هومن عمیدی کارشناس بازار سرمایه با اشاره به تعریف دلالی در بازار‌های مختلف گفت: دلالی یک شغل است و در همه جای دنیا آن را به عنوان یک کسب و کار پذیرفته شده قبول می‌کنند اما مانند هر شغل دیگری باید نکات منفی و مثبت آن را به صورت مجزا توضیح داد. هر جا که بحث اقتصادی باشد، دلالی نیز وجود دارد. دلالی در حوزه املاک حضور دارد و کارشناسان املاک نقش واسطه گری را بین خریداران و فروشندگان یا متقاضیان مسکن ایفا می‌کنند.
وی ادامه داد: همینطور در حوزه‌های خودرو و بازرگانی نیز دلال وجود دارد. در بحث بازار سهام نیز دلالی سهام وجود دارد. دلال سهام به کسی اطلاق می‌شود که برای معاملات سهام و خرید و فروش سهم، قابلیت آشنا کردن طرفین به یکدیگر را دارد. این فرد می‌تواند توافق کند که برای این معامله درصد یا رقمی را به شکل ثابت، متغیر و یا ناخالص با رضایت طرفین معامله طلب کرده و دریافت کند. این موضوع بنا بر قوانین بورسی پیگیری نمی‌شود. جز مواردی است که خارج از سیستم بورس بین افراد انجام می‌شود و از طرف مقررات سازمان بورس متابعت ندارد.
او تصریح کرد: این توافق فرمول و قانون ندارد، از گذشته نیز بوده، اما عیان نیست، ولی معمولا در سطوح خرد و بالا وجود دارد. اما گاهی اوقات این اعداد و ارقام فساد انگیز است و با یک سری بی اخلاقی‌های تجاری انجام می‌شود که در این صورت از چارچوب قانون و عرف دلالی خارج می‌شود و قابلیت پیگیری توسط مراجع قضایی و حقوقی را دارد. حتی ممکن است منفعت یک مجموعه را به خاطر منافع شخصی زیر سوال برده که این مسئله قسمت مخرب ماجراست و باید با آن برخورد شود.
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به نکات مثبت دلالی اظهار کرد: بعضی از کارگزاران برای سهامی که فرد برای فروش آن دچار مشکل است، خریدار پیدا می‌کنند و یا برای خرید سهام فروشنده پیدا می‌کنند. یکی از فعالیت‌های کارگزار به شکل رسمی پیدا کردن مشتری برای خرید یا فروش معامله است و طبق قانون بازار سرمایه تعرفه کارمزد مالیات را می‌تواند به عنوان تعرفه دلالی خود دریافت کند. این موضوع کاملا قانونی است و به شکل معاملات در کارگزاری اتفاق می‌افتد. در نهایت اینکه گردش معاملات کارگزاری را بالا می‌برد، درآمد کارگزاری را افزایش می‌دهد، گردش معاملات بورس را رونق می‌دهد و طرفین معامله نیز به اهداف خود خواهند رسید.
عمیدی با اشاره به دلالی‌های فعلی در بازار سرمایه بیان کرد: دلالی‌هایی که اکنون در بازار سرمایه وجود دارند هم مثبت است و هم منفی. آنجا که منافع فردی حاکم می‌شود و به منافع آن مجموعه توجهی نمی‌شود. این تخلف ممکن است توسط مدیران یک مجموعه شکل بگیرد و ممکن است که شروع به خرید سهم‌های عجیب کنند.
وی افزود: در صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه گذاری اغلب سهم‌های بی پشتوانه و ضعیفی به طرز عجیبی خریداری می‌شود. با پیگیری‌ها ممکن است این نتیجه بدست آید که مدیر مجموعه با دریافت یک رقم و مبلغی، این تخلف را مرتکب شده باشد. در این صورت مدیر منفعت عمومی، شرکت و یا صندوق حقوقی را نادیده گرفته و به خاطر منافع شخصی اش این کار را انجام داده است.
او ادامه داد: از این اقدامات تحت عنوان تخلف دلالی یاد نمی‌شود بلکه به ارتشا می‌رسد. موضوع آن سو استفاده از موقعیت و شرایط است و از جهت قانونی کاملا قابل پیگیری است و مصداق جرم آن در قانون تعریف شده است.
عمیدی در پاسخ به اینکه آیا تخلفات دلالی علاوه بر شرکت‌های کوچک در شرکت‌های بزرگ نیز دیده می‌شود، گفت: تخلفات این چنینی علاوه بر شرکت‌های کوچک و خرد، در بخش فروش یا خرید شرکت‌های بزرگ نیز کاملا آشکار است. در تیم فروش، خرید و یا کمیسیون معاملات شرکت‌ها ممکن است که چنین افرادی باشند و در کنارش حق بازاریابی و بازرگانی‌هایی را دریافت کنند که به منفعت آن مجموعه آسیب می‌زند.
او ادامه داد: طبق تجربه موفق شرکت‌های خارج از کشور، اصول بازرگانی کاملا آزادانه و حرفه‌ای دنبال می‌شود. یعنی باید قوانین به طور شفاف رعایت شود. اگر آگهی‌های لازم برای مزایده و مناقصه‌ها حکم فرما باشد و در شرایط بازگشایی پاکت‌ها و قبول یا رد پیشنهادها، یک کمیسیون یا مجموعه ناظری وجود داشته باشد تا رقابت سالم مطرح شود و این شائبه‌ها وجود نداشته باشد.
این کارشناس بازار سرمایه در پایان اشاره کرد: نکته بعدی بحث راستی آزمایی توسط مدیران است که در این صورت می‌توانند به شکل بسیار سریع و فوری اقدامات مجموعه‌های بازرگانی خود را در بوته‌های آزمایش قرار داده و رصد و پالایش شوند. این موارد باید کاملا شفاف شوند تا این مشکلات به وجود نیاید. در مجموعه‌های بزرگ تر معمولا این خطرات بیشتر است. به همین دلیل است که می‌بینیم در یک مجموعه عظیم اختلاسی شکل گرفته یا مقدار اجناس رانتی به یک عده فروخته شده و یا یک سری از کالا‌ها با قیمت‌های خیلی گزاف‌تر برای مجموعه‌ها خرید می‌شود که همه این موارد جز مشکلاتی هستند در حال حاضر در مجموعه‌های ما وجود دارند.
باشگاه خبرنگاران جوان
