حمید رضا عراقی با بیان اینکه هرچند ایران ذخایر گازی مطلوبی دارد و فازهای پارس جنوبی نیز در حال توسعه فراگیر هستند و تمام مخازن به کشور تزریق می شود، اما میزان مصرف در کشور عدد بالایی است، اظهار کرد: در حال حاضر میزان مصرف حدود ۸۰۰ میلیون متر مکعب در روز بوده و مشکلی که در صنعت گاز وجود دارد این بوده از ابتدا سیاست های انرژی به طور کامل مشخص نبوده است.
وی ادامه داد: به طور مثال استراتژی مشخصی برای انتقال برق و یا گاز تعریف نشده و مشخص نشده سوخت مایع در چه بخش هایی باید مورد استفاده قرار بگیرد، باتوجه به اینکه ایران دارای گاز طبیعی است سیاست کلی دولت و مجلس بر گازرسانی بوده، انصافا نیز این اتفاق افتاده اما متولی بهینه سازی سوخت در کشور مشخص نبوده است.
چهار عامل در مصرف سوخت تاثیر گذار است
معاون سابق وزیر نفت با بیان اینکه سازمان بهینه سازی مصرف سوخت در کشور فعال است اما تصمیم گیری برای اینکه در چه مناطقی گازرسانی صورت بگیرد و یا نحوه مصرف در بخش های مختلف به چه صورتی باشد و یا تصمیم گیری برای بخاری های گازی با راندمان بالا صورت نگرفته است، گفت: به اعتقاد من چهار عامل در مصرف سوخت مهم است.
عراقی با اشاره به تاثیر قیمت در مصرف سوخت، اظهار کرد: از اول انقلاب به دلیل فضایی که در کشور وجود داشت و تا کنون نیز ادامه دارد، سوخت قیمت واقعی پیدا نکرده است، البته منظور از قیمت واقعی این نیست که به دنبال قیمت صادراتی باشیم، به طور مثال در مجلس هفتم بحث تثبیت قیمت ها مطرح شد یعنی چند سال قیمت هیچ افزایشی نیافت، درصورتی که در برنامه پنجم و ششم قرار بود سالانه ۱۰ تا ۱۵ درصد قیمت انرژی تغییر کند.
وی با بیان اینکه بعد از قیمت موضوع تکنولوژی اهمیت دارد، زمانی که قیمت گاز ارزان باشد طبیعتا کسی به دنبال بخاری با راندمان بالا نمی رود، نیروگاه ها خود را بهینه نمی کنند، صنایع نیز به دنبال راهکارهایی برای صرفه جویی سوخت نمی روند که منجر به کاهش قیمت ها شود چراکه قیمت سوخت در هزینه های صنایع بزرگ همچون، فولاد، پتروشیمی و نیروگاه ها تاثیر چندانی ندارد، افزود: بنابر این اگر قیمت بر اساس برنامه پنجم تغییر می کرد تکنولوژی نیز به این عرصه راه پیدا می کرد.
با خواهش، میزان مصرف کاهش نمی یابد
مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران ادامه داد: نه تنها قیمت و تکنولوژی روی مصرف تاثیر می گذارد، بلکه فرهنگ نیز یک شاخص مهم بر میزان مصرف سوخت به حساب می آید، در کشور فرهنگ مصرف بهینه وجود ندارد، با صحبت و خواهش میزان مصرف کاهش نمی یابد و باید اقدامات اساسی برای این مساله در نظر گرفته شود، ساختمان ها باید استاندارد باشند علت اینکه این اتفاق نیز تا کنون نیفتاده این بوده که قیمت اجازه ورود تکنولوژی را نداده است.
عراقی با تاکید بر اینکه به دلیل گران بودن تکنولوژی، ساختمان ها بدون زیرساخت های لازم احداث شدند و همین مساله موجب هدررفت انرژی در کشورمی شود، گفت: بهینه سازی انرژی مستلزم قیمت، تکنولوژی و فرهنگ است، در همه جای دنیا انرژی قیمتی دارد که مردم نسبت به آن حساس هستند، در ایران قیمت افزایش نیافت، تکنولوژی وارد نشد، فرهنگ مصرف نیز شکل نگرفت و اکنون شاهد شرایط موجود هستیم.
وی با بیان اینکه علاوه بر این سه مورد باید به مساله قانون نیز اشاره کرد، قانون مصرف انرژی در کشور وجود دارد اما اجرا نمی شود، بنابر این باید گفت چهار عامل، قیمت، تکنولوژی، فرهنگ و قانون روی میزان مصرف تاثیر دارد و می تواند در شرایط فعلی کمک رسان باشد، گفت: مهم ترین اصلی که وجود دارد این است که در کشور سیاست انرژی از ابتدای انقلاب تا کنون مشخص نیست.
وجود مخازن مشترک، یکی از دلایل سرعت گازرسانی
مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران ادامه داد: برخی می گویند چرا گازرسانی انجام شده است، باتوجه به اینکه مخازن مشترک هستند، دولت ها و مجلس ها در دوره های قبلی معتقد بودند که باید گازرسانی صورت بگیرد، در ابتدا قانون بود که روستاهایی که ۱۵ کیلومتر با خط لوله گاز فاصله دارند می بایست خودیاری پرداخت کنند تا گازرسانی برای آن ها انجام شود، بعد از دو سال مجلس اعلام کرد روستاهایی که ۱۰ کیلومتر با خط لوله فاصله دارند شامل این مساله می شوند و در نهایت اعلام شد که فاصله و خودیاری برداشته شود و قانون نیز هر سال اعلام می کرد که باید به این تعداد شهر و روستا گازرسانی صوردت بگیرد.
