دهه فجر انقلاب اسلامی فرصتی گرانبها برای مرور بیش از ۴ دهه تلاش بی وقفه برای آبادانی ایران اسلامی و عبور از موانع سد راه شکوفایی و بالندگی این دیار کهن است و در این بین موفقیت‌های کسب شده در حوزه سلامت بی شک از بزرگترین دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود که اثر مثبت خود را در ارتقای شاخص‌های سلامت و نیز موضوع مهم و حیاتی پیوند اعضا به خوبی نشان داده است.
بی شک فتوای تاریخی بنیانگذار جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) در ۳۱ اردیبهشت سال ۱۳۶۸، نقطه عطفی در آغاز و ایجاد فرایند پیوند اعضا از ارگان‌های افراد مرگ مغزی در ایران است که با رایزنی‌های مجدانه دکتر ایرج فاضل پدر اهدای عضو ایران محقق شد و برگی بر افتخارات جامعه پزشکی کشور افزود. و به یمن همین نیک اندیشی بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی و فتوای مکمل و تاکید حضرت آیت الله خامنه ای در سال ۱۳۷۰ است که ایران اکنون در موضوع مهم و حیاتی پیوند عضو از کشورهای صاحب نام جهان است و مقام اول در آسیا و سی و یکم در جهان را داراست و هم چنین تنها کشور در منطقه خاورمیانه است که قابلیت و دانش پیوند تمامی اعضای حیاتی اعم از قلب، کبد، کلیه، ریه، پانکراس و…، را دارد.
دستاوردهای نظام سلامت در حوزه اهدای عضو از جنبه‌های گوناگونی قابل احصا و بررسی است از جمله اینکه، از ابتدای شکل گیری پیوند عضو در کشور در سال ۱۳۶۸ تاکنون ۹ هزار و ۳۰۰ خانواده نیک اندیش اعضا حیاتی عزیزان خود را به بیماران در فهرست انتظار هدیه کرده‌اند که بازتوانی بیش از ۷۰ هزار فرد بیمار بدحال و نیز رفع نگرانی از ۲۵۰ هزار نفر از اطرافیان آنها را در پی داشته و به حیات تیره و تار آنها نور امید هدیه کرده است.
تا قبل از عملیاتی شدن اهدای عضو در کشور، افراد نیازمند به ارگان‌های حیاتی یا جان خود را از دست می‌دادند و یا اگر تمکن مالی داشتند مجبور به سفر به خارج از کشور و پرداخت هزینه‌های هنگفت بودند؛ این در حالی است که با تأمین زیرساخت‌های لازم اعم از نیروی متخصص و تجهیزات و نیز فراهم شدن سازوکارهای لازم، در حال حاضر پیوند انواع ارگان‌های حیاتی در ایران "رایگان" انجام می‌شود و استقلال ما در این عرصه مهم، تاکنون بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان ذخیره ارزی عاید کشور گردیده است.
از دیگر افتخارات ایران اسلامی در عرصه پیوند عضو می‌توان به پیشتازی در پیوند کبد اشاره کرد که به یمن تلاش و مجاهدت‌های متخصصان این آب و خاک به ویژه دکتر سید علی ملک حسینی حاصل گردیده و در حال حاضر ایران اسلامی در شاخص "پیوند کبد در یک مرکز بیمارستانی" رتبه نخست جهان را دارد.
از نکات قبل توجه دیگر اینکه ایران اسلامی در حال حاضر از کشورهای "صاحب سبک" در مقوله پیوند عضو در جهان محسوب می‌شود و متخصصان کشورمان با ارائه ده‌ها مقاله در مجلات و همایش‌های معتبر بین المللی و نیز انتشار کتب مرجع اهدای عضو (از جمله کتاب ۸۵ تکنیک نوشته خانم دکتر کتایون نجفی زاده و دکتر امید قبادی مشتمل بر روش‌های اصولی رویارویی با خانواده‌های افراد مرگ مغزی) در این عرصه پیشرو بوده و مدل‌های پیشنهادی متخصصان ایرانی برای رضایت گیری در بسیاری از کشورهای جهان الگوبرداری شده است.
البته ذکر این نکته ضروری است که به رغم کسب این موفقیت‌ها که ایران اسلامی را در عرصه اهدای عضو در زمره کشورهای مطرح جهان قرار داده است، ما همچنان تا رسیدن به اهداف نهایی پیوند عضو که همانا تأمین کل نیاز کشور به ارگان‌های حیاتی است فاصله داریم که تلاش و همراهی همه ارگان‌ها و نهادهای تصمیم ساز کشور را طلب می‌کند.
بر اساس آمار، سالانه ۵ تا ۸ هزار مورد مرگ مغزی در ایران رخ می‌دهد که حدود نیمی از آنان (نزدیک به ۳ هزار نفر) قابلیت اهدا دارند، اما متأسفانه سالانه فقط یک سوم موارد یاد شده به اهدای عضو می‌رسند و مابقی، بالغ بر ۷ هزار نفر، عضو قابل پیوند را با خود به زیر خاک می‌برند.
