سید احمد حسینی سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع و مرتضی براری رئیس سازمان فضایی کشور امشب ۶ آذرماه با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری به بررسی موضوع صنعت فضایی روی ریل توسعه پرداختند.
رئیس سازمان فضایی کشور با اشاره به اینکه ماهواره های تصویربرداری به صورت روزانه دور کره زمین می چرخند و تمام پدیده های روی زمین را تصویر برداری می کند گفت: مهمترین کاربرد آن در حل چالش‌های زیست‌محیطی است.
او با اشاره به تولید ماهواره های ناوبری افزود: این حوزه امروزه یک اقتصاد بزرگی دارد و توانسته در صنعت حمل و نقل ایفای نقش کند و نقشه استراتژیک را در صنعت دریایی، هوایی و صنعت خودرو ایجاد کند، حوزه سوم ماهواره مخابراتی و تلویزیونی است که امروزه کاربرد هایش برای همه اعیان است و موضوع چهارم بحث زیست انسان در فضا و اکتشافات فضایی است.
براری ادامه داد: امروزه ماهواره‌هایی که نقش تصویربرداری را ایفا می‌کنند به طور روزانه تمام پدیده های روی زمین را مشاهده می کنند، روزانه زمین‌های کشاورزی را پایش می کنیم و به کشاورز می‌توانیم اطلاع بدهیم که زمین شما نیازی به مثلاً سمپاشی ندارد.
رئیس سازمان فضایی کشور با اشاره به اینکه به راحتی می توانیم بگوییم که سطح زیر کشت مثلا گندم و چغندر چقدر است، افزود: امروزه این گزارش‌ها به مسئولین ارشد کشوری ارائه می‌شود و برای سیاست‌گذاری ما را کمک می‌کند.
او افزود: تمام فناوری فضایی توسط متخصصین بومی و داخلی بوده است و در صنعت بالادستی و پایین دستی رصد صورت می گیرد ، امروز در دورانی هستیم که با کمبود منابع مدیریت آب مواجه هستیم و می توانیم از وضعیت منابع آب کشور گزارش دهیم و بگوییم که مدیریت مصرف باید به صورت مناسب باشد ،چالش های زیست محیطی را به راحتی می توانیم گزارش دهیم.
براری با اشاره به اینکه روزانه داده‌ها را دریافت می‌کنیم و با کمک شرکت های دانش بنیان این داده ها را به سرویس تبدیل می کنیم، اظهار کرد: یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان بیش از ۶۰ هزار هکتار زمین کشاورزی را مشاوره می‌دهد، ۱۴ میلیون هکتار زمین کشاورزی داریم، برخی از کشورهای توسعه یافته فقط از طریق داده های ماهواره ای توانستند بیش از ۲۰ درصد بهره‌وری را افزایش دهند.
رئیس سازمان فضایی کشور با اشاره به اینکه بحث داده های هواشناسی برای بسیاری از شغل ها استراتژیک است، افزود: بیش از ۴۰ استارتاپ در این زمینه فعالیت می‌کنند و به دنبال این هستیم که این زیرساخت ها را فراهم کنیم تا استارتاپ های زیادی در این حوزه فعال شوند.
او با اشاره به اینکه اقتصاد ماهواره‌های تصویربرداری ۴۲ و چهار دهم میلیارد دلار است و ارزش افزوده ای که ایجاد می‌کنند بیش از ۷ برابر است یعنی بیش از ۲۸۰ میلیارد دلار ارزش افزوده می‌تواند ایجاد کند، گفت: ما یک درصد جمعیت دنیا را داریم، باید بتوانیم فرصت اشتغال ایجاد کنیم، تمام تلاشمان این است که علاوه بر توسعه صنعت بالادست، صنعت پایین دست به طور متوازن توسعه پیدا کند و لذا این مهمترین دغدغه ماست.
براری با اشاره به اینکه بحث اقلیم فضا را در مجامع بین‌المللی به طور جد پیگیری می‌کنیم، بیان کرد: ۸۵ کیلو متر به بالا فضا اطلاق می‌شود، یعنی مرز هوا و فضا یا ۸۵ یا ۹۹ است، اما از ۸۵ به بالا فضا اطلاق می‌شود، ما یک زیر مدار داریم که ۸۵ تا ۲۰۰ کیلومتر است، از ۲۰۰ کیلومتر تا ۲۰۰۰ کیلومتر مدار لئو اطلاق می‌شود و از ۲ هزار کیلومتر تا ۳۶ هزار کیلومتر مدار مئو و ژئو است.
او با اشاره به اینکه ما ۴ ماهواره امید، نوید، فجر و رصد در مدار ۳۰۰ کیلومتر قرار دارند و به سمت مدارهای بالاتر حرکت کرده‌ایم، افزود: سال گذشته ماهواره‌ای نور یک در مدار ۴۳۰ کیلومتری قرار گرفت، مهمترین برنامه ما این است تا مدار ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلومتر را بتوانیم ماهواره را در این مدار تزریق کنیم، دیروز در شورای عالی فضایی مهمترین مصوبه این بود که در سریع‌ترین زمان این مدار تثبیت شود.
