در حالی قرار است یکشنبه فردا از سوی دولت به مجلس ارائه شود که از نظر بسیاری، سرنوشت قانون هدفمندی یارانهها، این لایحه را تحت الشعاع خود قرار داده است.
کد خبر: ۴۷۵۲۴
به گزارش ایران اکونومیست,حسن روحانی رئیسجمهوری اسلامی ایران قرار است
فردا ۱۷آذر برای ارائه لایحه بودجه ۱۳۹۳ به مجلس شورای اسلامی برود.ارائه
به موقع این لایحه در فضایی که دولت قبل معمولا آن را با تاخیر بسیار زیاد
انجام میداد، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.
بودجه ۱۳۹۳،
نخستین لایحه بودجهای است که توسط دولت روحانی ارائه میشود. در این میان
از نظر بسیاری از کارشناسان مهمترین و شاید بغرنجترین موضوع در لایحه
بودجه امسال، سرنوشت قانون هدفمندی یارانههاست.
در این میان دو
موضوع پرداخت نقدی یارانهها و اجرای مرحله دوم و چگونگی آن، موضوع و چالش
اصلی است.اعضای کابینه یازدهم در چند نوبت اعلام کردهاند که دولت به شیوه
فعلی توان مالی پرداخت یارانههای نقدی را ندارد و حتی اگر قیمت حاملهای
انرژی هم افزایش یابد، نمیتوان از پس پرداخت یارانههای نقدی بدون مقروض
شدن برآید.کسری بودجه یارانههای نقدی بحثی است که از آغاز به کار دولت
روحانی، همواره مسئولان به آن اشاره کردند. «علی طیبنیا» وزیر اقتصاد و
دارایی با اشاره به کسری بودجه یارانههای نقدی، گفت: در زمان حاضر، برای
تامین منابع هدفمندسازی یارانهها با مشکلات جدی مواجه هستیم، زیرا ماهانه
حدود سه هزار و ۵۰۰میلیارد تومان به صورت نقدی به خانوارها پرداخت میشود،
در حالی که درآمد ناشی از افزایش قیمت حاملهای انرژی که باید در این مسیر
پرداخت شود، فقط ماهانه حدود یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است.
علی
ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیزدر سفر به استان مازندران ضمن
اشاره به کمبود منابع مالی برای پرداخت یارانهها، گفت: امروز به بیپولی
خوردیم و منابع محدود است و باید درست تصمیم بگیریم و وقت آزمون و خطا
نداریم.وی ضمن انتقاد از شیوه پرداخت یارانهها، گفت: یارانهها عدالت درست
نکرد و به رفاه نیز منجر نشد
نمایندگان مجلس نیز مخالف سرسخت هستند
انتقاد
به شیوه اجرای قانون هدفمندی یارانهها، تنها محدود به دولتمردان نبوده
است. بسیاری از نمایندگان مجلس نیز در این موضوع با اعضای دولت همفکر
هستند.جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه ضمن انتقاد به نحوه اجرای
قانون هدفمندی یارانهها به شیوه کنونی، گفت: وضعیت فعلی هدفمندی یارانهها
به نحوی است که متاسفانه میان منابع و مصارف آن توازن وجود ندارد. سالانه
۲۸ هزار میلیارد تومان از محل افزایش قیمتها درآمد کسب میشود، اما میزان
مصارف فقط در بخش پرداخت نقدی، ۴۲هزار میلیارد تومان است. گفتنی است
حسن روحانی رئیسجمهوری در زمان تبلیغات انتخاباتی خود با تاکید بر اینکه
مردم نباید نگران کالاهایاساسی خود باشند، گفت: در کنار یارانه نقدی باید
یارانه کالایی نیز به دهکهای پایین جامعه داده شود، چراکه در دولت تدبیر و
امید، هدف این است که در بخش اقتصادی، آرامش به مردم داده شود و مردم برای
کالاهایاساسی خود نگران نباشند
این طرح که به گفته رئیسجمهوری
کشورمان تا پایان سال در دو مرحله به اجرا در میآید به عنوان مکانیسمی جهت
مقابله با افزایش نقدینگی و همچنین کمک به سبد کالایی خانوارهاست.
علاوه
بر اینکه یارانه کالایی تورم و نقدینگی را کنترل میکند در ذات خود نیز
سبب میشود که هم رقابت برای تولید افزایش پیدا کند و هم بازار تولیدات
داخلی رونق بگیرد. محمد نهاوندیان رئیس دفتر رئیسجمهوری بعد از سخنان
روحانی درباره سبد کالایی برای جامعه و ادامه آن، گفت: با توجه به شرایط
سال آینده نسبت به پرداخت مجدد سبد کالایی تصمیمگیری میشود اما دولت در
منابع بودجه مصوب منابعی را برای اجرای این طرح درنظر گرفته است.
در
همین زمینه محمدعلی اسفنانی، سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای
اسلامی، در باره چگونگی پرداخت یارانهها، خاطرنشان کرد: اگر پرداخت
یارانهها به شکل غیرنقدی و پرداخت بن کالا صورت بگیرد، نقدینگی ایجاد
نمیشود و تورم نیز بالا نمیرود. غلامرضا مصباحیمقدم رئیس کمیسیون برنامه
و بودجه مجلس هم درباره احتمال جایگزینی یارانه کالایی به جای نقدی، گفت:
کنترل نقدینگی و کاهش تورم با پرداخت سبد کالایی امکانپذیرتر است.
