تأثير قصه خواندن والدين بر كودكان

به گزارش ایران اکونومیست, ، يكي از مهمترين خاطراتي كه هر يك از ما به عنوان والدين امروزي، در ذهن خود داريم، قصه گويي پدران و به ويژه مادران مان است؛ خاطره اي كه مي توان گفت بنيان روحي، رواني و اخلاقي ما برمبناي آن شكل گرفته است. قصه گويي والدين مي تواند در اصلاح بد رفتاري هاي كودك، سهم قابل توجهي داشته باشد. با قصه مي توان كودك را نصيحت كرد، از انجام يك كار نكوهيده و زشت نهي كرد و يا به انجام يك عمل خوب و شايسته تشويق نمود، ولي قصه و راوي آن نيز بايد داراي شرايطي باشند تا اين تاثيرگذاري به بالاترين حد ممكن است. در اين مقاله قصد داريم درباره اين شرايط به صورت مختصر صحبت كنيم.

هدف از قصه گويي چيست؟

اهدافي كه والدين با قصه گويي دنبال مي كنند،‌ متفاوت است. گاهي قصه گويي با اهداف درازمدت صورت مي گيرد؛‌ مانند گفتن قصه هاي تربيتي و اخلاقي،‌ ولي گاه لازم است قصه گويي هدفي كوتاه مدت و آني را دنبال كند؛‌ مانند يك تغيير آني در كودك. براي نمونه گاهي والدين قصد دارند كودك خود را به گونه اي آرام كنند كه با آرامش بيشتري در يك مهماني حاضر شود. در اين صورت والدين بايد قصه اي تعريف كنند كه او را به بازي هاي حركتي تحريك كند تا انرژي اش تخليه شود و كودك براي ميهماني شب،‌ ديگر ميلي به انجام بازي هاي پر سروصدا نداشته باشد.

شرايط قصه هاي اخلاقي

والدين براي اصلاح رفتار كودك خود مي توانند از اهرم قصه كمك بگيرند،‌ ولي نكته بسيار مهم در قصه گويي آن است كه نصيحت والدين در قالب قصه،‌ نبايد به گونه اي باشد كه كودك هدف والدين خود از بيان قصه را به راحتي بفهمد. وقتي والدين كودك برايش قصه مي گويند، او روح و جان و حواسش را در اختيار آن ها قرار مي دهد و با تمام وجود،‌ به قصه آن ها گوش مي كند. حال اگر والدين در بيان قصه،‌ كمي قوه ي خلاقيت و ذوق خود را به كار بگيرند،‌ مي توانند قصه را به گونه اي طراحي نمايند كه به بهترين شكل،‌ به اهداف تربيتي مورد نظر خود دست پيدا كنند. والدين مي توانند در حين قصه گويي، با مطرح كردن پرسش هايي از متن قصه، فكر و ذهن كودك را در جهت رسيدن به هدف نهايي قصه هدايت كنند.

يكي از بزرگترين اشتباهات رايج والدين در بيان قصه براي كودكان اين است كه براي گرفتن يك نتيجه تربيتي، محيط قصه گويي را به كلاس سخنراني و درس اخلاق براي كودك تبديل مي كنند و با اين كار، علاوه بر اين كه اشتياق كودك را براي همراهي در قصه گويي از بين مي برند، موجب عدم دستيابي او به اهداف تربيتي موردنظر نيز خواهند شد. كودكان عاشق قصه هاي داستاني محض هستند و والدين هم بايد از اين فرصت، به بهترين شكل ممكن در جهت ارائه نكات اخلاقي به كودك استفاده كنند.

با احساس قصه بگوييد

يكي از شرايط تاثيرگذاري قصه بر كودك،‌ بيان كردن آن با احساس است. چنانچه والدين قصه را تنها براي رفع تكليف و بدون هيچ گونه احساسي به طور روزنامه وار بخوانند،‌ كودك هيچ بهره اي از قصه و مفاهيم اخلاقي آن نمي برد و حتي ممكن است زمينه خستگي و احساس تنفر او از قصه نيز فراهم شود. والدين مي توانند با تغيير صداي خود به جاي شخصيت هاي اصلي داستان و كمك گرفتن از كودك براي بازي در يك نقش،‌ به قصه جان دهند و كودك را نيز وارد محيط قصه كنند. اين كار همچنين موجب رشد خلاقيت كودك مي شود و سبب مي شود قصه، تاثير مطلوبي در آموزش مفاهيم اخلاقي به كودك داشته باشد.

قصه بايد باعث ارتقاي شخصيت كودك شود

والدين بايد در گفتن قصه به كودك خود به گونه اي برخورد نمايند كه موجب ارتقاي شخصيت كودك شود. در برخي از قصه ها والدين مي توانند به جاي شخصيت اصلي داستان، از نام كودك خود استفاده كنند؛ البته به شرطي كه قهرمان داستان ارزش هاي اخلاقي مثبتي داشته باشد. اين كار باعث مي شود كودك با احساس بهتري ادامه داستان را دنبال كند. يكي ديگر از كارهاي والدين در قصه گويي آن است كه كودك خود را در محيط قصه، يا صحنه هايي مواجه كنند كه او در محيط واقعي، از مواجه شدن با آن صحنه ها احساس وحشت مي كند و در ادامه داستان، والدين بايد كودك خود را در صحنه هاي وحشت آور، پيروز نشان دهند؛ براي مثال چنانچه كودكي از امتحان رياضي وحشت دارد، والدين مي توانند با بيان كردن قصه اي با اين انتها «...و محمد با تلاشي كه كرده بود، توانست در امتحان رياضي پايان سال، با نمره ي خوبي قبول شود!» زمينه بالا رفتن اعتماد به نفس كودك خود را در مواجه شدن با امتحان رياضي فراهم نمايد. البته نكته اي كه والدين حتما بايد به آن توجه كنند آن است كه نبايد در بيان اين قصه ها، از موضوعات خيالي استفاده كنند؛ براي مثال اگر والدين در مثال قبلي، از موجودات خيالي مانند غول چراغ جادو براي موفقيت كمك بگيرند (...و محمد توانست با كمك غول چراغ جادو در امتحان رياضيات پايان سال، با نمره ي خوبي قبول شود!)، اين موضوع در ذهن كودك نقش مي بندد كه او به خودي خود، توانايي كسب نمره ي خوب در امتحان رياضي را ندارد و تنها با كمك عوامل خيالي مي تواند چنين موفقيتي را به دستا آورد. در پايان اميدوارم شما والدين گرامي نيز بتوانيد از قصه به عنوان يك اهرم مؤثر تربيتي در فرايند آموزش و اصلاح رفتار كودكان، بهره ي لازم را ببريد.

راز/ شماره ۳۶/ نيمه دوم آبان ماه ۹۲/ ربابه طبري/ صفحه ۹۲