طرح هوشمند فراموشی کرونا

به گزارش ایران اکونومیست، روزنامه جام جم نوشت: «آخرین خبرها درباره اجرای طرح مدیریت هوشمند کرونا در کشور به سخنان عباس شیراوژن، سخنگوی ستاد ملی مبارزه با کرونا، برمی‏‌گردد. او دیروز گفت که تزریق سه دوز واکسن به‌زودی در سامانه مدیریت هوشمند کرونا به عنوان شرط ارائه خدمات شناخته می‌شود. این در حالی است که تاریخ دقیقی از این تصمیم به طور رسمی اعلام نشد. هر چند که محسن فرهادی، معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان، به جام‌ جم گفت اول خرداد یا اول تیر زمان اجرای این مصوبه است. با این حال اما مدیریت هوشمند کرونا که باید پیش از این و تا پایان دی ‎۱۴۰۰ به سرانجام می‌رسید، هنوز با مرحله اجرا فاصله زیادی دارد.‌ این در حالی است که هر هفته به تعداد شهرهای با وضعیت قرمز اضافه می‎شود و تعداد افراد مبتلا به کرونا و مراجعه به مراکز درمانی روز به روز بیشتر می‌شود. به نظر کارشناسان اما اجرای‌ طرح مدیریت هوشمند می‎تواند به مهار ویروس کرونا کمک کند و مانع از شکل‌گیری پیک هفتم کرونا در ایران شود. به همین دلیل است که کارشناسان به اجرای طرح هوشمند کرونا به این شکل در کشور نقد می‏‌کنند و معتقدند که بهتر است برای اجرایی‌شدن طرح، همه ارگان‏‌ها و سازمان‎ها به صورت یکپارچه اقدام کنند. البته برخی کارشناسان نیز معتقدند دلیل شکست این طرح، منتشرنشدن نتایج اجرای آزمایشی آن است.

هر هفته نقشه وضعیت کرونا در کشور نسبت به هفته قبل قرمزتر می‎شود. دو روز قبل اعلام شد که به شمار شهرهای با وضعیت قرمز در کشور اضافه شده است. این هفته و در ۲۶ فروردین‎ماه، ۵۵ شهر در وضعیت قرمز قرار گرفته است. این در حالی است که هفته گذشته و در ۱۹ فروردین‏‎ماه، ۳۴ شهر در شرایط پرخطر یا قرمز قرار داشت. افزایش تعداد شهرهای قرمز در کشور اما از این جهت حائز اهمیت است که تعداد شهرهای نارنجی نیز افزایش یافت و به ۸۴ شهرستان رسید. تعداد شهرهای نارنجی در هفته گذشته حدود ۶۹ شهر بود. تعداد شهرستان‌ها با شرایط عادی یا آبی نیز کاهش یافته و به ۳۵ شهرستان رسیده است. در هفته گذشته اما تعداد شهرهای با وضعیت آبی حدود ۵۴ شهر بود.

این البته تمام خبر نیست. هفته‎ای که گذشت و در ۱۲استان، تعداد بستری‎های ناشی از بیماری کرونا افزایش پیدا کرد. بر اساس اعلام وزارت بهداشت و درمان در هفته سوم فروردین‎ماه که با هفته ۱۱۲ اپیدمی کرونا در کشور همراه است، تعداد موارد سرپایی مثبت شناسایی شده حدود ۲۰۶۸۶ نفر، تعداد موارد بستری جدید حدود ۳۰۴۶ نفر و تعداد موارد فوتی جدید نیز حدود ۲۸۲ نفر بود که در مقایسه با هفته پیش با افزایش همراه بوده است. این در حالی است که به نظر می‌رسد برخی مسئولان برای بهبود شرایط دست روی دست گذاشته‌اند، زیرا پروتکل‌های بهداشتی در جامعه دیگر جدی گرفته نمی‌شود. مسئولان مدارس و دانشگاه‌ها نیز مانند گذشته اصراری به رعایت پروتکل‌های بهداشتی ندارند. در چنین شرایطی مدیریت هوشمند کرونا نیز به فراموشی سپرده شده است و هنوز این برنامه به‌درستی اجرا نمی‌شود. در تازه‌ترین واکنش، دیروز بعد از پایان جلسه ستاد مدیریت کرونای کشور، عباس شیراوژن، سخنگوی ستاد ملی مبارزه با کرونا، درباره اجرای طرح مدیریت کرونا فقط شهروندان را به تزریق دوز سوم واکسن تشویق کرد و گفت در آینده نزدیک ارائه تمام خدمات به شهروندان مشروط به استعلام از سامانه ‎ایران من خواهد شد. برای نمونه،‌ تهیه بلیت و تردد بین‌ شهری منوط به تزریق سه نوبت می‌شود اما به نظر نمی‌رسد مدیریت هوشمند کرونا به سرانجام برسد، زیرا مدت‌هاست مدیران درباره اجرای آن فقط وعده می‌دهند.

