری نخواهد کرد.

وی بیان کرد: مکمل‌های دارویی، فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی، داروهای وارداتی و خارجی، داروهای تحت لیسانس تولید داخل و اقلام بدون نسخه در داروخانه‌ها وجود دارد که تمام این اقلام مشمول تغییر قیمت نشدند. حدود هزار قلم از داروهایی که تولید داخل بودند، برای کمک به صنعت دارو گران شدند.

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به دلیل اعلام ناگهانی این طرح ادامه داد: فرض کنید ما به عنوان داروساز مطلع بودیم که قیمت دارو یک ماه آینده تغییر پیدا کند. در بعضی مواقع ممکن است باعث شود که از عرضه دارو جلوگیری و دارو را ذخیره کنند و این موضوع مشکل ایجاد خواهد کرد.

وی گفت: اعلام ناگهانی باعث خواهد شد که داروساز تمام داروهایی که در اختیار داشته و شرکت‌های پخش تمام داروهای دپو کرده و کارخانه‌های تولیدکننده تمام داروهای موجود را عرضه کنند؛ پس علت عدم هماهنگی با داروخانه داران و داروسازان جلوگیری از سو استفاده افراد اندک است.

اعتباری تصریح کرد: هماهنگی با بیمه‌ها قبل از اجرای طرح اتفاق افتاد، هماهنگی با شرکت‌هایی که نرم‌افزارهای داروخانه‌ها را به روزرسانی می‌کنند، اتفاق نیفتاد که ظرف یک یا دو روز انجام شد. در این فاصله داروسازان می‌توانستند و هم‌چنان می‌توانند داروها را با قیمت قبل عرضه کنند و منعی در این خصوص وجود ندارد.

وی خاطرنشان کرد: یعنی بیمار مزمنی که می‌خواهد بدون نسخه دارو دریافت کند، عرضه با قیمت قبل مشکلی برای داروساز ایجاد نمی‌کند. ولی اگر بخواهند با قیمت روز ارائه کنند، بیمار را راهنمایی کنند که اگر از مسیر نسخه دارو را تهیه کنید، نیاز به پرداخت پول بیشتری نخواهید بود. اگر بیمار دارو را بدون ارائه نسخه پزشک ، مطالبه کند و داروساز بررسی لازم را انجام داد، می‌تواند دارو را به قیمت آزاد به بیمار عرضه کند.

امکان دریافت سه باره نسخه با بیمه از داروخانه

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اضافه کرد: این طرح بخشی را برای بیماران در نظر گرفته است. با مراجعه بیمار به پزشک و تجویز داروهای طولانی مدت، این امکان وجود دارد که بیماران برای دو مرتبه دیگر اجازه دریافت دارو با همین نسخه به صورت بیمه‌ای از داروخانه را داشته باشند. اطلاع‌رسانی به پزشکان و اطبا صورت گرفته و مردم نیز می‌توانند این مطالبه را از پزشک داشته باشند که اگر دارویی باید به صورت طولانی مدت مصرف شود، اجازه تمدید دوباره و سه باره نسخه‌اش را در داروخانه داشته باشد.

وی با اشاره به کاهش مشکلات کمبود و عرضه دارو در طرح دارویار گفت: یکی از بخش‌های جذاب در طرح دارویار، کمک به تامین دارو مخصوصاً داروهای تولید داخل است. یکی از مشکلاتی که ما با تولیدکننده‌ها و کارخانه‌های داروسازی داشتیم این بود که هزینه تولید آن‌ها بالا و تولید برایشان به صرفه نبود. اکنون با اصلاح انجام شده و هماهنگی‌هایی که با کارخانه‌های داروسازی و با نظارت سازمان غذا و دارو صورت گرفته، به قیمت توافقی رسیدند که صرفه اقتصادی برای تولیدکننده وجود داشته باشد.

اعتباری ادامه داد: بنابرین با قیمت‌های اصلاح شده فعلی، تولیدکننده‌ها برای تولید دارو ترغیب می‌شوند و با کمبودهای کمتری روبه‌رو خواهیم بود. تامین پایدار داروها یکی از مزایای طرح است. هر افزایش قیمتی توسط بیمه‌ها و یارانه دولت پوشش داده خواهد شد. امیدواریم این طرح که به خوبی شروع شده، به خوبی ادامه پیدا کند و بودجه‌هایی که دولت باید برای آن تامین کند، پایدار باشد، بنابرین هر دو مسئله یعنی تامین دارو و عدم افزایش قیمت دارو یک‌جا حل می‌شود.