این در حالی است که در کشور حدود ۲۵ هزار بیمار در صف انتظار پیوند عضو هستند و روزانه ۷ تا ۱۰ نفر از آنان به علت تأمین نشدن عضو پیوند جان خود را از دست می‌دهند
بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که مهم‌ترین علت عدم رضایت به اهدای عضو در جهان و از جمله کشورمان، عدم باور مرگ مغزی به عنوان مرگ قطعی است که رفع این مشکل نیز در گرو تغییر نگرش مردم به این موضوع و رسیدن به این باور درونی است که "مرگ مغزی مساوی با مرگ" است.
مردم نوعدوست ایران اسلامی همواره در گذرگاه‌های تاریخی خوش درخشیده و صحنه‌های بی بدیلی از عشق و ایثار و کمک به همنوع را به نمایش گذاشته‌اند که اوج شکوه آن را در ۸ سال دفاع مقدس شاهد بودیم و دیدیم که چگونه آحاد مردم بدون هیچ چشم داشتی از جان خود برای پاسداری از جان و مال و ناموس هموطنان خود گذشتند و اکنون نیز اگر به رغم توفیقات ارزنده در حوزه اهدای عضو، همچنان با وضعیت آرمانی فاصله داریم علت را باید در ضعف عملکرد نهادهای فرهنگی از یک سو و عدم باور قلبی مردم به مقوله مرگ مغزی جستجو کرد.
یقیناً با توجه به آموزه‌های دینی و باور قلبی ما ایرانیان که روح را بر کالبد ترجیح می‌دهیم و دنیا را گذرگاهی برای رشد و تعالی می‌دانیم، در صورت تبیین مقوله مرگ مغزی در جامعه نه تنها نیاز ۲۵ هزار بیمار نیازمند به ارگان‌های حیاتی برطرف و امید به زندگی در قشر عظیمی از مردم کشور جان می‌گیرد، بلکه با این عمل خیر، شاهد صرف جویی کلان در هزینه‌های درمانی کشور نیز خواهیم بود.
بی شک فرهنگ سازی در حوزه اهدای عضو و اصلاح نگرش مردم نسبت به مقوله مرگ مغزی همچون سایر پدیده‌های فرهنگی، فرایندی چند و جهی و زمان بر است که برنامه ریزی بلند مدت و نگاه ویژه نهادهای تصمیم ساز را طلب می‌کند و تحقق اهداف پیش رو، از عهده یک نهاد یا تشکل صرف خارج است.
تجربه ۴ دهه گذشته نشان می‌دهد که در صورت عزم جهادی و اراده ایمانی، هیچ مانعی را سد راه جوانان این مرز و بوم نیست و با توجه به باورهای فرهنگی مردم نوعدوست کشورمان، تحقق شعار" هر ایرانی یک کارت اهدا" دور از دسترس نیست.
به عقیده کارشناسان در صورت نگاه ویژه مجلس شورای اسلامی به مقوله اهدای عضو از طریق اختصاص ردیف‌های مشخص اعتباری و نیز پیش بینی "پیوست اهدای عضو" در برنامه ریزی نهادهای فرهنگی اعم از صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری، آموزش و پرورش و…، ایران اسلامی در موضوع بسیار مهم اهدای عضو نه تنها در آسیا که در کل جهان سرآمد خواهد شد. و صد البته جای شگفتی دارد که چرا توفیقات ارزنده کشورمان در عرصه اهدای عضو که در سایه مجاهدت‌های شبانه روزی متخصصان متعهد کشور حاصل شده و آثار گرانسنگ فرهنگی اجتماعی و اقتصادی را در پی داشته است، آنگونه که شایسته است به جهانیان معرفی نشده و در داخل و خارج از کشور همچنان مغفول مانده است!!
حال که در آستانه چهل و چهارمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی هستیم، فرصت را مغتنم شمرده و از آن رسانه معظم درخواست می‌گردد، در ایام دهه مبارک فجر امسال با پرداختن به مقوله اهدای عضو به عنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه سلامت، ضمن انعکاس این موفقیت در گستره داخل و خارج از کشور، جامعه‌ی اهدای عضو کشور را برای تحقق هدف متعالی آنان که همانا تأمین نیاز همه بیماران کشور به ارگان‌های حیاتی است، یاری فرمائید.
انجمن اهدای عضو ایرانیان که به همت جمعی از چهره‌های شاخص علمی و فرهنگی کشور، فرهنگ سازی در حوزه اهدای عضو و حمایت از خانواده‌های اهدا کننده و نیز آموزش و پژوهش در این عرصه را عهده دار است، ضمن تبریک سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی آمادگی خود را برای هرگونه همکاری در این زمینه اعلام می‌دارد.
به امید روزی که با حمایت‌های آن رسانه معظم، هیچ ارگان قابل پیوندی قبل از اهدا خاکسپاری نگردد و همه بیماران نیازمند پیوند، به حق مسلم خود که همانا ادامه حیات است نائل آیند.