اما
این طرح نیز با انتقادهای فراوانی در جامعه روبهرو شده است. تا جاییکه
عدهای از مخالفان، یارانه کالایی را نوعی بازگشت به دوران کوپنی
دانستهاند که کشور در آن زمان دچار زیان و خسران زیادی شد. از این رو از
نظر منتقدان طرح اجرای یارانه کالایی،این طرح ممکن است باعث ایجاد مشکلات
زیاد، شغلهای نامطلوب و بازار سیاه شود.
پوریا جلیلی از
اقتصاددانان کشور در یادداشتی که در روزنامه دنیای اقتصاد با عنوان خطر
یارانه کالایی منتشر شد، ضمن اشاره به زیانهای ناشی از یارانه کالایی آن
را نوعی بازگشت به دورههای قبل دانست که باعث خسارتهای زیادی به جامعه
شد.محمدعلی یونسی، عضو هیات علمی دانشگاه و استاد اقتصاد هم ضمن تاکید بر
اثرات یارانه کالایی در جامعه، معتقد است شاید آثار منفی یارانه نقدی نسبت
به کالایی کمتر باشد، ولی اضافه کردن یارانه کالایی کار را خرابتر خواهد
کرد. دادن یارانه کالایی هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ تجربی مناسب نیست و
ما تجربه آن را در دوران ۱۰ سال اول انقلاب داریم که چه مشکلاتی ایجاد کرد.
همچنین
مهدی تقوی، کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به ارائه یارانه نقدی از طرف
دولت، گفت: ارائه بن کالا به مردم مزایای چندانی را برای دولت و مردم
ندارد، زیرا این روش حق انتخاب را از مردم میگیرد.بر اساس قانون هدفمندی
یارانهها، دولت ناگزیر است اقدام به اجرای فاز دوم هدفمندی یارانهها کند.
هر
چند محمود احمدینژاد رئیس دولت نهم و دهم اواخر سال ۹۱ و اوایل سال ۹۲
قصد داشت مرحله دوم این طرح را اجرا کند اما به دلایل مختلف مجلس از اجرای
آن جلوگیری کرد، ولی نمیتوان گفت این ممانعت ادامه پیدا میکند.از شواهد و
سخنان نمایندگان مجلس و وزیران چنین برمیآید که فاز دوم هدفمند کردن
یارانهها در دستور کار ۲ قوه است.
غلامرضا مصباحیمقدم، رئیس
کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به سخنان نوبخت مبنی بر اجرای فاز
دوم هدفمندی یارانهها در سال ۹۳، گفت: انشاءالله مجلس با اجرای فاز دوم
هدفمندی یارانهها در سال ۹۳ موافقت میکند.یکی دیگر از دلایلی که دولت و
مجلس را ملزم به اجرای فاز دوم هدفمندی یارانهها میکند، عمل به قانون
هدفمندسازی یارانهها است که در سال ۱۳۸۸ در مجلس شورای اسلامی به تصویب
رسیده است.
بر اساس این قانون، دولت از زمان اجرای قانون هدفمندی
باید طی پنج سال اقدام به آزادسازی قیمتها کند. حذف کامل یارانههای نقدی
یکی دیگر از پیشنهادهایی است که کم و بیش در رسانهها، اخباری از آن به گوش
میرسد ولی این گزینه نمیتواند با توجه به اینکه دولت هنوز فاز دوم
یارانهها را اجرا نکرده است مورد بحث قرار گیرد.
توجه به سخنان
منتقدان از سوی دولت و نمایندگان، میتواند راهحل اطمینان بخشی برای اجرای
طرحهای پیشنهادی باشد. زیرا طرحهای مختلف بدون وجود منتقد نمیتواند
اشکالات خود را دریابند. البته ناگفته پیداست که انتقاد زمانی کارساز است
که با روالی منصفانه و رویکردی غیرتخریبی و سازنده باشد.
بزرگترین اشکال وارده به آقایان در بحث فوق این است که علت و معلول هایشان باهم سنخیت ندارد.
دستگاهی که خود متولی فروش مثلا حامل های انرژی است و از طرف دیگر مسئول پرداخت های مربوط به یارانه از سود حاصله است طبیعی است دچار همین تناقضات شود زیرا معمولا ادعای خسران داشته خود را مستحق ذکات می داند. مسکینی هم که واجب الذکات شد بر او حرجی نیست که از او توقع اطعام مساکین را داشت.
سود آقایان هم که همیشه توسط خودشان پیشنهاد می شود از طریق افزایش قیمت ها حاصل شود نه از طریق مدیریت منابع و بهبود خدمات و بروز رسانی روش های تولید.
بنابراین بجای کشف رمز روش های منصفانه انتقاد و رویکرهای غیر مخرب بهتر است به آموزش فنون تخصصی مربوطه پرداخت.
دستگاهی که خود متولی فروش مثلا حامل های انرژی است و از طرف دیگر مسئول پرداخت های مربوط به یارانه از سود حاصله است طبیعی است دچار همین تناقضات شود زیرا معمولا ادعای خسران داشته خود را مستحق ذکات می داند. مسکینی هم که واجب الذکات شد بر او حرجی نیست که از او توقع اطعام مساکین را داشت.
سود آقایان هم که همیشه توسط خودشان پیشنهاد می شود از طریق افزایش قیمت ها حاصل شود نه از طریق مدیریت منابع و بهبود خدمات و بروز رسانی روش های تولید.
بنابراین بجای کشف رمز روش های منصفانه انتقاد و رویکرهای غیر مخرب بهتر است به آموزش فنون تخصصی مربوطه پرداخت.