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اظهار داشت: در این طرح دیده شده که مطالبات داروسازان توسط بیمه‌ها پرداخت شود، که اکنون بیمه تامین اجتماعی با تاخیر 7 یا  8 ماهه روبه‌رو است و مرتفع خواهد شد. بخش دیگر این طرح این است که مطالبات داروسازان ماهیانه پرداخت شود و امیدواریم که دچار مشکل تامین نقدینگی برای داروسازان نشویم و مطالباتشان که اکنون افزایش هم می‌یابد، توسط بیمه‌ها به صورت ماهیانه پرداخت شود.

اعتباری اضافه کرد: هر طرحی که آغاز می‌شود، اگر منابع مالی پایداری برای آن دیده نشده باشد، نمی‌توانیم از موفقیت آن اطمینان حاصل کنیم. در مورد این طرح هماهنگی‌های لازم با سازمان برنامه و بودجه اتفاق افتاده تا منابع پایدار این طرح تامین شود و در حال حاضر پیش‌پرداخت هم به سازمان‌های بیمه‌گر اتفاق افتاده است. شخص رئیس جمهور پیگیر این طرح هستند و امیدواریم با دستورات و پیگیری‌ها منابع پایدار باشد و مشکلی در این خصوص نداشته باشیم.

وی بیان کرد: وزارت بهداشت سامانه 190 را برای پیگیری کمبودهای دارویی و اعلام شکایات مردم دارد. در حال حاضر کمبودهایی در بعضی داروها وجود دارد که امیدواریم در روزها و هفته‌های آتی با تولیدی که توسط کارخانه‌های داخل اتفاق می‌افتد، مرتفع شود. همکاران من در معاونت غذا و دارو تقریبا به تمام دروخانه‌ها هم برای اطلاع‌رسانی به داروسازان و هم برای نظارت مراجعه کردند.

معاون غذاو  دارو دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به گلایه همیشگی داروخانه‌ها در خصوص تعویق در پرداخت یارانه دارو به داروخانه‌ها و ضمانت اجرایی برای طرح دارویار تصریح کرد: بخشی از طرح این است که معوقات داروسازان پرداخت شود و از این به بعد نیز پرداخت بیمه‌ها ماهیانه می‌شود. انجمن داروسازان اصفهان باید به میدان بیایند تا قرارداد داروخانه‌ها  با سازمان‌های بیمه‌گر اصلاح شود. بخش‌های خوبی برای داروسازان در این طرح در نظر گرفته شده که امیدواریم اجرایی شود.

دبیر انجمن داروسازان استان اصفهان با اشاره به اینکه با صنف داروخانه و انجمن داروسازان ایران که نمایندگی 14 هزار داروخانه را بر عهده دارد، هماهنگی صورت نگرفته بود، اظهار داشت: ما عملا نیمه شب پنج‌شنبه گذشته از این ماجرا مطلع شدیم. هماهنگی حتی با سازمان‌هایی که ارائه‌دهنده خدمات کامپیوتری و سوپروزیرهایی که قیمت‌ها را به روز می‌کنند، صورت نگرفته بود. بیمه تامین اجتماعی با سرعت نسبتا خوبی سامانه خود را به روز‌رسانی کرد اما بیمه سلامت آمادگی کامل نداشت و تقریبا از یک شنبه به بعد شرکت‌های ارائه دهنده خدمت توانستند قیمت‌ها را به روزرسانی کنند.

سید علی فاطمی افزود: مردم در روزهای اول هفته با مراجعه به داروخانه‌ها  با مشکل مواجه بودند چرا که سیستم بعضی داروخانه‌ها هنوز به روز نشده بود. بیمه‌شدگان بیمه سلامت و بیماران مزمن که در این سال‌ها داروی چربی خون، فشار خون و دیابت را با نسخه‌های قبل تهیه و مصرف می‌کردند نیز با مشکل مواجه شدند.

وی بیان کرد: اکنون داروخانه‌ها مجاز نیستند به قیمت قبل که ارزان‌تر است، دارو را ارائه دهند و تخلف محسوب می‌شود. اگر هم به قیمت روز بخواهند به بیمار دارو ارائه دهند، بیمار حتما باید به پزشک مراجعه کند و با نسخه دارو دریافت کنند؛ چرا که بدون نسخه پزشک ، دارو مشمول بیمه نمی‌شود و افزایش قیمت 70 درصدی که برای دارو اتفاق افتاده، باعث نارضایتی بیمار می‌شود.

دبیر انجمن داروسازان استان اصفهان تصریح کرد: بعضی از بیماران مزمن به دلیل اینکه وقت و هزینه برای مراجعه به پزشک صرف نکنند و روند درمان آن‌ها به تعویق نیفتد، خواستار دارو بدون نسخه و با پرداخت هزینه آزاد دارو می‌شوند که این موضوع نیز از دیگر مشکلات در روزهای اخیر اجرای طرح بوده است.

