در تاریخ ۲۲ خرداد ۱۴۰۰ حمیدرضا مومنی، مشاور رئیس جمهور و دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی خبر از فراهم شدن مقدمات راه اندازی بورس بین الملل در کیش داد که قرار شد به تصویب شورای عالی بورس برسد.
به جهت اینکه راه اندازی این بازار با ابهاماتی مواجه است، برای بررسی ساز و کار این بازار با چند تن کارشناسان این حوزه گفت و گو کرده ایم.
افزایش حضور فعال سرمایه گذاران ایرانی با راه اندازی بورس بین الملل
احسان رضاپور کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که بورس بین الملل چیست؟، اظهار کرد: قطعا ایده بین المللی کردن بورس به تعبیر ساده‌تر گسترش گستره تامین مالی و بازارسازی به فراتر از مرزهای ملی و جغرافیایی، ایده‌ای جسورانه و البته پر از چالش و مزیت است.
او افزود: در ساده‌ترین تعریف و نگاه قرار است که ملیت سرمایه گذاری را فرا مرزی کنیم و دیگر به منابع مالی داخلی محدود نباشیم. اگر بخواهیم یک طبقه بندی اولیه و ساده از کارکردهای بورس بین المللی ارائه کنیم می‌توان گفت، بورس بین المللی جایی است که، سهام شرکت‌های ایرانی به سرمایه گذاران خارجی عرضه می‌شود و آن‌ها در مدیریت شرکت‌های ایرانی مشارکت می‌کنند.
او بیان کرد: بورس بین الملل بازاری برای فروش محصولات ایرانی در همه صنایع به صورت خرد و عمده به مشتریان خارجی و بازاری برای ارتباط تعاملی و متقابل با بورس سایر کشورها و حضور فعال‌تر سرمایه گذاران ایرانی در بازارهای مستعد است.
کارشناس بازار سرمایه افزود: بنابراین بورس بین المللی ایران محلی برای تعامل راحت‌تر با بسترهای سرمایه گذاری در دنیا است.
رضاپور در پاسخ به این پرسش که هدف اصلی بورس بین الملل چیست؟، گفت: تسهیل کنندگی و بستر سازی معاملات از مهمترین اهداف تشکیل بورس بین الملل و همچنین کنترل و کاهش مناقشات بین المللی و منطقه‌ای است. بورس بین الملل می‌تواند در کنار سایر بورس‌های فعال در ایران خلاء جذب سرمایه گذاران خارجی را پوشش داده و موجبات توسعه سریع‌تر را فراهم کند.
کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که شرط موفقیت بورس بین الملل چیست؟، اظهار کرد: توسعه و انتقال فناوری، از طرف دیگر جذب سرمایه گذاران خارجی و فعال، قطعا توسعه همکاری‌های چند جانبه را فراهم خواهد کرد. فضای رقابتی به فضای تعاملی بهتری تبدیل می‌شود و فرصت‌های کسب و کار بیشتری پیش روی شرکت‌ها قرار می‌گیرد. به طور مثال، در صورتی که سرمایه گذارانی حرفه‌ای وارد شرکت‌های ایرانی شوند قطعا رفع مشکلاتی که شاید توسط نیروهای داخلی ممکن نباشد و یا ممکن بودن آن هزینه زیادی طلب کند، آسان‌تر خواهد شد.
او بیان کرد: در صورتی که بستر مهیا شود می‌توان شرکت‌های تامین کننده قطعات را به سهامداری ترغیب کرد، بدین نحو که شرکت‌های تامین کننده قطعات در همه بخش‌های اقتصادی تمایل به حضور در ترکیب سهامداری شرکت‌های ایرانی داشته باشند عملا زنجیره تامین، تولید، انتقال دانش و فناوری وضعیت بهتری پیدا خواهد کرد. همچنین حضور شرکت‌های پخش بزرگ در صنعت غذایی می‌تواند موجب صادرات بیشتر محصولات ایرانی به بازارهای جهانی شود.
کارشناس بازار سرمایه افزود: کار کردن با زبان بین المللی و آشنایی با مکانیسم‌های آن می‌تواند باعث بهبود عملکرد و توسعه داخلی شود، یکی از الزامات فعالیت در بازار بورس بین الملل، آشنایی با زبان بین المللی تجارت است و طبیعتا بسیاری از ارتباطات آن بر محور زبان بین المللی و استاندارد تجارت انجام می‌شود. این امکان باعث می‌شود علاوه بر تجربه روش‌های نوین مبتنی بر استانداردهای جهانی، به قدرت و صحت این مکانیسم‌ها بیشتر پی ببریم و در جهت تصحیح قوانین و مکانیسم‌های داخلی از آن‌ها بهره جوییم.