پنج فاز شکست‌خورده

۱۲ مهر ۱۴۰۰ بود که طرح مدیریت هوشمند کرونا در سه استان قزوین، کردستان و آذربایجان‌ غربی به صورت آزمایشی اجرا شد. آن زمان حامد فتوحی، مدیرکل آی‎تی استانداری قزوین، به جام‌ جم گفت که بر اساس طرح مدیریت هوشمند کرونا، هر کدام از شهروندان صفحه‌ای در سامانه مدیریت هوشمند کرونا خواهند داشت و تمام اطلاعات مربوط به سلامت آنها از طرف اتاق اصناف، وزارت بهداشت و درمان، دانشگاه‏‌های علوم‎پزشکی و استانداری‌ها در سامانه بارگذاری می‌شود. اطلاعاتی از جمله تاریخ تزریق دوزهای واکسن، تاریخ ابتلا، بهبود و نتایج‎ آزمایش پی‏‌سی‎آر.

قرار بر این بود که هر وقت شهروندی بخواهد از خدمات شهری استفاده کند، با استفاده از این سامانه که بعدها به نام «ایران من» شناخته شد، بتواند از خدمات شهری مانند تهیه بلیت، خرید در فروشگاه‎ها یا حمل‏‌ونقل عمومی استفاده کند.

پانزدهم آذر سال گذشته وزارت کشور بار دیگر تاکید کرد طرح مدیریت هوشمند کرونا اجرا خواهد شد. وزارت کشور در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که با استفاده از طرح مدیریت هوشمند کرونا از تردد افرادی که واکسن تزریق نکرده‏‌اند، جلوگیری می‌شود. آن زمان مقرر شد که تمامی فعالیت‎ها، کسب‎وکارها و خدمات عمومی بدون هیچ محدودیتی فعالیت خود را آغاز کنند؛ چرا که با استفاده از این سامانه‌ از ارائه خدمات به افرادی که کارت واکسن ندارند، جلوگیری خواهد شد. دو روز بعد و در ۱۷ آذر اما ‌دبیر کمیته قرارگاه امنیتی ستاد ملی کرونا اعلام کرد که طرح مدیریت هوشمند در پنج مرحله اجرا می‏‌شود.

به این ترتیب ۲۱ آذر سال گذشته بعد از بررسی‎های دوباره تلاش شد اولین مرحله طرح در دستگاه‏‌های اجرایی، ادارات و شرکت‎های خصوصی اجرا شود. بر اساس این طرح باید از ورود کارمندانی که واکسن تزریق نکرده بودند، جلوگیری می‎شد. مهلت اجرایی‌شدن فاز اول، یک هفته بود. بعد از یک هفته، قرعه اجرای فاز دوم به نام سیستم حمل‌ونقل درون‌شهری یعنی تاکسی‎های اینترنتی افتاد. در هفته سوم نیز قرار بود فاز سوم طرح در حوزه اصناف به مرحله اجرا برسد و بخش‌های خدماتی، بازرگانی و تفریحی را پوشش دهد. در این حوزه نیز ادامه فعالیت به شرط تزریق واکسن و دریافت کیوآرکد بود. در فاز چهارم نیز حمل‌ونقل برون‌شهری یعنی هواپیما، قطار، اتوبوس، حمل‌ونقل دریایی و حمل و نقل خودرویی باید به سامانه هوشمند مدیریت کرونا متصل می‌شد. در هفته پنجم نیز باید فاز آخر اجرا می‌شد و اطلاعات واحدهای علمی، تحقیقاتی و آموزشی از جمله دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه باید به سامانه متصل می‌شد. فازبندی طرح مدیریت هوشمند کرونا اما در حد طبقه‌بندی باقی ماند و هیچ‎گاه به مرحله اجرای کامل نرسید. در واقع با این برنامه‎ریزی باید تا پایان دی‌ماه به طور کامل طرح مدیریت هوشمند کرونا اجرایی می‎شد. این در حالی است که هیچ‌گاه این مهم به سرانجام نرسید. پیش از نوروز، بخشی از فاز چهارم اجرایی شد و حمل‏‌ونقل برون‎شهری و فقط فروش بلیت در سامانه‎های حمل‏‌ونقل عمومی هواپیما و قطار به سامانه سیستم مدیریت هوشمند کرونا متصل شد. این در حالی است که برخی شهروندان از اجرای نامناسب این فاز گله دارند؛ چرا که برخی افراد بر خلاف ابتلا به بیماری موفق به خرید بلیت شده‌اند.

