زهرا حیدری در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایران اکونومیست درباره نقش فرزند در تحکیم خانواده اظهار داشت: با وجود تحقیق و پژوهش‌های متعدد در سراسر دنیا تاثیر فرزندآوری بر استحکام و دوام یک خانواده همچنان مورد بحث است.
وی توضیح داد: براساس برخی مطالعات، زوجین دارای فرزند از مجردان سرپرست کودک «شادتر» بوده و به نظر می‌رسد که ضریب شادی با ورود هر فرزند افزایش می‌یابد همچنین با ورود کودک به کانون خانواده، پیوند زن و شوهر قوی‌تر و مسئولیت‌پذیری افزایش می‌یابد.
حیدری ادامه داد: تحقیقات متعددی در زمینه «تاثیر فرزند بر ازدواج» نیز انجام شده است. بر اساس این مطالعات، برقراری ارتباطات عاطفی و احساسی زوجین با ورود فرزندان کاهش یافته و برخلاف تصورات عموم جامعه، نبود فرزند به طور قطع منجر به زندگی‌های تنها و بی‌معنا هم نخواهد شد.
فرزندآوری راه نجات «رابطه شکست خورده» نیست
رئیس هیئت مدیره انجمن مدیران مراکز مشاوره خانواده و ازدواج وزارت ورزش و جوانان افزود: در حقیقت فرزندآوری نباید با هدف نجات یک «رابطه شکست خورده» باشد. این اقدام نمی‌تواند یک ازدواج ناموفق را نجات داده و به یک ازدواج موفق تبدیل کند.
وی توضیح داد: مشکلات قبل از بارداری و فرزندآوری با حضور فرزندان هم ادامه یافته و گاه به دلیل افزایش استرس و نگرانی ناشی از مسئولیت «پدر شدن» و «مادر شدن» تشدید می‌شود و این امر می‌تواند مشکلات ارتباطی زوجین را افزایش دهد.
حیدری یادآور شد: فرزندآوری رابطه موفق زوجین را مستحکم ساخته و احترام و محبت را تقویت می‌کند. در این مرحله از زندگی زناشویی، ویژگی‌های شخصیتی پنهان زن و شوهر نیز ظاهر شده و کودک همچون چسب خانواده را کنار هم حفظ می‌کند و با فعالیت‌های معصومانه و نیاز مداوم به توجه، خانواده را سرزنده می‌کند.
این روان‌درمانگر با تاکید بر ضرورت رضایت زن و مرد برای فرزندآوری افزود: در صورت تمایل به فرزندآوری باید هر ۲ طرف (زن و شوهر) رضایت داشته باشند؛ در این صورت نوزاد می‌تواند رابطه را به جهت مثبت تقویت کرده و پیوند ارتباطی والدین را استحکام بخشد.
وی افزود: در صورت نارضایتی یکی از طرفین، فرزندآوری می‌تواند برای زوجین آسیب‌زا بوده و سبب ایجاد اختلاف و گاه تقویت مشکلات قدیمی شود. در این شرایط باید به یک مشاور خانواده مراجعه کرده و با شرکت در جلسات خانوادگی حمایت و مشورت اصولی دریافت شود.
این روانشناس اظهار داشت: گذار از مرحله زندگی مشترک (رابطه دو نفره) و تصمیم به فرزندآوری و پذیرش این مسئولیت، یک تجربه جدید، هیجان‌انگیز و متحول‌کننده برای زندگی هر زوج است که به این میزان می‌تواند اضطراب‌آور، خسته‌کننده و زمان‌بر نیز به نظر آید.
حیدری تاکید کرد: تجربه این احساس شیرین مستلزم برخورد صحیح و مدیریت تغییرات جدید است. در صورت برخورد مناسب با این تجربه لذت‌بخش، ترکیبی از همه عوامل می‌تواند بر رابطه زوجین تاثیر گذارد.
وی توضیح داد: برخی والدین از کشف این مساله که پس از تولد نوزاد هم شاهد اختلاف در رابطه باشند، شوکه می‌شوند. در واقع، برخی زوجین تصور می‌کنند پس از تولد نوزاد به طور طبیعی به یکدیگر نزدیک می‌شوند در حالی که باید به تقویت پیوند زن و شوهر پس از فرزندآوری هم توجه شود.
حیدری یادآور شد: براساس نتایج برخی تحقیقات، شماری از زوجین نیز با تولد اولین فرزند با افزایش تعارضات و کاهش سطح رضایت از زندگی مواجه می‌شوند. این امر ناشی از عوامل موثر بر روابط زن و شوهر اعم از سازگاری با نقش‌های جدید و منابع تحلیل رفته مانند زمان، خواب، استراحت، سرمایه و منابع مالی خانواده است.
این روانشناس با اشاره به اختلافات زوجین در حین فرزندآوری یادآور شد: در این دوران به منظور کاهش اختلافات و ناسازگاری‌ها، زن و شوهر باید با تقسیم کار، مسئولیت‌ها را به طور مساوی تقسیم کنند.
حیدری اضافه کرد: فرزندپروری گاها برای زوجین خسته‌کننده شده و در صورت عدم تامین انتظارات برای مشارکت عادلانه سبب ایجاد اضطراب و استرس در رابطه خواهد شد. به منظور رفع این مساله باید درباره چگونگی انجام وظایف و مسئولیت‌های والدین در خانواده گفت وگو شود. انتظارات طرفین از یکدیگر مشخص شده و یک راهکار سازشی و کارساز برای زوج تعیین شود.
