بیست و پنجم بهمن ماه ۱۳۹۸ بود که دو شرکت بزرگ کره‌ای یعنی ال جی و سامسونگ از ترک بازار ایران خبر دادند، بازاری که تا قبل از ترک آنها کاملا در سیطره این ۲ شرکت قرار داشت؛ خروج کره‌ای‌ها از بازار ایران فرصتی برای تولیدکنندگان لوازم خانگی در کشور ما فراهم کرد تا بتوانند بازاری را که سالها در سیطره کره‌ای‌ها بود، از آن خود کنند و انصافاً صنعت لوازم خانگی ما در نبود رقبا، خوب عمل کردند!
خیلی طول نکشید که بازار لوازم‌خانگی پر از کالاهای ایرانی شد و البته یک نکته مهم که به تولیدکنندگان ایرانی در آن شرایط کمک کرد، ضعف قدرت خرید مردم بود؛ در وضعیت بغرنج اقتصادی چه بهتر از آن که کالای وطنی را با قیمتی پایین تر از کالای خارجی خریداری کنیم.
اگرچه تبلیغات گسترده‌ای هم که در آن ایام در مورد ضرورت حمایت از تولید ملی صورت گرفت، در ترغیب برخی از مشتریان به خرید کالای داخلی موثر بود اما؛ واقعیت این است که با تنگ شدن مسیر واردات لوازم خانگی خارجی به کشور و البته جهش نرخ ارز، قیمت محصولات خارجی ناگهان سر به فلک کشید و خیلی‌ها توان خرید محصول خارجی را نداشتند.
تولیدکنندگان داخلی هم از شرایط موجود حداکثر استفاده را کردند و بازار لوازم خانگی از کالاهای داخلی با قیمت مناسب و صد البته ظاهری قابل قبول، پُر شد!
فصل دوم و بازگشت کره‌ای‌ها
بازار لوازم خانگی که بعد از خروج کره‌ای‌ها، برای تولیدکنندگان داخل جذاب‌تر از هر زمان دیگری بود، امسال شاهد اتفاقات دیگری نیز بود؛ تولیدکنندگان کره‌ای که بازار بزرگی را از دست داده بودند و از همان ابتدا هم می‌دانستند بازگشت دوباره به آن سخت است، به هر دری می‌زدند تا دوباره راهی برای نفوذ به بازار لوازم خانگی ایران بیابند.
بد نیست بدانید دو شرکت ال‌جی و سامسونگ سالانه ۴ میلیارد دلار محصولات لوازم خانگی به ایرانی‌ها می‌فروختند و دست و پا زدن شان برای بازگشت دوباره به بازار ایران عجیب نبود.
زمزمه‌های آزادسازی منابع بلوکه شده ایران در کره، موجب شد که شایعه واردات لوازم خانگی کره‌ای به ایران داغ شود. گفته می شد با توجه به محدودیت های نقل و انتقال ارز می‌توان بخشی از منابع بلوکه شده ایران در کره را در قالب لوازم خانگی وارد کشور کرد. در حالی که این شایعه فرصتی برای بعضی واردکنندگان بود تا دنبال لابی جهت گشودن مجدد مرزهای ایران به روی لوازم خانگی کره ای بود، تولیدکنندگان لوازم خانگی ما را دچار وحشت کرد و تلاش‌ها برای ممنوعیت واردات لوازم خانگی آغاز شد.
بد نیست نگاهی به بخشی از تلاش های فعالان صنعت لوازم خانگی جهت ممنوعیت واردات داشته باشیم.
حمیدرضا غزنوی، دبیرکل مجمع کارآفرینان ایران و تولیدکننده لوازم خانگی: "آمریکا به کره و ژاپن تأکید کرده که حق ندارید به ایران پول بدهید و فقط می‌توانید در قبال پول‌هایی که ایران در کشور شما دارد، به آنها لوازم خانگی بدهید/ سال‌هاست که مردم به آزادی پول‌های بلوکه شده در کره و ژاپن امید دارند ولی باید بدانند امروز با لابی شرکت‌های اقتصادی کره و ژاپن با آمریکا فقط اجازه داریم با آن پول‌ها، لوازم خانگی وارد کنیم."
ابوالقاسم شانه‌ساز دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی کوچک: "وقتی خبر ورود دوباره ال جی و سامسونگ به ایران را شنیدیم، نگران شدیم/ از وقتی این ۲ برند کره‌ای از ایران رفتند، ۸٠ درصد لوازم خانگی کوچک داخلی‌سازی شد."
انتقاد فعالان صنعت لوازم خانگی به واردات لوازم خانگی کره ای جدی تر شد و در نهایت جمعی از تولیدکنندگان لوازم خانگی، دست به دامان مقام معظم رهبری شدند و رهبر معظم انقلاب روز هشتم مهرماه در پاسخ به این دوستان نوشتند:
جناب رئیسی- رئیس جمهور محترم
"این موضوع بسیار مهمی است. اگر این خبر (گشایش واردات از دو شرکت کره جنوبی) راست باشد به معنی شکستن کمر شرکت‌های لوازم خانگی داخلی است که تازه توانسته اند قدری روی پا بایستند، جداً جلوی این مشکل را سد فرمائید".
در پی ابلاغ دستور رهبر معظم انقلاب به رئیس جمهور مبنی بر ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای و ابلاغ این دستور به دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط، واردات لوازم خانگی رسما ممنوع شد.
