به گزارش ایران اکونومیست, از زمان امضای توافقنامه ژنو بین ایران و کشورهای عضو ۵+۱ نزدیک به دو هفته می‌گذرد و در طول این دو هفته انتقادات و نظرات فراوانی پیرامون امضای این تفاهمنامه از سوی طرفین ابراز شده است.
شاید اغراق نباشد که مهمترین موضوع برای جدل‌های سیاسی و ارائه نظرات کارشناسی در محافل کارشناسی و سیاست خارجی دو کشور ایران و ایالات متحده آمریکا توافقنامه ژنو بوده است.
در این میان این بحث‌ها تنها در محافل کارشناسی و یا دولتی جریان ندارد بلکه سایر نهادها و قوای دو کشور نیز به طور جدی وارد این بحث شدند.
*موشک جواب موشکمجلس شورای اسلامی و کنگره آمریکا متشکل از مجلس نمایندگان و سنا هر دو به عنوان ارگان قانونگذاری و نظارت مردمی جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا نقش مهمی را در روند اجرا و تصویر این توافقنامه ایفا می‌کنند.
گرچه این توافقنامه برای تصویب نهایی نیاز به تائید مجالس دو کشور ندارد اما این نکته واضح است که نظرات، پیشنهادات و اقدامات دو طرف در این زمینه می‌تواند بسیار تاثیر‌گذار باشد. تصویب تحریم‌های جدید از سوی مجلس نمایندگان کنگره آمریکا از سوی محافل دولتی این کشور به عنوان تیر خلاصی به توافقنامه ژنو عنوان شد که می‌توانست تمام تلاش‌های دیپلماتیک را بر باد دهد.در مقابل نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز طرحی را برای الزام دولت به حفظ ذخیره ۲۰ درصد و ادامه غنی‌سازی در خاک ایران را تصویب کردند.
هیچ کدام از این دو طرح در نهایت به تائید نهایی نمایندگان نرسید اما نشان داد که تیغ قانونگذاران ایرانی و آمریکایی تا چه حد برای تاثیر بر سیاست‌های دو کشور تیز و برنده است.
*وزاری خارجه در کریدورهای قانونگذاریالبته همچنان تحریم‌های جدید از سوی کنگره آمریکا در حال بررسی است و حتی در صورت به توافق رسیدن ایران و کشورهای عضو ۵+۱ برای توافق نهایی باز هم لغو این تحریم‌ها بستگی به نظر این نهاد قانونگذاری دارد.
در مقابل مجلس شورای اسلامی نیز برای اجرای نهایی توافقنامه ایران و کشورهای عضو ۵+۱ باید آن را تائید کند. مسئله‌ای که به طور حتم باید دیدگاه‌های نمایندگان را در خصوص بحث غنی‌سازی مدنظر قرار دهد.
هم‌اکنون نیز بخش مهمی از تلاش‌های وزرای امور خارجه ۲کشور حضور در مجالس ایران و آمریکا برای قانع کردن نمایندگان دو کشور و پاسخ به سوالات آنان است که همچنان بخش‌هایی از این توافقنامه به نظر آنها مبهم می‌رسد.
*ظریف در مجلسکمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی مهمترین بخشی است که در این قوه وظیفه نظارت بر مسائل و سیاست‌های خارجی کلان نظام را برعهده دارد. از زمان تصویب توافقنامه ژنو تاکنون محمد‌جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران دو بار در این کمیسیون حضور یافته است و به سوالات و ابهامات نمایندگان مجلس پاسخ داده است.
در کنار این وزیر امور خارجه نیز یک بار در طی یک جلسه علنی توضیحات خود را درباره توافقنامه ژنو ارائه و به سوالات نمایندگان مجلس در این باره که به طور مستقیم از رادیو پخش می‌شد پاسخ داد.
اعضای تیم مذاکره کننده ایران در ژنو نیز بارها و به طرق مختلف به سوالات نمایندگان در این باره پاسخ دادند که از این جمله می‌توان به حضور مجید تخت روانچی معاون وزیر امور خارجه در جمع اعضای دو فراکسیون رهروان ولایت و اصولگرایان مجلس اشاره کرد.