وی توضیح داد: در صورت نبود تقسیم کار و تحمیل وظایف و مسئولیت‌ها بر دوش یکی از زوجین، رنجش، عصبانیت و ناامیدی در ازدواج بروز می‌کند. فارغ از حضور تمام وقت زن در منزل یا اشتغال، مراقبت از کودک، تربیت فرزند، تهیه غذا و همه فعالیت‌های منزل باید به صورت منطقی تقسیم شود.
وی خاطرنشان کرد: یکی از منابع اصلی مشاجره زوجین، میزان خواب زن و شوهر در طول روز است. نوزاد در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز ساعات عجیبی را بیدار بوده و این مساله خواب پدر و مادر را بهم می‌ریزد.
حیدری افزود: همچنین نوزاد تازه متولد شده هر دو تا سه ساعت یک‌بار (به ویژه در زمان شیردهی) باید تغذیه شود. این مساله نیز خواب زوجین را با اختلال روبه‌رو کرده بنابراین زن و شوهر باید برای این دوره استرس‌زا برنامه‌ریزی و شب‌های بی‌خوابی را مدیریت کنند. در این برنامه‌ریزی نباید هر شب یکی از طرفین مراقبت از نوزاد را به عهده داشته باشد. این راهبرد باید به هر یک از والدین اجازه استراحت و خواب کافی را دهد.
حیدری ادامه داد: برای نمونه، والدین شاغل، آخر هفته‌ها را با کودک بیدار شوند. در صورت اشتغال هر دو نفر (پدر و مادر) نیز می‌توانند به نوبت شب‌ها را بیدار و از کودک مراقبت کنند.
وی توضیح داد: برخورد ۲ شریک (زن و شوهر) با فرزندان یکسان نبوده و ماهیت این مساله اغلب سودمند است بنابراین هیچ‌گاه بر رفتار مشابه شریک زندگی با فرزندان اصرار نکنید. تفاوت‌های فردی را بپذیرید و از همسر خود قدردانی کنید. تفاوت‌های جزئی در نحوه پوشک کردن، تغذیه و سایر اقدامات در نگهداری از فرزند طبیعی است بنابراین از اصلاح همسر خودداری کنید. این مساله می‌تواند در جبهه‌گیری شریک زندگی نسبت به فرزندآوری نیز تاثیرگذار باشد.
روش برخورد با همسر مخالف فرزندآوری
حیدری درباره روش برخورد با همسر مخالف فرزند گفت: با بروز اختلاف نظر در این مساله باید یک بازه زمانی مشخص برای بحث و تبادل نظر اختصاص داده شود. پیشگیری در رسیدگی به تعارضات نتیجه‌بخش خواهد بود. از این طریق شراکت نیز سودمند بوده و همزمان با رشد فرزندان، یک خط ارتباطی موثر و همکاری در خانواده ایجاد می‌شود.
حیدری یادآور شد: براساس برخی تحقیقات، یک پنجم زوج‌ها نیز در طول ۱۲ ماه پس از فرزندآوری از یکدیگر جدا می‌شوند. کاهش ارتباطات جنسی، فقدان تعامل و مشاجره‌های مداوم از جمله علل اصلی این مساله به شمار می‌رود.
تاثیر ناباروری بر زندگی زناشویی
این روان درماگر افزود: ناباروری با ایجاد استرس عاطفی بر روابط زناشویی (به ویژه از منظر عاطفی) نیز اثر می‌گذارد. تلاش برای فرزندآوری گاه سبب ایجاد کشمکش بین زوجین و گاه موجب تقویت پیوند زناشویی می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: برخی تحقیقات نشان می‌دهد، احساس افسردگی و اضطراب تقریبا سه سال پس از تشخیص ناباروری به اوج رسیده و ۶ سال پس از تشخیص، این علائم با افزایش قدرت زن و شوهر کاهش می‌یابد.برخی تحقیقات نشان می‌دهد، احساس افسردگی و اضطراب تقریبا سه سال پس از تشخیص ناباروری به اوج رسیده و ۶ سال پس از تشخیص، این علائم با افزایش قدرت زن و شوهر کاهش می‌یابد
حیدری گفت: کودکان، آینده یک خانواده و گنجینه پنهان زندگی هستند و با ورود به دنیا در خانواده مورد استقبال قرار می‌گیرند. در طول رشد از والدین در عرصه‌های متعدد می‌آموزند و بر این اساس، والدین باید به اهمیت فرزند در خانواده اذعان داشته باشند. کودک در حقیقت پایه آینده کل خانواده است.
فرزند؛ سرمایه خانواده و یک تغییر برای جامعه
رئیس هیئت مدیره انجمن مدیران مراکز مشاوره خانواده و ازدواج وزارت ورزش و جوانان تاکید کرد: این فرزندان به یک سرمایه برای خانواده تبدیل می شوند و یک تغییر برای جامعه را رقم خواهند زد. در حقیقت این کودکان و نوجوانان با مراقبت، هدایت، راهنمایی و آموزش، می‌توانند تفاوت موردنیاز جامعه باشند.