احمد جمالی معاون اقتصادی شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی نیز این ممنوعیت را به همه مدیران عامل مناطق آزاد تجاری-صنعتی ابلاغ کرد. طبق این بخشنامه، کالاهای کره‌ای وارد شده به محوطه انبار‌های مناطق آزاد تا تاریخ ۲۴ مهرماه امسال از شمول این ممنوعیت معاف شده‌اند.
و چنین شد که واردات لوازم خانگی از کره ممنوع شد
دستور ممنوعیت واردات لوازم خانگی از کره فرصتی شد برای آن که برخی از تولیدکنندگان لوازم خانگی شروع به افزایش قیمت محصولات خود کنند.
همان روزها بود که عباس هاشمی دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی مدعی شد برخی افرادی که به مقام معظم رهبری نامه زده بودند، در حال افزایش قیمت محصولات خود هستند که البته باید با آن برخورد شود.
افزایش قیمت لوازم‌خانگی در چند هفته گذشته آنقدر محسوس بوده که نمی‌توان آن را کتمان کرد اما؛ نکته جالب توجه واکنش دوستان در انجمن صنایع لوازم خانگی به موضوع افزایش قیمت‌ها بود. در روزهای نخست افزایش قیمت‌ها، برخی از دوستان به کل منکر هر گونه افزایش قیمتی می‌شدند.
برخی دیگر هم فروشندگان را مقصر می‌دانستند و مدعی بودند از سوی تولیدکنندگان هیچ‌گونه افزایش قیمتی صورت نگرفته است؛ عده‌ای هم مثل همیشه مردم را مقصر و نادان می‌خواندند و ادعا داشتند چیزی گران نشده، بلکه این ارزش پول ملی ماست که هر روز کمتر می‌شود و مردم متوجه نیستند!
اگرچه تاکید شده افزایش قیمت لوازم خانگی قانونی نبوده و اگر چیزی گران شده باید به قیمت قبلی باز گردد؛ اما این روزها دغدغه هایی هم برای مصرف کنندگان لوازم خانگی و حتی بعضی از تولیدکنندگان لوازم خانگی ایجاد شده است.
حمایت از تولید داخل مهمترین اصلی است که در هر صنعتی باید مورد تاکید و توجه ویژه قرار بگیرد، اما باید در نظر داشت که حمایت از تولید داخل به معنای اعمال فشار به مردم برای خرید کالای بی کیفیت و گران قیمت نیست و اگر صنعت لوازم خانگی، به دنبال انحصار و ملزم کردن مردم به خرید کالای وطنی داشته باشد، به جز گرفتاری مردم ثمره دیگری دربر نخواهد داشت. بستن درهای واردات شاید در کوتاه مدت موثر باشد، ولی در بلند مدت فقط موجب انحصار و از بین رفتن فضای رقابتی می شود و باید به جای اصرار برای ممنوعیت واردات، تلاش شود با ارتقای کیفی محصولات داخلی، مصرف کنندگان خرید کالای داخلی را به محصولات خارجی ترجیح دهند. مردم ما، نادان نیستند و قطعا اگر کالای داخلی به لحاظ کیفی و قیمتی از مزیت رقابتی برخوردار باشد، هیچ مصرف کننده عاقلی خرید لوازم خانگی خارجی با قیمت گران تر را به خرید محصول داخلی ترجیح نخواهد داد! کمااینکه در مورد محصولی همچون برنج که کیفیت بالای محصول داخلی به همگان اثبات شده است، اولویت مردم خرید کالای داخلی است؛ حتی با قیمتی بالاتر از محصول خارجی! در این سالها هم هرگز ندیده ایم که برنج‌کاران داخلی نگران واردات برنج خارجی باشند.
نکته دیگر، رقابت منفی بین برخی تولید کنندگان لوازم خانگی است. به نظر می‌رسد برخی از تولیدکنندگان بزرگ در تلاشند تا کوچکترها را به نوعی در خود ادغام کنند و اگر کسی ساز مخالفت بزند، حذف خواهد شد. حمایت از تولید یعنی حمایت از تمامی تولیدکنندگانی که به ارتقای کیفی محصول و رضایت خاطر مشتریان شان می‌اندیشند و اگر حمایت از تولید را جز این معنا کنیم، مفهوم حمایت از تولید را درک نکرده ایم.
و نکته مهم‌تری که در صنعت خودرو هم در این چند دهه هرگز به آن پرداخته نشده، این است که ما بدانیم خودکفایی در تولید یک محصول یعنی چه؟ خودکفایی هنوز در بسیاری از صنایع ما تعریف نشده است.
همان طور که در صنعت خودرو خودکفایی در تولید در این سال ها به تولید اسمی چند برند خودرو بدون توجه به داخلی سازی قطعات انجام شده بود، در صنعت لوازم خانگی هم نام و نشانی از توجه به داخلی سازی قطعات دیده نمیشود. برخی شواهد و مستندات نشان می‌دهد در تولید برخی لوازم خانگی داخلی، حدود ۸۰ درصد قطعات وارداتی است و نکته تاسف‌بار اینجاست که مبدا قطعات، همان کره‌ای هایی هستند که تولیدکنندگان لوازم خانگی به ظاهر چشم دیدن آنها را ندارند!
اگر قرار باشد صرفاً واردکننده قطعات باشیم و با مونتاژکاری و گذاشتن نام یک برند ایرانی روی محصولات، به خودکفایی برسیم؛ همان مسیر را خواهیم رفت که صنعت خودرو در این سال ها پیموده و اصرار به اینکه صنعت لوازم خانگی ما قابل قیاس با صنعت خودرو نیست؛ گاف بزرگی برای بعضی از دوستان خواهد بود!
