زمین شناسی و معدن؛ حوزه‌ای بکر و ناب که کم‌تر کسی، حتی از فعالان زیست‌بوم فناوری و نوآوری، از ظرفیت‌های نوآورانه و خلاقانه اش می‌داند. حوزه‌ای که گرچه ظرفیت‌های بسیار در خلق ارزش افزوده، اشتغال و رونق اقتصاد را در دل خود گنجانده است اما همچنان سرزمین ناشناخته ای است که پای کم‌تر فناور و فعال دانش بنیانی برای کشف دنیای ارزش آفرین نوآوری ها و ثروت آفرینی به آن گشوده شده است.
ایجاد زیست‌بومی برای رونق فعالیت‌های فناورانه در حوزه زمین و معدن
از آن‌جایی‌که این حوزه در کشورمان راه زیادی تا گذار از خام فروشی و توسعه فناوری دارد و توجه به نوآوری‌ها در این حوزه امری حیاتی است، طرح توسعه فناوری‌های زمین شناسی و معدن در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، حمایت‌ها و طرح‌هایی را در سال 99 اجرایی کرد تا راه پرپیچ و خم رسیدن ایده‌های نوآورانه به این حوزه‌ها را هموار و اشتغال دانش‌بنیان، خلق ثروت و ارزش افزوده از این حوزه را ممکن کند.
کامبیز مهدی زاده مدیر طرح توسعه نوآوری ها و فناوری‌های حوزه زمین شناسی، معدن و صنایع معدنی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، با اشاره به ایجاد زیست بومی برای حمایت از ورود نوآوری‌ها و فناوری‌ها به این حوزه گفت: حوزه زمین شناسی و معدن، بستری ناب و ناشناخته، دریایی از فناوری‌ها و نوآوری‌ها است که کشورمان دارای ظرفیت‌های خارق‌العاده نهفته‌ای در آن است.
وی افزود: کشورهایی که توانسته‌اند معبر ورود نوآوری و فناوری‌های نوین را به این حوزه هموار کنند، در خلق ارزش افزوده، توفیق فراوانی یافته‌اند و بر همین اساس، تلاش کردیم تا پیوندی ناگسستنی میان صاحبان کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و خلاق، نخبگان و صاحبان ایده با این حوزه ایجاد کنیم.
مهدی زاده در این راستا به انعقاد تفاهم نامه هایی میان این طرح و برخی نهادهای مرتبط همکار اشاره کرد: تفاهم نامه فی مابین طرح توسعه نوآوری ها و فناوری های حوزه معدن و صنایع معدنی با سازمان نظام مهندسی معدن با هدف توسعه زیست بوم نوآوری حوزه معدن و صنایع معدنی، ارتقای خدمات فنی مهندسی، همکاری و مشارکت در تقویت زیست بوم نوآوری و فناوری حوزه‌های زمینشناسی، معدن و صنایع معدنی، راهبری دوره های آموزشی حرفه ای برای تقویت ظرفیت استارتاپ ها و شرکت‌های دانش بنیان منعقد شد.
ایجاد مراکز نوآوری و شتابدهنده‌ها
مشاور معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، ایجاد مراکز نوآوری و شتابدهنده‌های حوزه زمینشناسی و معدن را گامی در راستای رونق زیست‌بوم نوآوری این حوزه دانست و گفت: افتتاح مرکز نوآوری صنایع معدنی ایمینو، یکی از گام‌هایی بود که در سال 99 در راستای خلق ثروت از ایده‌های نوآورانه و توسعه فناوری‌های معدنی برداشته شد.
مهدی زاده افزود: حدود 20 کسب و کار نوپا در این مرکز مستقر شد که در حوزه‌های فرآوری مواد معدنی، شبیه سازی گمانه‌های اکتشافی، مدیریت باطله‌های معدنی و سامانه اطلاعاتی در صنایع بالادستی معدن ایده‌های نوآورانه خود را به کسب و کارهای فناورانه و خلاق تبدیل می‌کنند.
وی با بیان این‌که ایمینو بسترهای لازم برای رونق کسب‌وکارهای نوپای حوزه معدن و صنایع معدنی را فراهم کرده است، ادامه داد: تیم های خلاق و نوآور مستقر در این مرکز نوآوری به مدت ۶ ماه این فرصت را دارند تا توانمندی خود را به مرحله قابل ارائه‌ای برسانند و سپس فرآیند جذب سرمایه گذار را دنبال می‌کنند. در حال حاضر، گروه‌های نوآور حاضر در مرکز نوآوری ایمینو، در حوزه‌های نقشه‌های زمین شناسی و ژئوفیزیکی، پهپادها و همچنین زمین شناسی مهندسی، ایده‌هایشان را به مرحله تجاری سازی می‌رسانند.