*کمیته های جنگ طلبدر کنگره آمریکا نیز بارها مسئولان سیاست خارجی آمریکا برای پاسخگویی به سوالات مسئولان کنگره در کمیته‌های گوناگون این نهاد قانونگذاری حضور یافتند.
در مجلس سنای کنگره آمریکا سه کمیته بانکداری، روابط خارجی و خدمات نیروهای مسلح به طور متمرکز بر مسئله هسته‌ای ایران متمرکز هستند. اغلب تحریم‌های تحمیلی و یکجانبه از سوی ایالات متحده آمریکا توسط این سه کمیته تصویب و برای اجرا به شاخه اجرایی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده در قالب متمم بودجه دفاعی این کشور ارائه شده است.
تاکنون بیش از سه بار وندی‌شرمن مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در مذاکرات هسته‌ای ایران در جلسات استماع این سه کمیته حضور یافته است و به بیان توضیحات خود در این رابطه پرداخته است. همچنین جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده نیز تاکنون دو بار در جلسات مجلس نمایندگان و سنای کنگره آمریکا حضور یافته است.
البته جلساتی نیز به صورت مشترک بین روسای کنگره و رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در این باره تشکیل شده است که به موضوع تحریم‌ها و توافقات بین دو کشور اختصاص یافته است.
*سازمان انرژی اتمی هم پاسخ می دهدالبته پاسخگویی مقامات ایرانی و آمریکایی به نهادهای قانونگذاری خود تنها محدود به وزارت امور خارجه آمریکا نیست بلکه سایر مقامات و نهادها نیز باید پاسخگوی نمایندگان خود باشند.
از جمله مقامات ایرانی برای ارائه توضیحات در مجلس شورای اسلامی و بخصوص کمیته امنیت ملی و انرژی مجلس شورای اسلامی حضور یافته است می‌توان به علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی اشاره کرد. اغلب سوالات نمایندگان مجلس از صالحی اختصاص به بحث پیشرفت و نحوه تعلیق فعالیت‌های هسته‌ای ایران داشته است.
*گزارش هر چهل و پنج روزدر ایالات متحده آمریکا نیز بارها مقامات اطلاعاتی و امنیتی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و همچنین ارتش این کشور برای ارائه توضیحات درباره پیشرفت برنامه اتمی ایران به کنگره این کشور فراخوانده شده‌اند.
در کنار این مرکز مدیریت اطلاعات ملی آمریکا موظف است تا هر ۴۵ روز در خصوص پایبندی ایران به مقامات کنگره آمریکا گزارش دهد. این گزارش‌ها متشکل از ارزیابی‌های راهبردی نهادهای اطلاعاتی نظامی و غیرنظامی این کشور درباره پیشرفت برنامه‌های هسته‌ای ایران است.
نمایندگان کنگره آمریکا همچنین با استفاده از سایر گزارش‌های اطلاعاتی از جمله گزارش‌های محرمانه سازمان جاسوسی رژیم صهیونیستی (موساد) نیز به بررسی برنامه هسته‌ای ایران می‌پردازند.
*توافق نهاییمجموعه اطلاعات فوق نشان می‌دهد که علاوه بر دولت‌های دو کشور مجالس قانونگذاری ایران و آمریکا نیز نقش مهمی در پیشبرد هرگونه اتفاق دیپلماتیک را برعهده دارند. حال آنکه این دو نهاد کوچکترین ارتباطی با یکدیگر ندارند.
پیش از این چندین بار مقامات ۲کشور در خصوص برقراری دیپلماسی پارلمانی در کنار ارتباطات معمول در خصوص مسئله هسته‌ای تاکید کردند اما به نظر می‌رسد که موانع چنین مسئله‌ای همچنان بسیار قوی‌تر از اراده موجود است.
شاید بتوان گفت بی‌اعتمادی ایران به آمریکا مهمترین دلیل چنین فرآیندی است اما بالاخره دیر یا زود باید روزی را به انتظار نشست که پوست توافقنامه ایران و آمریکا به دباغ‌خانه مجالس قانونگذاری ۲کشور بیفتد و آن وقت شاید این بازی به نقطه جوش خود نزدیک شود.