سید علی فاطمی با اشاره به مزیت این طرح بیان کرد: دارویار می‌تواند به تولید کارخانجات دارویی کمک کند، اکنون مشکل تولیدکننده‌های دارویی تا حدود زیادی حل شده است. این تولیدکننده‌ها باید ماه‌ها منتظر ارز ترجیحی می‌ماندند تا با آن مواد اولیه مورد نیاز را وارد کنند تا تولید دارو کنند؛ اما اکنون با ارز نیمایی تکلیفشان مشخص است؛ چرا که این ارز در دسترسشان است و دیگر مشکلی ندارند. انتظار داریم از چند ماه آینده کمبودهای دارویی به حداقل برسد.

وی تصریح کرد: طرح‌هایی مانند طرح تحول نظام سلامت، پزشک خانواده و حتی طرح پرونده الکترونیک که اجرای آن در وزارت بهداشت کلید خورده، طرح‌های ناکامی بوده است. طرح پزشک خانواده تنها در دو استان به عنوان پایلوت اجرا شد و دیگر دنبال نشد. طرح دارویار هم اگر بخواهد بد اجرا شود، به سرنوشت ناکام دیگر طرح‌های وزارت بهداشت می‌پیوندد، به این دلیل که اکنون دارویار، یارانه‌ای است که قبلا به طبقه اول تامین زنجیره دارو یعنی واردکننده ماده اولیه یا داروی ساخته شده، داده می‌شد و اکنون این یارانه به داروخانه یعنی حلقه آخر زنجیره تامین دارو تعلق می‌گیرد. داروخانه در این شرایط باید اول دارو را به بیمار بدهد و مشخص نیست که پول را چند ماه بعد از سیستم دولتی که بیمه‌های پایه هستند، دریافت کند.

دبیر انجمن داروسازان استان اصفهان ادامه داد: در واقع داروخانه‌ها یک سرمایه در گردش زیادی نیاز دارند و چه بسا مجبور به دریافت وام از بانک می‌شوند. اکنون داروهای ایرانی را باید 70 درصد گرانتر از قبل خریداری کنند. اگر داروهای وارداتی نیز به این لیست اضافه شود، قیمت داروهای وارداتی برای داروخانه 4 تا 5 برابر می‌شود و باز داروسازان سرمایه در گردش بیشتری را نیاز دارند.

وی ادامه داد: عیب این کار این است که برخلاف یارانه حامل‌های انرژی و نان که در همان روز به صنوف پرداخت می‌شود، داروخانه باید چندین ماه منتظر گرفتن پول یارانه باشد و این سرمایه شخصی داروساز است. متاسفانه هیچ توافقی با انجمن داروسازان و یا صنفی که متولی بخش خصوصی است، صورت نگرفته است.

فاطمی بیان کرد: اگر دولت بخواهد دیرتر یارانه به داروخانه ها پرداخت کند، آیا جریمه دیرکرد هم تعلق می‌گیرد یانه؟ در قرارداد با سازمان‌های بیمه‌ای جریمه دیرکرد در قانون پیش‌بینی شده است ولی در طرح دارویار اصلا هیچ قانونی نداریم که جریمه دیرکرد به داروخانه پرداخت شود، هرچند متاسفانه همیشه بیمه‌ها به دلیل مشکل قرارداد که گزینه در صورت تامین اعتبار را در قرارداد اضافه می‌کنند، این سو استفاده را می‌کنند.

 وی خاطرنشان کرد: اگر اعتباری که سازمان برنامه و بودجه به عنوان ارز ترجیحی به واردکنندگان می‌داد، نتواند به موقع به بیمه‌ها و به دنبال آن بیمه‌ها به داروخانه بدهند، مطمئنا داروخانه‌ها از این طرح خارج می‌شوند و در این صورت فشار به بیمار زیاد می‌شود. پس تخصیص اعتبار به داروخانه‌ها باید به میزان کافی و در زمان کمتر از یک ماه به داروخانه‌ها داده شود، در غیر اینصورت این طرح ناکام می‌ماند.

دبیر انجمن داروسازان استان اصفهان گفت: بعضی از موضوعات مانند اصلاح قراردادهای بیمه‌ای با داروخانه‌ها باید از نو نوشته شود؛ چون هیچ صنفی غیر از داروخانه در ایران نیست که از طرف دولت اول یارانه از جیب خود پرداخت کند و سپس از دولت بگیرد.

163/ی