ایجاد منطقه‌ای ویژه برای شکوفایی نوآوری‌های زمینشناسی و معدن
مشاور معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، با اشاره به ایجاد منطقه ویژه فناوری‌های معدنی با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، بیان کرد: منطقه ربع رشیدی به عنوان پیش قراول صنایع معدنی، بستر توسعه نوآوری‌های این حوزه تعریف شد و دبیرخانه دائمی « فراخوان حمایت از طرح‌های فناورانه معدنی» در این منطقه استقرار یافت.
وی با بیان این‌که بستری برای توانمندسازی شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌های مرتبط با حوزه معدن در منطقه ربع رشیدی ایجاد شده است ادامه داد: از اهداف حمایتی برای اختصاص این منطقه به فناوری‌های معدنی می‌توان به توسعه فعالیت‌های مرتبط با کارآفرینی و تجاری‌سازی فناوری‌های زمینشناسی معدن و صنایع معدنی اشاره کرد. همچنین توسعه زیست‌بوم نوآوری و فناوری استان و اشتراک‌گذاری توانمندی‌ها، ظرفیت‌ها، تجربه‌ها و دانش در حوزه معدن بخش دیگری از توانمندی‌های این منطقه به شمار می‌رود.
ترویج و معرفی علمی جاذبه‌های زمین‌شناختی
مدیر طرح توسعه نوآوری ها و فناوری‌های حوزه زمینشناسی، معدن و صنایع معدنی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، با اشاره به تولید مستندهای زمین شناسی با رویکردی دانشی و فناورانه گفت: سلسله مستندهای رخساره زمین با هدف معرفی علمی و اصولی ظرفیت‌های فناورانه زمین شناسی کشورمان با حمایت معاونت علمی و فناوری تولید شد. از این مستندها که تا کنون 2 قسمت از آن رونمایی شده است، با رویکردی ترویجی و آگاهی بخش، به بخشی از ظرفیت‌های نهفته زمین شناختی کشورمان پرداخته شد تا ضمن حفظ این گنجینه‌های عظیم راه برای ورود نوآوری‌ها و فناوری‌ها به حوزه زمین گردشگری کشورمان باز شود.
به گفته وی، در نخستین قسمت از مستند رخساره زمین به جاذبه ها و پدیده‌های جزیره هرمز پرداخته شد و در دومین قسمت از این مستند، به سراغ چشمه‌های پلکانی باداب سورت رفتیم که در دنیا کم نظیر است. در سومین قسمت از مستند رخساره زمین نیز پدیده جذاب و منحصر به فرد گل فشان های استان گلستان معرفی می‌شود.
گفتنی است این مستندها با استقبال گسترده ای از سوی شبکه های ملی، استانی و مستند صداو سیما روبرو شده است. به نحوی که هر دو مستند هرمز و باداب سورت، اسفندماه از شبکه مستند پخش شد و همزمان با فصل بهار در شبکه های ملی و استانی نیز پخش خواهد شد.
فراخوانی برای طرح‌های نوآورانه در حوزه معدن
مشاور معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، از ایجاد دبیرخانه دائمی جذب و حمایت از طرح های نوآورانه و فناورانه حوزه زمین شناسی، معدن و صنایع معدنی در سال گذشته گفت و ادامه داد: این فراخوان در حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از شرکت‌های دانش‌بنیان، خلاق و استارتاپ‌های فعال و ایده‌پرداز حوزه معدن و صنایع معدنی اعلام شد.
مهدی زاده، ضرورت ورود ایده‌های نو و دانش‌محور به حوزه معدن و زمینشناسی را زمینه اعلام این فراخوان دانست و گفت: ایده های نو برای ارتقای ایمنی معدنکاری در کشور، طرح های خلاقانه در حوزه ارتقای سلامت با بهره از علم زمین شناسی پزشکی، توسعه فناوری‌های اکتشاف در عمق، توسعه فناوری جداسازی عناصر نادر خاکی، ارتقای فناوری ها و نوآوری های سنگ‌های تزیینی، گوهر سنگ‌ها و کانی ها از محورهای این فراخوان است.