هنوز مشخص نیست!

با وجود زمانبندی دقیق اما اجرای طرح هوشمند کرونا در حد حرف باقی مانده و به صورت کامل اجرایی نشده است. هیچ کیو‎آرکدی در مغازه‎ها و فروشگاه‎ها دیده نمی‏‎شود. هیچ اداره‏‌ای از ورود کارمندانی که واکسن تزریق نکرده‎اند، ممانعت نمی‏‌کند و طرح عملا در سامانه حمل‎ونقل درون‌شهری، یعنی مترو و تاکسی‎ها اجرا نمی‎شود. در آخرین خبر و در ۲۳ فروردین احمد وحیدی، وزیر کشور، بعد از جلسه چهل‏‌ودوم قرارگاه عملیاتی ستاد کرونا، ملاک ارائه خدمات با سامانه ایران من یا همان سامانه مدیریت هوشمند کرونا را تزریق سه دوز واکسن عنوان کرد. این در حالی است که پیش از این و در سفرهای نوروزی ملاک ارائه خدمات به تزریق دو دوز واکسن تغییر کرده بود.

محسن فرهادی، معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان، درباره تغییر این ملاک به ما گفت که پیش‎بینی ستاد ملی مبارزه با کرونا بود که تعداد سفرها افزایش پیدا کند و با توجه به این‌ که ستاد نمی‎خواست شهروندان با مشکل مواجه شوند، ملاک تزریق واکسن را به تزریق دو دوز تغییر داد. او توضیح داد که تغییر شرط ارائه خدمات به تزریق سه دوز واکسن هم در حد پیشنهاد است و این مصوبه قرار است که در کمیته امنیتی اجتماعی ستاد ملی مبارزه با کرونا بررسی شود.

فرهادی افزود: «نباید انتظار داشت به این زودی ‌تزریق سه دوز واکسن ملاک ثبت در سامانه قرار گیرد.» به گفته معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان در اول خرداد یا در اول تیر این شرط اجرایی می‎شود.

مشکل طرح مدیریت هوشمند کرونا اما به این مهم ختم نمی‏‌شود. بسیاری از ادارات، سازمان‏‌ها و ارگان‎ها هنوز به سامانه متصل نیستند و این بدان معناست که اجرای طرح مدیریت هوشمند به طور کامل امکان ندارد. البته وزیر کشور در آخرین جلسه قرارگاه عملیاتی ستاد کرونا تاکید کرد که ضرب‏‌الاجلی یک‌ماهه به دستگاه‏‌ها داده است تا به سامانه مدیریت هوشمند وصل شوند. بزرگ‌ترین مشکل در این سامانه اما وصل‌نشدن دانشگاه‎ها و مراکز آموزش عالی به سامانه است.

او اتصال سریع‌تر دانشگاه‏‌ها و مراکز آموزش عالی را ضروری دانست: «به این ترتیب، وضعیت تزریق واکسن دانشجویان و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها مشخص می‌شود و نظارت‌های لازم به‌ نحو موثری انجام خواهد شد.» این بدان معناست که دانشگاه‏‌ها و مراکز آموزش‌ عالی در حالی بازگشایی شدند که هنوز به سامانه ایران من متصل نشده‌اند و هنوز هیچ نظارتی هم بر عملکرد آنها وجود ندارد اما مهم‌ترین ناوگانی که به سامانه مدیریت هوشمند متصل نشده، ‌ناوگان مترو و اتوبوس درون‌شهری است؛ چرا که روزانه بیش از یک میلیون نفر تنها در پایتخت از مترو و اتوبوس استفاده می‏‌کنند. فرهادی درباره متصل‌نشدن سامانه‏‎های مترو و اتوبوس به جام‌ جم گفت که اتصال حمل‏‌ونقل درون‌شهری به سامانه ایران من پیچیده است و نیاز به تامین زیرساخت‏‌های الکترونیکی دارد.