رئیس سازمان فضایی کشور بیان کرد: در جلسه دیروز شورای عالی فضای یکی از مصوبات این بود که ماهواره‌هایی که باید تا سال ۱۴۰۱ در مدار قرار بگیرد، تصویب شد.
براری با اشاره به دستیابی به مدار ۳۶ هزار کیلومتر گفت: کلید موفقیت و توفیق کشور در حوزه اقتصادی، نظامی و امنیتی مدار ۳۶ هزار کیلومتر است که مداری استراتژیک است، امروز با دوستان وزارت دفاع جلسه داشتم تا زمان دستیابی را کاهش دهیم، باید هم افزایی داشته باشیم و اعتبارات مورد نیاز انجام شود و تمام تلاش ما این است که زمان کاهش پیدا کند.
او تصریح کرد: حداقل تا سال ۱۴۰۴ پرتاب‌های تحقیقاتی باید شروع شود، وقتی یک بخش تصویر برداری در مدار لئو داریم که زیرساخت‌های آن فراهم است، یک ایستگاه کنترل هدایت داریم، در مدار ژئو باید زیرساخت‌ها توسعه پیدا کند و فناوری‌های مورد نیاز توسعه یابد، خیلی از فناوری‌هایی که برای ژئو است را شروع کرده ایم.
رئیس سازمان فضایی کشور گفت: در حوزه پایگاه پرتاب طراحی‌هایمان کامل شده و به سرعت ساخت پایگاه پرتاب شروع خواهد شد، در پژوهشگاه فضایی بلوک انتقال مداری سامان، تست‌های نهایی در حال انجام است، این بلوک انتقال مداری ماهواره را از مدار ۴۰۰ کیلومتر به مدار ۷۰۰۰ کیلومتر منتقل می‌کند.
او عنوان کرد: طراحی سامان ۲ نیز شروع شده است که ماهواره در مدار ۴۰۰ کیلومتر را به ۱۰ هزار کیلومتر منتقل می‌کند و سامان بعدی تا ۲۱ هزار کیلومتر و سامان ۴ در ۳۶ هزار کیلومتر خواهد بود، در این حوزه فعالیت‌هایمان را شروع کردیم، اما با توجه به تاکید رئیس جمهور قرار شد تمام تلاش‌ها بیشتری صورت بگیرد و هم افزایی‌ها بیشتر شود، ما تلاش می‌کنیم تا در سریع‌ترین زمان به مدار ۳۶ هزار کیلومتر دست پیدا کنیم.
تدوین برنامه ۱۰ ساله جامع فضایی کشور
براری با اشاره به اینکه برنامه جامع ۱۰ ساله اول فضایی داشتیم، گفت: از سال ۹۵ برنامه‌ها به صورت بخشی شده است یعنی هر دستگاهی به صورت مستقل برنامه فضایی خود را پیش می برد، کشور فاقد برنامه جامع فضایی بود، در شورای عالی فضایی ۹ عضو حقوقی داریم ،این ۹ عضو حقوقی ارکان توسعه صنعت فضایی هستندکه شامل رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، رئیس صدا و سیما ،رئیس سازمان برنامه و ۶ وزیر می شود.
رئیس سازمان فضایی کشور با اشاره به اینکه باید این ارکان را همگرا کنیم، افزود: در ابتدای دولت سیزدهم تاکید بر این بود که مجدداً برنامه جامع فضایی تدوین شود در سه ماه گذشته برنامه تا پایان ۱۴۰۱ را با همه ارکان تدوین کردیم که در جلسه شورای عالی فضای تصویب شد و رئیس جمهور تاکید کردند که برنامه ۱۰ ساله جامع فضایی تدوین شود و قرار است بحث بررسی و تصویب در اسفند ماه باشد .
او اظهار کرد: برنامه جامع نقطه عطفی برای صنعت فضایی کشور است، تا پایان سال ۱۴۰۱ برنامه جامع تدوین شده، لذا برنامه و تاریخ قرارگیری ماهواره ها در مدار تعیین شده و تکلیف تمام دستگاه‌ها مشخص است.
او با اشاره به اینکه همه دارای برنامه شفاف هستند گفت: دیروز این برنامه تصویب شد همه شتاب می گیرند تا به این برنامه برسند و لذا این مسئله مهمترین دستاورد ماست، موضوع سومی که رئیس‌جمهور تاکید داشتند این است که صنعت فضایی کاربردی شود، باید بستر را برای ورود و سرمایه گذاری بخش خصوصی فراهم کنیم، اشتغال بسیار استراتژیک است، در حوزه نیروی متخصص ما در منطقه اول هستیم و در دنیا رتبه ۱۱ تا ۱۳ را داریم، دانشگاه های ممتاز در عرصه فضای ورود پیدا کردند و متخصصین بسیار ارزشمندی در این صنعت وجود دارد.
