علی بن موسی بن جعفر (ع) معروف به امام رضا، هشتمین امام شیعه اثنی عشری است. مشهورترین لقب امام هشتم، رضا است. در روایتی از امام جواد (ع) آمده است که لقب رضا از سوی خداوند به پدرش داده شده است؛ او به عالم آل محمد و امام رئوف نیز شهرت دارد. امام رضا (ع) پس از شهادت پدرش امام کاظم (ع) در سال ۱۸۳ هجری قمری به مدت بیست سال امامت را عهده‌دار شدند که با خلافت هارون الرشید، امین و مأمون عباسی همزمان شد.
اخلاق، یکی از عناصر مهم شخصیت انسان است و کاشف کیفیت ذات و درون اوست. امام رضا (ع) به اخلاق عالی و ممتاز، آراسته بودند و بدین سبب دوستی عام و خاص را، به خود جلب کردند، همچنین انسانیت آن حضرت، یگانه و بی‌مانند بود؛ در حقیقت تجلی روح نبوت و مصداق رسالتی بود که خود آن حضرت، یکی از نگهبانان و امانت‌داران و وارثان اسرار آن به شمار می‌رفت.
همچنین از طرفی دیگر عبادت مساوی با فروتنی در مقابل خداوند است. انسان کامل به هر اندازه به خدا نزدیک‌تر باشد به همان اندازه خشوع و بندگی اش در مقابل خدا بیشتر می‌گردد، چنین کسانی هدفشان در عبادت فقط سپاس نعمت‌های خداوند و نظرشان به قرب پیشگاه الهی است.
این بزرگترین امتیازات مردان الهی در ارتباط با خداست، محور اصلی زندگی آن‌ها فقط و فقط خدای تعالی و عشق به اوست، شدت توجه به خدا موجب شده بود که آن‌ها لحظه‌ای از حق غافل نمی‌شوند، به طوری که اگر گاهی حالت غفلت در خواب یا بیداری به آن‌ها دست می‌داد آن را برای خود گناه به حساب می‌آوردند.
حجت الاسلام و المسلمین سجاد علی اکبر زاده سخنران و کارشناس مذهبی، به روش و سیره اخلاقی و تربیتی امام رضا (ع) اشاره کرد و گفت: ما در زبان عربی دو کلمه با کاربرد متفاوت داریم، یکی «سیر» که به معنای راه رفتن است و دیگری «سیره» به معنای روش راه رفتن است. در زندگی فردی یک سری رفتار‌هایی وجود دارد که حادثه محسوب می‌شود؛ یعنی اتقاقی در زندگی پیش می‌آید که ما نسبت به آن واکنش نشان می‌دهیم.
وی ادامه داد: از طرف دیگر برخی رفتار‌ها در زندگی بر اساس حادثه واتفاق نیست؛ بلکه جریانی است که در تعامل با افراد در زمان‌ها و مکان‌های مختلف بروز پیدا می‌کند و به دلیل اینکه ثابت و همیشگی است در زبان عرب به آن‌ها «سیره» می‌گویند. وقتی ما می‌گوییم سیره اهل بیت (ع) یعنی رفتار‌هایی که بسیار هوشمندانه و دائمی از اهل بیت (ع) که همیشه آن رفتار‌ها را در زندگی خود اجرا و اعمال می‌کردند که به عنوان نمونه‌های برخی از آن رفتار‌ها در کتاب عیون اخبار الرضا نقل شده است.
آداب و معاشرت امام رضا (ع)
حجت الاسلام و المسلمین سجاد علی اکبر زاده بیان کرد: در کتاب عیون اخبار الرضا (ع) از ابراهیم بن عباس یکی از راویان حضرت رضا (ع) نقل شده است: «هرگز ندیدم امام رضا (ع) به کسی یک کلمه جفا کند» یعنی حضرت اهل آزار و اذیت با کلام خود نبود و همه در مقابل حضرت حاشیه امنی برای خود احساس می‌کردند. «ندیدم که سخن شخصی را قطع کند تا سخن او به آخر می‌رسید» «ندیدم که حاجتمندی را در حد امکان، رد نماید.» ما بار‌ها شده است که می‌توانیم کاری را برای کسی انجام بدهیم، اما سراغ شخصی که نیاز به کمک دارد نمی‌رویم تا برای خود سختی ایجاد نکنیم، این روایت نمونه ای از اخلاق و معاشرت امام رضا (ع) بود.
عبادت امام رضا (ع)
این کارشناس مذهبی در پایان درباره سیره عبادی امام رضا (ع) گفت: ابراهیم بن عباس در روایت دیگری نقل می‌کند «شب‌ها کم می‌خوابید و بسیار بیدار بود بیشتر شب‌ها از ابتداى شب تا صبح، شب زنده دار بود. خیلى روزه می‌گرفت، روزه سه روز در ماه از او فوت نمی‌شد و می‌فرمودند، این سه روز، معادل روزه تمام عمر است. خیلى به نیازمندان کمک می‌کرد و در پنهانی صدقه می‌داد، بیشتر در شب‌های تاریک چنین کارى را می‌کرد» این روایات تنها گوشه‌ای از سیره اخلاقی و تربیتی امام رضا (ع) بود.
