به گزارش ایران اکونومیست، این روزها مسئله رشد شدید اجاره بهای مسکن نقل محافل شده و دولت نیز برای حل این مسئله، طرحی را در شورای سران قوا تصویب کرد که بر اساس آن تقریبا تمامی قراردادهای اجاره به طور خودکار مشمول تمدید با حداکثر رشد ۲۵ درصدی اجاره بها می‌شوند.
بازار مسکن از جمله بازارهایی بود که مرداد ۱۴۰۰ در وضعیت بحرانی بود. رشد شدید قیمت و اجاره بها، تامین سرپناه برای مردم را بسیار سخت کرده بود. بحرانی که سال‌ها با سوءمدیریت دولت گذشته ایجاد شده، به سادگی حل شدنی نیست و هنوز گریبان مردم را گرفته است.
با وجود آنکه دولت بلافاصله پس از آغاز به کار نسبت به اجرایی کردن طرح نهضت ملی و ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی اقدام کرد، اما بازار مسکن هنوز آزام نشده است.
رشد شدید قیمت‌ها اما تنها چالش به ارث رسیده از دولت قبل در بازار مسکن نبود. افت شدید قدرت خرید مردم، بحران دیگری بود که از دولت گذشته به ارث رسید. رشد شدید قیمت مسکن در کنار افت شدید قدرت خرید مردم، طول دوره انتظار برای تامین مسکن را به بیش از یک قرن رساند.
خرید مسکن در صد سال دوم زندگی
یکی از شاخص‌هایی که برای سنجش قدرت خرید مسکن در جوامع مختلف استفاده می‌شود، شاخص توان پذیری مسکن یا طول دوره انتظار برای خرید مسکن است. به بیان دقیق تر مدت زمانی که طول می‌کشد تا خانوار با کل یا بخشی از پس انداز خود، یک واحد مسکونی ۷۵ متری خریداری کند.
آمارهای رسمی نشان می‌دهد این شاخص در پایان دولت گذشته برای برخی دهک‌های درآمدی به بیش از ۱۰۰ سال رسیده است. یعنی برای برخی دهک‌های درآمدی بیش از یک قرن طول می‌کشد تا بتوانند با پس انداز خود، صاحبخانه شوند. نمودار زیر طول دوره انتظار برای سه دهک پایین کشور را نشان می‌دهد.
همانطور که پیداست در پایان مدیریت دولت گذشته، مدت زمان انتظار فقیرترین دهک جامعه برای صاحبخانه شدن در سال ۱۴۰۰ معادل ۱۷۸ سال یعنی چیزی حدود دو قرن بوده است.
این شاخص همچنین برای دهک دوم نیز از مرز یک قرن گذشته و به عدد ۱۰۱ سال رسیده است. این یعنی خرید مسکن برای این دو دهک مطلقا غیرممکن شده است. دهک سوم نیز در این شاخص وضعیت مناسبی ندارد و با صاحبخانه شدن حدود ۸۰ سال فاصله دارد. این در حالی است که طول دوره انتظار مطلوب برای این سه دهک ۲۵ سال است. فاصله بسیار زیاد این سه دهک از وضع مطلوب، وضع بحرانی مردم به ویژه دهک‌های پایین در تامین سرپناه را نشان می‌دهد.
صاحبخانه شدن دهک‌های میانی در پایان عمر
وضع دهک‌های میانی هم در طول دوره انتظار خرید مسکن مطلوب نیست. آمارها نشان می‌دهد دهک‌های میانی تا اواخر عمر باید منتظر صاحبخانه شدن بمانند. نمودارهای زیر طول دوره انتظار دهک‌های چهارم تا دهم برای خرید یک واحد مسکونی ۷۵ متری را نشان می‌دهد.
نکته عجیب دیگر، فاصله دهک دهم یعنی ثروتمندترین دهک جامعه از وضع مطلوب در این شاخص است. طبق آمارها دهک دهم برای صاحبخانه شدن نیازمند ۱۵ سال پس انداز هستند در حالی که رقم مطلوب برای این دهک ۱۰ سال است. این وضعیت نشان دهنده گسترش دامنه فقر در جامعه است تا جایی که بخشی از دهک بالای جامعه نیز از استاندارد تعیین شده در این شاخص فاصله دارد.
کار سخت دولت سیزدهم در حل بحران مسکن مردم
هشت سال درجا زدن اقتصاد کشور با وجود رشد جمعیت، درآمد سرانه را به شدت کاهش داده که به معنای رشد فقر در جامعه و کاهش قدرت خرید مردم است. کاهش قدرت خرید مردم از یک سو و رشد شدید قیمت مسکن از سوی دیگر، خرید و حتی اجاره سرپناه برای بخشی از مردم را عملا غیرممکن کرده است.
طول دوره انتظار بیش از ۱۰۰ سال دو دهک جامعه برای خرید مسکن، عمق بحران سوءمدیریت دولت قبل در مدیریت و ساماندهی بازار مسکن را به وضوح نشان می‌دهد. در چنین شرایطی دولت سیزدهم می‌بایست حل این بحران را از همه مسیرها پیگیری کند. رونق ساخت مسکن، اعمال نظارت هرچه بیشتر بر بازار مسکن به منظور پالایش بازار از دلالان و تقاضاهای سوداگرانه، اعمال مالیات‌های تنظیمی برای تبدیل مسکن به کالایی صرفا مصرفی و نه سرمایه ای و ... از مهمترین محورهایی است که می‌توان برای حل این بحران به کار برد.
دولت قبل در مدت زمان ۸ سال که سکان مدیریت کشور را در اختیار داشت، نه‌تنها اقدامی برای حل مشکل مسکن نکرد و وظیفه قانونی خود را کنار گذاشت که طرحی همچون مسکن مهر را نیز تکمیل نکرد که امروز همچنین واحدهای مورد بهره‌برداری قرار نگرفته مسکن مهر را شاهده هستیم.
دولت قبل به نساختن مسکن افتخار می‌کرد که حاصل آن را امروز جوانان و مستأجران در زندگی خود می‌ببیند و بخش اعظمی از مشکلات امروز بازار مسکن و بخصوص اجاره به دلیل سیاست‌های دولت قبل است. سیاست‌هایی که حاشیه نشینی را بیشتر کرد و حتی قشر متوسط جامعه را با بحران مسکن مواجه کرده است.
دولت سیزدهم یکی از شعارهای خود را حل مشکل مسکن اعلام کرده بود و بلافاصله پس از اینکه سکان مدیریت کشور را در دست گرفت، روند ثبت نام و ساخت طرح نهضت ملی مسکن شروع شد.
براساس طرح دولت سیزدهم قرار است ۴ میلیون واحد مسکونی در مدت زمان ۴ سال ساخته شود تا بتواند مشکل مسکن را حل کند. در طرح نهضت ملی مسکن بیش از ۵ میلیون نفر ثبت نام کرده‌اند.
بر اساس اعلام وزارت راه و شهرسازی، تا امروز زمین برای ساخت دو میلیون و ۸۰۰ هزار واحد مسکن نهضت ملی مسکن تامین شده و زمین برای ساخت مابقی آن نیز در حال آماده شدن است. براساس برنامه ریزی‌ها دولت سیزدهم چهار میلیون نفر را در چهار سال خانه دار می‌کند.
ساخت دو میلیون واحد تا مردادماه امسال وارد مرحله اجرایی خواهد شد؛ هر چند تعدادی از این واحدها در مرحله اجرای خاکبرداری و فونداسیون است.
