پرویز کردوانی پدرکویرشناسی ایران در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، در مورد علت اصلی شرایط فعلی کشور گفت:علت اصلی را گرم شدن کره زمین میدانم که این گرما از زمان آغاز به کار صنایع شروع شده است.
کردوانی گفت: تغییر اقلیم یا گرم شدن کره زمین در دوران اول تا سوم اتفاق می‌افتد، اگر در نقطه‌ای بارندگی شود در نقطه‌ی دیگر بارندگی کمتر می‌شود یا اگر در نقطه‌ای هوا سرد شود در نقطه‌ی دیگرهوا گرم خواهد شد.
وی با اشاره به باران‌های اخیر تهران و سیل‌های سایر شهر‌ها افزود: در گذشته اگر کسی میخواست خانه کاه گلی خود را مرمت کند در این فصل برای این کار اقدام میکرد جون در طول تاریخ ما شاهد چنین باران‌هایی در شهر تهران نبوده ایم، اما اکنون در تهران شاهد بارندگی‌های شدید و پراکنده هستیم که اکثر این بارندگی‌ها مخرب و سیل آبی هستند و ریشه این اتفاقات گرم شدن کره زمین است.
پدر علم کویر شناسی ایران تصریح کرد: کم آبی مشکل جدیدی نیست و از گذشته گریبانگیر کشور ما بوده است، قبل از اصلاحات ارضی زمین‌های بایر زیادی در ایران وجود داشت و به علت نبود آب و روند طولانی پر شدن قنات‌ها اقدامی برای کشاورزی در همه مناطق کشور نشد. مثلا در یک منطقه آب قنات برای کشاورزی و شرب توسط بزرگان روستا تقسیم و مدیریت می‌شد یا در روستا‌های بالادست از آب رودخانه‌ها برای مصرف روستا‌های پایین دست کمتر استفاده می‌شد، هرمنطقه بر اساس آب موجود اقدام به کشاورزی میکرد مثلا در رفسنجان پسته را هر ۸۰ روز یک بار آبیاری میکردند.
او با اشاره به نوع خشک سالی‌ها گفت: ۲ نوع خشک سالی داریم، نوع اول خشک سالی بارندگی و نوع دوم خشک سالی کم آبی است، میزان آب هر کشور بستگی به میزان بارش آن کشور دارد که کشور ایران از نظر بارش و آب کشور فقیر است، درگذشته چمن کاری وجود نداشت، چمن اصلا قابلیت تصفیه هوا ندارد و متاسفانه بالاترین مصرف آب در بین گیاهان را دارد، یا در منازل جارو بود، اما بعد‌ها با اختراع شیلنگ، به جای جارو کردن اقدام به آب پاشی کردند، همین امر در صنایع و کشاورزی هم در ابعاد بزرگ‌تر اتفاق می‌افتد.
کردوانی گفت: به بهانه خودکفایی و توسعه کشاورزی به هر قیمتی یک سری تکنولوژِی به ما دادند و نگفتند کم مصرف کنید بلکه گفتند تا میتوانید برداشت کنید تا کمبود نداشته باشیم و در مقابل کشور‌های غربی غنی باشیم، ابتدا اقدام به واردات و توزیع پمپ آب در همه مناطق کشور کردند، که با ورود پمپ آب به مرور قنات‌ها جمع شدند و در هر منطقه اقدام به حفاری چاه با پمپ آب کردند، اما پس از گذشت مدتی و با خشکی چاه‌ها و بی آب شدن آن‌ها به مردم گفتند باید چاه‌های عمیق تری را حفر کنند و بدین شکل مردم شروع به حفاری چاه‌های عمیق کردند.
این کارشناس افزود: ایران کشوری با بستر کشاورزی بود، اما با تقلید از کشور‌های خارجی برای پیشرفت، ایران را به کشوری صنعتی تبدیل کردند و اولویت مصرف آب را به ترتیب برای آب شرب، صنعت و کشاورزی قرار دادند، همچنین گفتند که تالاب‌ها محل تجمع پشه و مگس‌ها هستند و اختصاص آب به تالاب‌ها امری اشتباه است.
