اعتیاد آور بودن داروهای اعصاب و روان پایه علمی ندارد

مجید صادقی روانپزشک و رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران اظهار کرد: در بیماری زایی اختلالات روانپزشکی، عوامل مختلفی از جمله عوامل زیست شناختی یعنی تغییراتی که در مواد شیمیایی مغز اتفاق می‌افتد، عوامل شخصیتی، عوامل تربیتی، عوامل اجتماعی، عوامل روانی، نحوه رشد و ویژگی‌های شخصیتی افراد نقش دارند.

صادقی افزود: برای درمان بیمار مبتلا به اختلال روانپزشکی، معمولا درمان جامعی انجام می‌شود به این معنی که بخشی از بیماری که مربوط به تغییرات شیمیایی در مغز است با تجویز دارو بهبود می‌یابد که خوشبختانه دارو‌های موثر و کم عارضه‌ای هم برای درمان این بیماری‌ها وجود دارد.

او ادامه داد: بخشی که مربوط به عوامل روانشناختی می‌شود نیاز به روش‌های غیردارویی مثل روان درمانی دارد و برای مداخله در عوامل بیماری زای اجتماعی؛ روانپزشک از همکاران مددکار اجتماعی کمک می‌گیرد.

این روانپزشک گفت: بسیاری از اختلالات جسمی ممکن است که با تظاهرات روانی بروز کنند، مثلا ممکن است فرد، دچار نوعی بیماری داخلی مانند کم کاری تیروئید باشد که باعث بروز علائمی مشابه اختلالات روانپزشکی می‌شود؛ در اینجا اهمیت کار روانپزشک به چشم می‌آید که بتواند بین تمام عواملی که باعث بیماری فرد شده، تفاوت قائل شود که این اختلال یک اختلال روانپزشکی است یا خیر.

او افزود: معمولا در تیم روانپزشکی علاوه بر روانپزشک، روانشناس بالینی، مددکار اجتماعی و پرستار روانی نیز حضور دارند که به این شکل با یک کار تیمی، درمان بیماران صورت می‌گیرد.

این روانپزشک و رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران بیان کرد: با توجه به پیشرفت‌هایی که در زمینه شناخت مغز و علل بروز بیماری‌های روانی در دهه‌های اخیر حاصل شده؛ درمان‌های موثر و اختصاصی برای انواع بیماری‌ها در دسترس روانپزشکان قرار گرفته است از جمله افسردگی، اضطراب، فوبیا، وسواس، اختلالات خلقی، اسکیزوفرنی و ... این درمان‌ها معمولا تاثیر بسیار مثبتی داشته و باعث درمان بسیاری از بیمارانی شده که پیش از عرضه این دارو‌ها نیاز به بستری‌های طولانی مدت داشتند و اکنون به صورت سرپایی و با حداقل عوارض درمان می‌شوند.

صادقی مطرح کرد: مانند هر بیماری در پزشکی، درمان دارویی و حتی روان درمانی و درمان‌های غیر دارویی هم می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. در پزشکی عمومی و طب داخلی هم این مسئله صدق می‌کند. پزشکی که این دارو‌ها را تجویز کرده تمام این عوارض را می‌شناسد و بیمار را از آن‌ها آگاه می‌کند و در صورت بروز عوارض جدی، نوع یا دُز دارو را تغییر می‌دهد.

این روانپزشک گفت: در دارو‌هایی مانند دارو‌های ضدافسردگی معمولا دو تا سه هفته زمان لازم است که اثرگذاری دارو مشخص شود و پس از آن و با شروع تاثیر دارو، عوارض جزیی دارویی نیز به مرور از بین می‌رود.

صادقی افزود: در مورد برخی دارو‌های روانپزشکی، ممکن است روانپزشک، بیمار را برای تنظیم مقدار دارو و پیشگیری از عوارض احتمالی، به انجام آزمایش‌های دوره‌ای ملزم کند.

او ادامه داد: گاهی نیز ممکن است با مصرف بعضی دارو‌های مورد استفاده در بیماری‌های جسمی مانند برخی دارو‌های هورمونی یا دارو‌های ضد بیماری پارکینسون و ...، علائمی از قبیل اختلالات خلقی یا افسردگی برای فرد ایجاد شود که پزشک معالج با تجویز دارو‌های جدید یا تغییر دُز دارو و حتی مشورت با همکاران روانپزشک، عوارض را به حداقل می‌رساند.

رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران بیان کرد: با توجه به پیشینه ۷۰ ساله درمان‌های دارویی روانپزشکی، در حال حاضر شاهد عرضه نسل‌های جدید دارویی هستیم که با مقدار کمتر و عوارض حداقلی می‌تواند به بیمار کمک کند؛ به نحوی که حتی اگر بیمار سهوا یا عمدا به میزانی فراتر از مقدار تجویز شده از این دارو‌ها استفاده کند، معمولا آسیب کمتری به او وارد می‌شود. البته باید توجه داشت که مصرف خودسرانه و بدون تجویز پزشک هر نوع دارویی می‌تواند مضر باشد و تغییر خودسرانه یا حتی قطع مصرف و دارو می‌تواند اثرات نامطلوبی در بیمار به جا بگذارد.

صادقی گفت: متاسفانه به دلیل عدم آگاهی، تبلیغات نادرست، ترس از اعتیادآور بودن دارو‌ها و ... جامعه، مصرف دارو‌های جسمی را بیشتر از دارو‌های روان پذیرفته است در حالیکه ممکن است عوارض برخی از دارو‌های جسمی، بیشتر از دارو‌های روانپزشکی باشد.

او افزود: ااعتیاد آور بودن دارو‌های روانپزشکی باوری نادرست است و پایه علمی ندارد و آنچه لزوم مصرف دراز مدت دارو را ایجاب می‌کند احتیاج بیمار به دارو و نه اعتیاد به آن است. مانند بیمار مبتلا به فشارخون یا دیابت که ملزم به مصرف طولانی مدت و نامحدود دارو خواهد شد.

باشگاه خبرنگاران جوان