سهم ۷۰ درصدی مصرف در بخش خانگی
به گفته عراقی حق این شهر ها و روستاها بود که از رفاه بهره مند شوند، دولت ها نیز به دنبال ایجاد رفاه بیشتر بودند، یکی از علت های این مساله نیز مخازن مشترک بود، تصور این بود که اگر ما از مخزن مشترک گاز برداشت نکنیم قطر برداشت می کند بنابراین هرچه قدر ما بتوانیم در داخل گازرسانی کنیم انگار با قیمت صفر مصرف می کنیم و قطر نمی تواند برداشت داشته باشد.
وی با بیان اینکه با اقداماتی که انجام شد میزان برداشت ایران به قطر رسید، گفت: باتوجه به اینکه مخزن مشترک است، اگر یک کشور برداشت نداشته باشد کشور دیگر برداشت خواهد کرد، لذا یکی از دلایل سرعت گازرسانی در کشور نیز مخازن مشترک بود، در مجموع باید گفت مهم ترین عامل شرایط فعلی این است که مصرف از تولید پیشی می گیرد، در زمستان مصارف خانگی بیش از ۷۰ درصد مصرف کشور را به خود اختصاص می دهد امادر تابستان و بهار این چنین نیست و مشکلی وجود ندارد. در طول این سه تا چهار ماه مصارف خانگی افزایش می یابد و همین مساله موجب ایجاد محدودیت بر صنایع و نیروگاه ها می شود.
ضرورت توسعه ذخیره سازی گاز در کشور
معاون سابق وزیر نفت با اشاره به اهمیت و ضرورت ذخیره سازی گاز، گفت: در حال حاضر ذخیره سازی در سرخس و قم انجام می شود اما باید ذخیره سازی افزایش یابد تا در مواقعی در تابستان تزریق و در زمستان بتوانند برداشت کنند اما بازهم مشکل از این طریق برطرف نمی شود، مشکل دو چیز است، برق و گاز می بایست با همدیگر قیمت گذاری شوند اگز قیمت گاز افزایش یابد مصرف برق بیشتر می شود و یا برعکس، این در حالی است که اگر برق بیشتر مصرف شود نیروگاه ها نیاز به گاز بیشتری دارند، بنابر این اگر قرار باشد قیمت یکی از این دو افزایش یابد بازهم مصرف گاز افزایش پیدا می کند.
عراقی با بیان اینکه در حال حاضر قیمت برق و گاز در سطح کشور پایین است، گفت: نباید به قیمت بین المللی برسیم ولی می بایست طبق برنامه پله به پله تعرفه ها افزایش یابد و دولت نیز به بحث ساختمان سازی برای ایجاد پنجره های دو جداره و پیاده سازی مبحث ۱۹ ساختمان توجه کند و سیاست گذاری انرژی نیز متولی داشته باشد، در حال حاضر بخش بهینه سازی انرژی متولی ندارد و همین مساله مشکلاتی را ایجاد کرده است.
وی با بیان اینکه صنعت گاز و برق متولی بهنه سازی نیستند و تنها وظیفه گازرسانی و برق رسانی را برعهده دارند، گفت: یک نظام، یک سیاست و یا یک بخش می بایست زیر نظر ریاست جمهوری و معاون اول ریاست جمهوری به جد روی بهینه سازی مصرف انرژی در کشور فعالیت کند در غیر این صورت گاز و برق در چند سال آینده مشابه سرنوشت آب زاینده رود را پیدا خواهند کرد.
مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران ادامه داد: در آن شرایط دیگر کسی نمی تواند مشکل را حل کند، در شرایط فعلی می توان راه چاره عملی برای شرایط حال حاضر در نظر گرفت، می توان گفت نیروگاه ها ۵۰ درصد با سوخت دوم فعال باشند و یا صنعت سیمان محدودتر شود و یا پتروشیمی ها در زمستان کمتر مصرف کنند اما اگر این سیاست به همین روال ادامه پیدا کند، این مشکل را مانند آب زاینده رود هیچکس نمی تواند حل کند.
دخایر گازی در حال افت هستند
عراقی با بیان اینکه این مساله که تصور می شود ذخایر زیادی در حوزه گاز داریم باور غلطی است، اظهار کرد: ذخایر در حال افت هستند، ذخایر عسلویه در مرحله اوج بودند اما اکنون تنها یک فاز باقی مانده وبقیه فاز ها در حال افت هستند، مخازن ما دوبرابر اروپا است اما مصارف ما نیز چند برابر اروپا می شد، مخازن عسلویه باتوجه بر برداشت هایی که انجام شده در حال افت است و باید سرمایه گذاری زیادی صورت بگیرد تا بتوان این مخازن را حفظ کرد.
وی ادامه داد: تنها راه اصلی برای گذر از شرایط فعلی بهینه سازی مصرف سوخت در کشور است، با ایجاد متولی برای این مساله و استفاده از ابزار قیمت، تکنولوژی، قانون و فرهنگ می توان راه حل های متعددی ایجاد کرد، در آینده دورتر نیز سیاستگذار باید روی پنل های خورشیدی هدف گذاری کند و از پتانسیل های موجود در این حوزه استفاده شود تا مصرف گاز کاهش و سهم بیشتری به صنایع اختصاص یابد. واقعا درست نیست که گاز را به جای اینکه به پتروشیمی بدهیم و ارزش افزوده ایجاد کنیم در زمستان ۶۰۰ میلیون متر مکعب به خانواده ها اختصاص دهیم و چاره دیگری نیز وجود نداشته باشد.
ایسنا