به گفته او قرار است کارت‏‌های مسافران اتوبوس و مترو به‌زودی به این سامانه متصل شود. با این وجود، فرهادی زمان دقیقی برای اتصال حمل‏‌ونقل درون‌شهری به سامانه ایران من اعلام نکرد تا زمان اتصال ناوگان حمل و نقل درون شهری به این سامانه، همچنان مشخص نباشد.

طرح خوب با اجرای بد

سوال اما این است که اگر طرح مدیریت هوشمند کرونا به طور کامل اجرا نشود، چطور می‎توان امیدوار بود که بیماری کرونا در کشور دوباره مشکل‌ساز نشود؟ به همین دلیل است که حسین کرمانپور، رئیس بخش اورژانس بیمارستان سینا، به ما گفت برای کاهش ابتلا به بیماری کرونا و کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری کرونا در پیک‌های احتمالی که در آینده نزدیک روی می‏‌دهد، باید مدیریت هوشمند کرونا در کشور به طور کامل اجرا شود. او توضیح داد حالا که با کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری مواجه هستیم و پیک هفتم در حال شکل‌گیری است، باید آینده‎نگری کرد و به بهترین شکل ممکن از طرح مدیریت هوشمند بهره برد تا طغیان کرونا هزینه بیشتری به کشور تحمیل نکند.

او پیشنهاد داد که بهتر است برای اجرای این طرح در کشور، همه دستگاه‌ها و ارگان‎ها دست به دست هم دهند و یکپارچه عمل کنند.

مسعود یونسیان، اپیدمیولوژیست و دبیر کمیته تخصصی اپیدمیولوژی ستاد ملی مبارزه با کرونا، از نحوه اجرای طرح هوشمند کرونا در کشور انتقاد می‎کند. او طرح مدیریت هوشمند را نقد نمی‏‌کند و اتفاقا معتقد است که طرح هوشمند مقابله با کرونا سازوکار خوبی برای مهار کرونا است. او به ما گفت که بعد از اجرای آزمایشی طرح ‌در سه استان، هیچ اطلاعاتی درباره نحوه اجرای آن منتشر نشده است.

این اپیدمیولوژیست تاکید کرد که برای اجرای طرحی به این وسعت، باید نتایج اجرای آزمایشی آن منتشر و تعیین می‎شد که در سه استان قزوین، کردستان و اردبیل چه نتایجی به همراه داشته است. به گفته او اگر اطلاعاتی از این طرح در وسعت کوچک‌تر منتشر نشود، چطور می‎توان درباره شکل اجرای آن مشکلات و این‌ که چه نقاط قوتی دارد حرف زد؟ یونسیان تاکید کرد که باید گزارش‎های منتشرشده از این طرح به نظر کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا می‌‏رسید تا کارشناسان نتایج به دست آمده طرح را بررسی می‏‌کردند.

دبیر کمیته تخصصی اپیدمیولوژی ستاد ملی مقابله با کرونا نحوه اجرای طرح مدیریت هوشمند کرونا را شتاب‏زده دانست و گفت: «اما هنوز هم دیر نشده و برای اجرای‌ طرح مدیریت هوشمند کرونا می‎توان اطلاعات به‌دست‌آمده در شهرهای پایلوت را منتشر کرد.»

کوروش هولاکویی‌ نائینی، متخصص اپیدمیولوژی، هم دلیل اجرانشدن کامل این طرح را منتشرنکردن اطلاعات اجرای آزمایشی آن می‌داند. او به ما می‌گوید اگر اطلاعات مناسبی از نحوه اجرای طرح منتشر می‌شد، امکان برطرف‌کردن نقاط ضعف آن وجود داشت.

به گفته این همه‌گیرشناس به این شکل شهروندان نیز در اجرای طرح سهیم می‌شدند و راحت‌تر می‌شد موانع را از سر راه اجرای این طرح برداشت.‌»