به گزارش ایران اکونومیست، دکتر علی اکبری ساری در کنفرانس علمی «خودمراقبتی در بستر فضای مجازی» درباره انواع خودمراقبتی گفت: خودمراقبتی؛ اقدامات آگاهانه، آموخته‌شده و هدفمندی هستند که برای پرهیز از عوامل خطر بیماری‌های واگیر و غیرواگیر، مشارکت در تشخیص زودرس بیماری‌ها، مشارکت در درمان به‌موقع بیماری، مشارکت در توانبخشی و .... انجام می‌شوند.
وی در خصوص این‌که آیا تمام فعالیت‌های خودمراقبتی، نسبت به هزینه‌ای که برای آن‌ها می‌شود، اثربخش هستند یا خیر؟ توضیح داد: قطعاً تمامی اقدامات خودمراقبتی هزینه اثربخش نیستند و عوامل مختلفی مانند نوع بیماری، نوع برنامه، پیامدهای برنامه و ... می‌تواند در هزینه‌اثربخشی آن‌ها تاثیرگذار باشند. به همین دلیل برخی برنامه‌ها هزینه‌اثربخش هستند و برخی خیر.
رییس مؤسسه ملی تحقیقات سلامت در این کنفرانس مطالعات انجام‌شده در خصوص خودمراقبتی را مورد بررسی قرار داد و گفت: در یک مطالعه مرور نظام‌مند که به بررسی ۳۹ مطالعه هزینه اثربخشی برنامه‌های خودمراقبتی پرداخته است، عنوان شده که در اکثر مطالعات، خودمراقبتی هزینه اثربخش بود و باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها شده است.
وی ادامه داد: البته در این مطالعه مروری عنوان شد که خیلی از مطالعات بررسی‌شده، کیفیت بالایی نداشتند. به همین دلیل این مطالعه مروری، در مورد اثربخشی برنامه‌های خودمراقبتی قطعیت نداشت.
اکبری ساری اظهار کرد: در یک مطالعه دیگر که به بررسی نقش خودمراقبتی در هزینه‌های مراقبت‌های اولیه سلامت پرداخته است، مشخص شد که خودمراقبتی تاثیر قابل توجهی در کاهش فشار کاری شبکه بهداشت دارد. همچنین می‌تواند هزینه‌ها را به صورت قابل توجه کاهش دهد و باعث افزایش اثربخشی شود.
وی ادامه داد: همچنین مشخص شد که خودمراقبتی می‌تواند عدالت در سلامت را نیز ارتقا دهد. در این مطالعه مطرح شده است که در اکثر بیماری‌ها می‌توانیم یک برنامه خودمراقبتی پیدا کنیم که بتواند باعث کاهش هزینه شود.
رییس مؤسسه ملی تحقیقات سلامت به مطالعه دیگری که به بررسی تاثیر برنامه خودمراقبتی در بیماری‌های قلبی عروقی، پرداخت و گفت: این برنامه در ۱۰۰ بیمار دچار نارسایی قلبی انجام شده بود و مشخص شد که اجرای این برنامه حدود ۱.۳ میلیون یورو هزینه اضافه ایجاد می‌کند؛ ولی تعداد سال عمر تعدیل شده با کیفیت (QALY) افراد را نیز افزایش می‌دهد. این مطالعه نشان‌دهنده تاثیر فوق‌العاده اجرای برنامه خودمراقبتی بود.
وی اظهار کرد: در مطالعه دیگری مطرح شده که برنامه خودمراقبتی در سالمندان، روزهای بستری در منزل، هزینه‌های بستری و روزهای بستری در بیمارستان را کاهش می‌دهد.
اکبری ساری در خصوص تاثیر برنامه‌های خودمراقبتی در صرفه‌جویی هزینه‌ها در این مطالعه، گفت: به ازای هر نفر شرکت‌کننده، ۳۲۰۰ دلار هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کند و در کل نسبت هزینه‌ها به پیامدها، پنج به یک بوده است.
وی به مطالعه مروری دیگری در خصوص خودمراقبتی در بیماران مبتلا به آسم اشاره کرد و گفت: آموزش خودمراقبتی در این بیماران می‌تواند باعث کاهش بستری در بیمارستان، کاهش ویزیت بخش اورژانس، کاهش ویزیت‌های خارج از برنامه پزشکان، کاهش روزهای غیبت افراد از مدرسه و یا محل کار می‌شود. همچنین به ازای هر یک دلاری که بیماران جوان کم‌درآمد صرف برنامه خودمراقبتی بیماری آسم می‌کنند، سه تا چهار دلار به طور مستقیم در درمان آن‌ها صرفه‌جویی می‌شود.
رییس مؤسسه ملی تحقیقات سلامت در این سخنرانی، نتایج چندین مطالعه دیگر را نیز مورد بررسی قرار داد و در جمع‌بندی این نتایج گفت: برنامه‌های خودمراقبتی، مانند هر مراقبت سلامتی ممکن است هزینه اثربخش باشد یا نباشد. بسیاری از برنامه‌ها هزینه‌اثربخشی بالایی دارند و برخی دیگر خیر. همچنین مشخص شده است که برای اکثر بیماری‌ها حداقل یک برنامه خودمراقبتی وجود دارد که به نحوی هزینه‌اثربخش باشد.
وی با توجه به نتایج این مطالعات تاکید کرد: ضروری است که هزینه اثربخشی هر برنامه، جداگانه و با توجه به شرایط هر کشور بررسی شود. البته باید توجه داشت که شواهد با کیفیت در این زمینه محدود است و در ایران نیز مطالعات بسیار کمی در این زمینه انجام شده است؛ ولی در نهایت می‌توان گفت با توجه به این شواهد محدود، در مجموع اکثر برنامه‌های خودمراقبتی، هزینه اثربخش هستند.