وی با اشاره به اینکه شهر‌های صنعتی ما در مکان‌های درستی قرار ندارند گفت: شهر‌هایی مانند اصفهان، گهر درود، گل گهر سیرجان، ماهشهر و ... را با صرف هزینه‌های کلان، صنعتی کردند، مثلا اصفهان یک شهر خشک است، ولی اطراف آن را پر از شهرک‌های صنعتی کردند، پس از گذشت مدتی آب‌های سطحی و زیر زمینی این مناطق خشک شدند و به دلیل هزینه‌های فراوان برای صنعتی شدن این مناطق ناچار به هر کاری شدند تا آب را برای این صنایع تامین کنند، ابتدا اقدام به انتقال آب از سایر شهر‌های دیگربه شهر‌های صنعتی کردند مانند آب کارون که با انتقال آن به شهر‌های اصفهان و اطراف اکنون کارون خشک شده است، و در ادامه به سراغ روستا‌ها رفتند تا با هرروشی آب روستا‌ها را بخرند یا به زور منتقل کنند و بعد طرح نکاشت را مطرح کردند که به معنای این است، کشاورزان آبی در کشاورزی مصرف نکنند.
این کارشناس محیط زیست گفت: با پیشرفت علم اقدام به ساخت سد و انتقال آب کردند، اما در کشور ایران مدیریتی برای سد وجود ندارد، باید هر ساله دریچه‌های پایینی سد هارا باز کنند تا گل و لای‌ها تخلیه شوند، در زمان قدیم حوض‌هایی در خانه‌ها وجود داشت که هر ساله تمیز و به اصطلاح شستشوی هیدرولیک می‌شدند، برای مثال سد کرج ظاهری پر آب دارد، اما در کف سد به عمق ۱۰ متر گل و لای وجود دارد، در زمان قدیم سد‌های ما کف‌های خاکی داشتند و توان نگه داشتن آب را در خود نداشتند، یعنی پس از گذشت مدتی آب سد فروکش میکرد.
کردوانی با بیان اینکه هر شهری را که می‌خواهید بیچاره کنید آب آن منطقه را منتقل کنید ادامه داد: در سال‌های گذشته برای انتقال آب به قم، ۳۰۰ کیلومتر صخره را شکستند تا بتوانند لوله کشی کنند، همچنین اکنون تهران با ۵ سد، آبی ندارد و آب آن را از استان گیلان تامین می‌کنند که همین امر موجب بیابان زایی و خشکی مناطق شمالی کشور از جمله مرداب انزلی شده است، همچنین طی سال‌های قبل به علت نبود بارندگی تعداد ۷۳۴ مخزن آبی در تهران ساختند تا آب را با کارت ملی به مردم بفروشند، اما با آغاز بارندگی‌ها این طرح متوقف شد.
کردوانی با اشاره به اینکه شهر‌های ایران یکی پس از دیگری در حال خشک شدن هستند گفت: اکنون که آب در حال تمام شدن است، تازه به فکر مصرف حجمی آن افتاده اند، در خوشبینانه‌ترین حالت تا ۵۰ سال آینده شهر‌های تهران، کرج، ورامین و اطراف کاملا خشک شده و اهالی این شهر‌ها برای بقا ناچار به مهاجرت می‌شوند.
این کارشناس محیط زیست تصریح کرد: حال با ۳ تکنولوژی دیگر میخواهند مردم را مدتی سرگرم کنند، این تکنولوژی‌ها شامل باروری ابرها، استخراج آب‌های ژرف با ۲۵۰۰ متر حفاری در دل زمین و انتقال آب دریا‌ها به مراکز ایران است، که هیچکدام از این روش‌ها موثر نخواهند بود.
در پایان پدر کویر شناسی ایران گفت: ایران از نظر اقلیمی کاملا شبیه آمریکا است، ولی آن‌ها با مدیریت مصرف درست کم آبی را ۵ سال به تاخیرانداختند، در شرایط فعلی تنها راه حل موجود کشور مدیریت صحیح مصرف آب است، که آن هم خشکی را فقط مدتی به تاخیر خواهد انداخت.
حال باید دید با شرایط اقلیمی حاکم بر کشور و خشک سالی‌های فراوان دستگاه‌های ذیربط چه تدبیری را برای مدیریت آب اندیشیده اند، و چه زمانی مردم را برای مصرف صحیح آب آموزش خواهند داد.
باشگاه خبرنگاران جوان
