وراث یک متوفی جهت فروش ، تغییر و هر گونه تصرفی در ارثیه ای که از متوفی به آنها رسیده است ، لازم است که سهم الارث هر یک مشخص شود که جهت تقسیم قانونی ارث به جای مانده از متوفی لازم است که وراث به دریافت گواهی انحصار وراثت اقدام کنند.
در رابطه با انحصار وراثت توسط وراث می توان گفت که صدور گواهی انحصار وراثت برای وراث با تقاضا یکی از آنها به نمایندگی کلیه وراث امکان پذیر است.
وراث متوفی باید لیست کلیه اموال منقول و غیرمنقول او را به اداره ی مالیاتی حوزه محل اقامت متوفی تسلیم کرده تا پس از پرداخت مالیات بر ارث ، رسید آن برای دریافت گواهی انحصار وراثت تسلیم دادگاه شود.
استشهاديه ، برگه ای است که دو نفر شاهد ، که هم متوفی را می شناسند و هم وراث را ، اسامی تمامی وراث را و آدرس آنها را در آن می نویسند و امضاء محضری می کنند .
جهت دریافت گواهی انحصار وراثت ، یکی از ورثه باید به شورای حل اختلاف محل مراجعه کرده ، فرم مخصوصی که در آن اطلاعات کلیه وراث مشخص می شود را دریافت و به تکمیل آن اقدام کنند ، پس از آن باید مدارکی مانند ؛ گواهی فوت و شناسنامه ی متوفی ، شناسنامه و کپی برابر اصل کلیه وراث ، سند ازدواج متوفی (در صورت تاهل) ، اظهارنامه مالیاتی و استشهادیه را به همراه فرم تکمیل شده ، تسلیم دادگاه کنند.
پس از ارائه مدارک لازم به دادگاه ، با هزینه وراث ، طی یک نوبت آگهی تقسیم ارث متوفی در روزنامه های کثیرالانتشار منتشر می شود تا احیانا اگر فردی از وراث یا طلبکاران متوفی خبر ندارد ، با خبر شود لذا در صورت عدم وجود اعتراض به آگهی ، دادگاه مراحل صدور گواهی انحصار وراثت را طی خواهد کرد .
دادگاه با بررسی مدارک ارائه شده و دقت در صحت مندرجات آن ، به صدور گواهی انحصار وراثت اقدام می کند که بر اساس آن ، ورثه و اشخاص ذینفع که می توانند حتی طلبکاران باشند ، قادر خواهند بود اموال و مطالبات متوفی را از اشخاص متصرف مطالبه کنند .
پرداخت بدهی های متوفی بر عهده ی وراث او است ، البته هزینه های کفن و دفن و سوگواری متوفی نیز باید از مقدار ارث کسر شود و هر آنچه از ارث متوفی باقی می ماند ، میان وراث باید به صورت قانونی تقسیم شود.