او ادامه داد: در گذشته با تبدیل استانداردهای ناقص داخلی به استاندارد گزارشگری IFRS در بانک‌ها دیدیم که چگونه وضعیت سیستم بانکی و گزارشگری آن‌ها بهینه و شفاف‌تر شد؛ لذا با بین المللی شدن بورس عملا چنین تجربه‌هایی را فراوان خواهیم داشت.
بورس بین الملل در آستانه راه‌اندازی/ شروط موفقیت بورس پنجم در ایران چیست؟
کاهش تورم به کمک جذب سرمایه‌های خارجی
رضاپور در خصوص یکی دیگر از راهکارها در جهت موفقیت بورس بین الملل گفت: جذب سرمایه خارجی یعنی کمتر تحریک کردن عوامل تورم زا. یکی از مهمترین راهکاری تامین مالی به طوری که تورم سنگین ایجاد نکند جذب سرمایه خارجی است. در اقتصادی مانند، اقتصاد ایران که تغییر آرمان‌های داخلی برای تامین مالی و یا گردش هدفمند سرمایه عمدتا به افزایش تورم مخرب می‌انجامد، یکی از بهترین و کم عارضه‌ترین روش‌های تامین مالی، سرمایه گذاری خارجی است.
او بیان کرد: از طرف دیگر مناطق آزاد در ایران از نظر قانون و رعایت استانداردها شرایط آسان تری دارند و با توسعه این مناطق عملا قدرت صادراتی ایران به صورت تصاعدی رشد خواهد نمود و بی شک با تامین بیشتر ارز وضعیت کلی اقتصاد مطلوب‌تر می‌شود.
کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: یکی از بزرگترین مشکلات ما در ایران تجربه کردن، تجربه کشورهای دیگر است و عملا، ساز و کار حرفه‌ای و مداومی وجود ندارد تا ما بتوانیم از تجربیات ارزشمند شرکت‌های پیشرو در این زمینه استفاده کنیم. با ایجاد سهولت برای حضور شرکت‌ها و سرمایه گذاران خارجی در بورس بین المللی عملا این مشکل تا حدودی حل می شود و به شرط مدیریت درست قطعا باعث توسعه سریع ایران خواهد شد.
او تصریح کرد: سرمایه گذاران خارجی باعث تولد شرکت‌های چند ملیتی می‌شوند، یکی از مهمترین دستاوردهای مشارکت سرمایه گذاران خارجی در شرکت‌های ایرانی، چند ملیتی شدن یک شرکت است. در اقتصاد این مفهوم بر همگان آشکار است که اگر می‌خواهیم یک شرکتی را سال‌های زیادی زنده نگهداریم به طوری که عمر شرکت محدود به عمر موسسین یا مالکین آن نباشد، بایستی شرکت‌ها را سهامی کرد. تبدیل شرکت‌ها از سهامی خاص و یا شخصی به شرکت‌های سهامی عام عملا باعث می‌شود با تغییر ساختار مالکیتی آن عملا عمر شرکت دیگر به عمر مالکان محدود نباشد.
بورس بین الملل چه مشکلاتی دارد؟
رضاپور کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که، مهمترین دغدغه‌های بورس بین الملل ایران چیست؟گفت: یکی از مهمترین مشکلات و دغدغه‌های بورس بین الملل ایران، مشکلات تحریم و عدم اقبال سرمایه گذاران خارجی برای حضور در ایران است.
او تاکید کرد: لازم به ذکر است که، رویکرد اساسی تشکیل چنین بورسی تا حدودی مقابله با تحریم‌ها می‌تواند باشد و ایجاد این بستر عملا می‌تواند به یکی از بازوهای قدرتمند اقتصاد مقاومتی و مبارزه با تحریم‌ها تبدیل شود. می‌توان با جذب سرمایه گذاران کوچکتر گام‌های ابتدایی را برداشت و در ادامه با رشد این بازار و جذب سرمایه گذاران بزرگتر، به هدف نهایی رسید.
او بیان کرد: شرط موفقیت بورس بین المللی در دو بخش خلاصه می‌شود، ساز و کارهای داخلی در ایران بسیار منسجم و اعتماد آفرین باشد تا بیشترین جذب امکان پذیر شود و مشکلات داخلی باعث عدم اقبال نشود، با مشاوره تخصصی در زمینه حقوق بین المللی و بخصوص حقوق تجاری، ساز و کارهایی که می‌تواند برای سرمایه گذاران خطر آفرین باشد را شناسایی و مدیریت کرد، سرمایه گذارانی شناسایی شوند که در حال حاضر ارتباط زیادی با کشورهای تحریم کننده ایران نداشته باشند و عملا نسبت به خطر تحریم توسط آمریکا بی تفاوت باشند.
کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که آیا در دیگر کشورها بورس بین الملل وجود دارد؟، تشریح کرد: پذیرفته شدن و فعالیت یک شرکت در بازار سهام چند کشور نیازمند ساز و کار و ارتباطات بین المللی است. پس با توجه به موارد مطرح شده می‌توان ادعا کرد که بسیاری از کشورها از این نوع بورس استفاده می‌کنند و در آینده نیز توسعه بیشتری در این حوزه، شاهد خواهیم بود.
رضاپور در خصوص کارکردهای بورس بین الملل بیان کرد: ایجاد رینگ‌های بین المللی عرضه مواد خام مانند نفت، سنگ آهن، فولاد و ...، ایجاد رینگ‌های بین المللی عرضه مواد با ارزش افزوده بالای پتروشیمی و شیمیایی به صورت خرد و عمده، ایجاد رینگ‌های بین المللی عرضه محصولات کشاورزی و دامی و تسهیل صادرات این محصولات از کارکردهای بورس بین الملل است.
او افزود: ایجاد بازار بورس بین المللی برای فعالیت سرمایه گذاران خارجی در بازار بورس ایران به صورت تسهیل شده و مزایای خاص، ایجاد بستر مناسب برای پذیرش شرکت‌های معتبر ایرانی در بازارهای بورس سایر کشورهای هم رده و یا پیشرو در زمینه خدمات مالی و بورس از دیگر مزایای این بورس است.
تنوع صنایع در ایران به دلیل وضعیت مناسب جغرافیایی
کوروش آسایش کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با خبرنگار بورس گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در پاسخ به این پرسش که، بورس بین الملل چیست؟، اظهار کرد: بورس بین الملل بازار متشکل از ابزارهای مالی است که سهام شرکت‌هایی که درون ایران هستند، شرکت‌های داخلی و سهام شرکت‌های خارجی، می‌توانند در بورس بین الملل حضور داشته باشد. افرادی که داخل ایران و افرادی که خارج از ایران هستند نیز می‌توانند در این بازار شرکت کنند و به خرید و فروش ابزارهای موجود در این بازار بپردازند.
او بیان کرد: بورس بین الملل انواع مختلفی از جمله، بورس اوراق بهادار تهران و یا فرابورس دارد در حال حاضر در بازار بورس کالا، سیمان، طلا، فلزات اساسی و کالاها معامله می‌شود.
آسایش درپاسخ به این پرسش که، آیا در کشورهای دیگر نیز بورس بین الملل وجود دارد؟، گفت: بورس بین الملل در بسیاری از کشورها از جمله، آمریکا، ژاپن، چین، هنگ کنگ و در کشورهای منطقه نیز از جمله، امارات، قطر و ترکیه وجود دارد.
او بیان کرد: بورس بین الملل را می‌توان در ایران از دو جنبه مثبت و منفی بررسی کرد. از جنبه مثبت، شرکت‌های بزرگی در کشور وجود دارند که در سطح دنیا شناخته شده هستند و محصولات خاص خود را دارند و صادرات محور هستند. همچنین تنوع صنایع در ایران به دلیل وضعیت جغرافیایی نسبتا قوی، زیاد است.
کارشناس بازار سرمایه افزود: به طور کلی بازارهای ما در منطقه‌ای مناسب قرار گرفته اند و کشورهای اطراف ما نیازهایی دارند که ما می توانیم از طریق بورس بین الملل نیازهای آن‌ها را برطرف کنیم و می‌توان، جذب سرمایه در بورس از طریق سرمایه گذاران خرد کشورهایی مثل، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان و عراق که پتانسیل سرمایه گذاری دارند، صورت گیرد.
آسایش در پاسخ به این پرسش که، تشکیل بورس بین الملل چه معایبی دارد؟، تصریح کرد: تشکیل بورس بین الملل معایبی از جمله بحث تحریم ها، عدم وجود صادرات و واردات دارد به هر حال با کاهش تحریم و صورت گرفتن توافق، بورس بین المللی بسیار جذابی را خواهیم داشت.