رئیس سازمان فضایی کشور با اشاره به اینکه بستر اشتغال باعث می‌شود تا دوباره بتوانیم نیروی متخصص بیشتری را در دانشگاه‌ها آموزش دهیم گفت: ما در عصر تجاری فضا هستیم، فضا به زیرساخت استراتژیک بسیاری از خدمات تبدیل شده است، منظومه های ماهواره‌ای توسط کشور آمریکا و چین به شدت توسعه پیدا کرده است و یکسری فناوری نوظهور ایجاد شده است، زیرساخت این ها به سمت فضا شیفت پیدا می کند یعنی این موضوع عملاً کل اقتصاد این بخش را جذب می‌کند.
براری افزود: همه فناوری های نوظهور نیاز به زیرساخت مشخص دارند و آنها به دنبال این هستند تا زیرساخت فناوری های جدید را بتوانند کسب کنند، وقتی منظومه های ماهواره ای را نگاه می‌کنید می‌بینید آن کشورها بر خلاف معاهدات سازمان ملل به دنبال تسلیحاتی کردن فضا هستند و سامانه‌های نظامی را به مدارهای فضایی منتقل می‌کنند که برخلاف معاهدات سازمان بین الملل است.
او ادامه داد: یکی از مصوبات دیروز بحث دیپلماسی فضایی است که کشورهای توسعه یافته به شدت به دنبال محدود کردن دسترسی کشورها به فضا هستند، هرجا عرصه اقتدار باشد آنها این محدودیت ها را ایجاد می کنند، باید تلاش کنیم با حضور موثر در مجامع بین المللی جلوی محدود سازی کشورها به دسترسی فضا را بگیریم.
۲۰ درصد کشورها پرتابگر بومی ماهواره دارند
در ادامه سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع با اشاره به اینکه در دنیا چند کشور داریم که در فضا ماهواره دارند گفت: حدود ۵۰ کشور خودشان سازنده ماهواره هستند و از این تعداد ۱۰ کشور هستند که خودشان توانایی پرتاب دارند، عمده اقتصاد در پایین‌دست است یعنی اپراتور‌ها کاربری‌های متفاوتی در حوزه‌های سنجش، ناوبری و مخابراتی دارند.
سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع با اشاره به اینکه در دنیا۱۰۰ کشور در فضا ماهواره دارند، افزود: بالادست، صنایعی می‌شود که اگر بخواهیم دسته بندی کنیم می‌توان به ماهواره و ماهواره بر اشاره کرد و ایستگاه‌های زمینی با ماهواره ارتباط پیدا می‌کنند.
او با اشاره به اینکه نقطه کلیدی و گلوگاهی صنعت فضایی بحث پرتاب و پرتابگر است، گفت: هرچه در حوزه‌های دیگر کار کنیم اگر نتوانیم پرتاب را انجام دهیم عملاً همه فعالیت‌های دیگر ابتر خواهد ماند، کشورهای دیگر ممکن است جزو راهبردهایشان نباشد که پرتابگر بومی داشته باشند.
حسینی با اشاره به اینکه مرحله تحقیقاتی پرتابگر نقش اساسی دارد و اگر پرتابگر را تثبیت نکنیم همه فعالیت‌های دیگر ابتر می‌ماند، گفت: در کشور خودمان این تمرکز از اوایل دهه ۸۰ ایجاد شده است و با توجه به فناوری‌هایی که توسعه داده شده بود در مجموعه وزارت دفاع توانستیم اثبات قابلیت کنیم تا با توجه به توانمندی بومی پرتاب را انجام دهیم.
او اظهار کرد: پروژه سفیر تعریف شد و در بازه زمانی کوتاه به نتیجه رسیدیم و ۱۴ بهمن سال ۸۷ اولین ماهواره بومی خودمان را در مدار قرار دادیم، ماهواره امید و ماهواره بر سفیر در مدار قرار گرفتند، بعد از آن چهار ماهواره دیگر را در مدار قرار دادیم و تعدادی پرتاب تحقیقاتی داشتیم.
حسینی با اشاره به اینکه غربی‌ها با پیشرفت ما مخالف هستند افزود:ماهواره بری مانند سیمرغ در پایگاه پرتاب شناخته شده که تحت رصد است، همه جای دنیا پایگاه‌های فضایی شناسنامه‌دار هستند و طول و عرض جغرافیایی آنها مشخص است و فعالیت‌هایشان آشکار است.
او با اشاره به اینکه ماهواره بر مجموعه‌ای است که مونتاژ آن به صورت مراحل مجزا در پایگاه اتفاق می‌افتد، بیان کرد: شارژ عمودی داریم که هیچ جای دنیا از این نوع وسایل پرتاب برای مباحث جنگی استفاده نمی‌شود، قطعاً کارشناسان فنی بی طرف دنیا صحه گذاری کردند که برنامه فضایی برنامه‌ای صلح آمیز است و به دنبال توسعه فناوری و توسعه علمی است.