وی، به انتخاب 20 طرح فناورانه در قالب فراخوان طرح‌های نوآورانه حوزه زمینشناسی و معدن در سال 99 اشاره کرد و افزود: با انتشار این فراخوان، زمینه را برای حمایت از طرح‌های نوآورانه فراهم کردیم و محدودیتی برای ارسال طرح ها قرار ندادیم به طوری که صاحبان ایده، همچنان در سال جاری نیز می‌توانند ایده‌های نوآورانه خود در این حوزه را ارائه دهند و از حمایت‌های لازم برخوردار شوند.
حمایت از حوزه زمینشناسی پزشکی و ژئوتوریسم
مهدی زاده ایجاد کارگروه تخصصی زمین شناسی پزشکی با حضور فعالان فناور و متخصصان این حوزه را یکی دیگر از گام‌ها در راستای توسعه توانمندی‌ها در حوزه معدن برشمرد و افزود: ظرفیت‌های کم‌تر شناخته شده و تحول آفرین بسیار زیادی در حوزه زمین شناسی نهفته است که ژئوتوریسم و زمین شناسی پزشکی از مهم‌ترین اولویت‌های طرح توسعه فناوری‌های زمین شناسی و معدن در این حوزه به شمار می‌روند.
وی ادامه داد: ایجاد مرکز نوآوری صنایع معدنی و زمین شناسی در سمنان، یکی دیگر از اقداماتی بود که در راستای توسعه و ترویج نوآوری‌های حوزه معدن در سال 1399 انجام شد.
مهدی زاده، تمرکز بر حمایت از فناوری‌های نوین حوزه زمینشناسی را از اولویت‌های سال جدید عنوان کرد و افزود: زمین شناسی و معدن حوزه بکری است و باید به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان، تحول تازه‌ای را در رویکردهای سنتی این حوزه رقم بزنیم. ظرفیت‌هایی مانند ژئوتوریسم باید با میدان دادن به شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق این حوزه شکوفا شود.
وی، با تأکید بر گذار از خام فروشی و خلق ارزش افزوده به کمک فناوری‌های زمینشناسی و معدن ادامه داد: این حوزه می‌تواند کشور را در مسیر حرکت به سوی اقتصاد دانش‌بنیان و ارزش آفرین همراهی کند. برای تحقق این امر باید بر فناوری‌های نوینی این حوزه، مانند اکتشاف در عمق، توجه به ژئوفیزیک هوایی، زمین شناسی دریایی، فناوری ژئوماتیک و دیگر حوزه های فناورانه و بکر این حوزه توجه شود.
مهدی زاده افزود: بر همین اساس، طرح‌های نوآورانه در این حوزه را حمایت کردیم تا با توسعه آن‌ها، ضمن بهره‌مندی از ظرفیت خارق‌العاده نیروی انسانی مستعد و خلاق، نیازهای صنعت پاسخ گفته شود و شاهد ایجاد اشتغال و خلق ارش افزوده باشیم.
وی با تاکید بر این که حوزه زمین شناسی و معدن محل نوآوری ها و حضور نیروی انسانی متخصص است تاکید کرد: حوزه زمین شناسی و معدن نگاهی فناورانه و علم محور می‌طلبد و جایی برای خام فروشی و دلالی ندارد. باید با کمک متخصصان پژوهشگران، دانشگاهیان و فناوران در کنار بحث‌های اقتصادمحور، ظرفیت‌های نهفته این حوزه شکوفا شده وبه خلق ارزش افزوده و اشتغال برسد.
توسعه همکاری های بین المللی در حوزه زمین گردشگری
به گفته مهدی زاده، یکی از اهداف و محورهایی که در این طرح توسعه تعریف کردیم، توسعه تعاملات بین المللی در حوزه های زمین شناسی، معدن و بویژه ژئوتوریسم بود. در این راستا ما با رییس دفتر منطقه ای یونسکو آقای سوتکوفسکی جلسه ای داشتیم و پیشنهادات خوب و سازنده ای مطرح و بنا شد که این طرح توسعه به عضویت در کمیسیون ملی علوم زمین یونسکو درآید. همچنین طرح های همکاری مشترک میان این طرح و یونسکو از جمله برگزاری ورکشاپ های تخصصی، مطرح شد که بزودی جزییات آن به اطلاع علاقمندان خواهد رسید.
مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