او بیان کرد: اگر در دو سال آینده، توافقی صورت گیرد ما می‌توانیم بر روی بحث تبلیغات بورس بین الملل کار کنیم و شرکت‌های خوب داخلی و منطقه‌ای را وارد بازار بورس بین الملل کنیم؛ که در این صورت حتما سرمایه گذار خارجی نیز به سمت بازار بورس بین الملل جذب خواهند شد و بازار بورس بین الملل را می‌توان به عنوان اهرمی در جهت رشد اقتصادی کشور استفاده کرد.
کارشناس بازار سرمایه در خصوص مزایای بورس بین الملل گفت: ایجاد بورس بین الملل از دو جهت، شرکت‌ها و سرمایه گذاری دارای مزیت است. از نظر سرمایه گذاری، شخصی که در ایران در بورس اوراق بهادار تهران و یا فرابورس اقدام به معامله می کند، می تواند در بورس بین الملل نیز به معامله بپردازد.
او بیان کرد: بنابراین تنوع در سرمایه گذاری پرتفوی افزایش می‌یابد و از طرفی با توجه به اینکه بورس بین الملل با خارج از کشور ارتباط دارد باید سرمایه گذاران متنوعی در آن قرار بگیرند. همچنین، چون سهام و ابزار سایر کشورها نیز در بورس بین الملل قرار دارد، تنوع سرمایه گذاری در بورس بین الملل بیشتر است.
او افزود: تنوع بخشی برای سرمایه گذاران، امکان درآمد ارزی برای افرادی که در ایران هستند و می‌خواهند درآمد ارزی داشته باشند، ابزاری برای پوشش ریسک، کاهش کارمزد معاملاتی نسبت به معاملات داخلی، زیرا در بازارهای بین الملل کارمزد معاملات اندک است، استانداردهای معاملاتی که پلتفرم معاملات باید به استانداردهای بین المللی برسد و باید سطح افشای اطلاعات افزایش یابد تا بازار به عنوان بازار کارا شناخته شود و انگیزه‌ای برای افرادی که خارج از ایران هستند و اقامت ایران را ندارند، باشد.
آسایش در پاسخ به این پرسش که، مزایای بورس بین الملل برای شرکت‌های بورسی چیست؟، اظهار کرد: بورس بین الملل سبب ورود سرمایه سرمایه گذاران خارجی به کشور می‌شود و این سبب می‌شود، هیئت مدیره ترکیبی از اشخاص ایرانی و سایر اشخاص کشورهای دیگر باشد که در نتیجه، تکنولوژی جدیدی وارد آن شرکت می شود و سطح تکنولوژی شرکت نسبت به شرکت‌های دیگر افزایش می یابد و به سمت شرکت‌های بین المللی تراز اول می‌رود.
او بیان کرد: شرکت‌ها می‌توانند از پتانسیل معاملات در طول ۲۴ ساعت استفاده کنند. همچنین ورود بورس بین الملل باعث تسهیل در ورود ارز به کشور می‌شود و سرمایه گذار خارجی وارد کشور می‌شود و می‌تواند با ارتباطی که با سایر کشورها دارد بحث صادرات و واردات به شرکت‌های داخلی را تسهیل بخشد.
کارشناس بازار سرمایه در خصوص سیستم معاملاتی بورس بین الملل اظهار کرد: در حال حاضر سیستم معاملاتی موجود در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس به علت هنگی سیستم، افزایش عرضه و تقاضا در سهام وجود دارد، بنابراین سیستمی که در بورس بین الملل راه اندازی می شود، باید سیستم معاملاتی قوی باشد.
آسایش در پاسخ به این پرسش که، شرط موفقیت بورس بین الملل با توجه به شرایط تحریم در کشور چیست؟ گفت: باید در بورس بین الملل، ابزارهای مالی مختلفی وجود داشته باشد که سبب جذب سرمایه گذار خارجی شود. همچنین باید میزان کارمزد در بورس بین الملل بسیار کم باشد. زیرا، در این صورت بورس بین الملل، رقابتی می‌شود.
او بیان کرد: بازار بورس بین الملل باید دو طرفه شود، به این صورت که، پوزیشن خرید و فروش در این بازار وجود داشته باشد، تا یک سرمایه گذار بتواند از هر دو روند بازار صعودی و نزولی سود کسب کند.
کارشناس بازار سرمایه افزود: باید در بازار بورس بین الملل، اجازه ورود به شرکت‌های دانش بنیان داده شود، تا یک گزینه به عنوان تشویق و جذب سرمایه گذاران خارجی به وجود آید. همچنین باید اتخاذ تصمیمات سیاسی در این بازار به حداقل رسد و این بازار باید از تصمیمات دولت مردان مستقل باشد.
او تاکید کرد: تحریم غالب بر کشور سبب جلوگیری از ورود سرمایه گذار خارجی به علت ترس از اینکه مورد تحریم قرار بگیرد، به این بازار می‌شود. همچنین بحث FATF که کشور ما در لیست سیاه قرار دارد، سبب می‌شود که انتقالات مالی به این بازار به سختی صورت گیرد.
او افزود: همچنین بحث قیمت گذاری دستوری که در بورس انرژی و کالا وجود دارد باید در بازار بورس بین الملل، به سمت صفر برود.
رفع تحریم ها به کمک راه اندازی بورس بین الملل
اکبر ادهم کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که بورس بین الملل چیست و علت راه اندازی این بازار چیست؟، اظهار کرد: کاهش نرخ جذب سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد ایران به دلیل تحریم‌ها و خروج بسیاری از شرکت‌ها و سرمایه‌ها از اقتصاد کشور همزمان با کاهش سطح نقدینگی ارزی کشور، مشکلاتی را در سطح کلان اقتصادی ایجاد کرد، که کاهش رشد اقتصادی و بروز تورم نشانه‌هایی از این موضوعات هستند.
او بیان کرد: این در شرایطی است که جذب سرمایه فقط به معنای جذب پول نیست و واردات تکنولوژی و دانش فنی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است که در جریان این تحریم‌ها متوقف شده یا به سختی و با هزینه‌های بالا صورت می‌گیرد، که در نتیجه یکی از راه حل‌های مسائل تحریم، تجارت با اقتصاد جهان و استانداردهای بین المللی، بورس بین الملل است.
کارشناس بازار سرمایه افزود: بورس‌های بین المللی دارای انواع بازار از جمله بازار کالا، بازار سهام، بازار اوراق قرضه و بازار تبادلات ارزی هستند و همان بازار بورس است که سهام مختلف شرکت‌ها و ارز نیز در آن مبادله می‌شود. کشورها ممکن است برای تسویه بدهی تجاری، سرمایه‌گذاری یا اهداف دیگر پرداخت داشته باشند.
او بیان کرد: همچنین صادرکنندگان، واردکنندگان، شرکت‌های چند ملیتی یا افرادی که مایل به تجارت و انتقال پول هستند نیز به راحتی می‌توانند در بورس بین الملل فعالیت کنند.
نقدینگی بسیار زیاد به کمک توسعه بورس بین الملل
ادهم در پاسخ به این پرسش که، بورس بین الملل دارای چه مزایایی است؟، اظهار کرد: در میان مدت و بلند مدت، سهام تمایل به بازده بیشتر در مقایسه با انواع سپرده‌ها، اوراق قرضه و سایر ابزارها با درآمد ثابت دارد، معامله در بازارهای در حال صعود و یا نزول و اصطلاحا دوطرفه بودن معاملات در صورت حرفه‌ای و متخصص بودن از تغییر روندها، بهترین کسب سود حاصل خواهد شد.
او بیان کرد: با توجه به وسعت بالای بورس بین الملل و مشارکت چند جانبه کشورها بازار بورس بین الملل در سطح نقدشوندگی بالایی قرار دارد، قرار گرفتن در بالاترین سطح استاندارد بین المللی، جذب سرمایه گذار خارجی با اشخاص حقیقی و حقوقی، وجود برخی از استانداردهای بین المللی در بازار این امکان را به شما می‌دهد که بتوانید آسان‌تر معاملاتتان را انجام دهید.
کارشناس بازار سرمایه افزود: از تمامی نقاط دنیا و هر ساعتی از شبانه‌روز که تمایل داشته باشید، می‌توانید سرمایه خود را کنترل نمایید و به سرعت نسبت به رویدادهای موثر واکنش نشان بدهید، همچنین می‌توانید از هر جا با هر نوع از سیاست دولتی در پروژه‌های گوناگون کشورهای مدرن مشارکت نمایید و در سود یا زیانشان سهیم شوید، مشکلات منطقه‌ای و همچنین سیاست‌های دولتی بر روی این نوع از بازار تأثیری نمی‌گذارد. به همین خاطر است که بورس بین الملل می‌تواند سرمایه‌گذاری مطمئنی برای شما باشد.
لازم به ذکر است که، به طور کلی رویکرد اساسی تشکیل بورس بین الملل تا حدودی مقابله با تحریم‌ها است و ایجاد این بستر عملا می‌تواند به یکی از بازوهای قدرتمند اقتصاد مقاومتی و مبارزه با تحریم‌ها تبدیل شود.
باشگاه خبرنگاران جوان
