رئیس کل بانک مرکزی در روزهای گذشته، درباره حذف تدریجی کارت‌های بانکی خبر داده است.
عبدالناصر همتی در پستی در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد بانک مرکزی برای تسهیل پرداخت‌های الکترونیکی به‌زودی از پروژه استفاده از تلفن همراه برای انجام تراکنش‌های خرید در فروشگاه‌ها رونمایی می‌کند.
روش‌های مختلفی برای پرداخت بدون کارت یا پرداخت غیرتماسی وجود دارد. درگاه‌های پرداخت اینترنتی و موبایلی یکی از این روش‌ها هستند. علاوه بر این، روش‌هایی مانند پرداخت با QR کد نیز که شاید بسیاری از افراد، برای نخستین بار آن را در تاکسی‌ها برای پرداخت کرایه تجربه کرده باشند، یکی دیگر از روش‌های پرداخت بدون کارت است.
در کنار این‌ها، پرداخت با موبایل و به وسیله NFC روش دیگری است که در بسیاری از کشورها استفاده می‌شود و آن‌گونه که رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده، به زودی در ایران نیز به عنوان یک روش پرداخت بدون کارت، معرفی خواهد شد.
NFC روشی برای انتقال بی‌سیم اطلاعات بین گوشی‌های هوشمند، لپ‌تاپ، تبلت و دیگر دستگاه‌هاست که اطلاعات را در فاصله‌ای کوتاه به اشتراک می‌گذارد. این فناوری برای ارتباط از امواج رادیویی استفاده می‌کند؛ چیزی شبیه به بلوتوث، با این تفاوت که در فواصل کمتر و برای اهداف متفاوتی از جمله پرداخت‌های بی‌سیم، جایگزینی برای کارت‌های ورود به ساختمان و مانند آن، استفاده می‌شود.
خداحافظی با کارت بانکی
علیرضا بزرگمهری رئیس هیات مدیره انجمن صنفی کارفرمایی شرکت‌های پرداخت الکترونیکی در این رابطه به ایرناپلاس گفت: در ایران، پرداخت بدون کارت، بیشتر به درگاه پرداخت مستقیم یا IPG و همچنین درگاه پرداخت موبایل یا MPG محدود شده و به دیگر روش‌ها توجه چندانی نشده آن هم در حالی که سایر روش‌های پرداخت در دنیا از سال‌ها پیش استفاده شده و فیزیک کارت کارایی کمتری یافته است.
وی درباره تغییرات بانکداری دیجیتال و پرداخت دیجیتال در دنیا گفت: امروزه به‌جای کارت بیشتر از موبایل به‌جای برای پرداخت استفاده می‌شود. مزیت آن نسبت به کارت این است که موبایل را همیشه به همراه داریم و در پرداخت با موبایل، لازم نیست به تعداد حساب‌هایی بانکی خود، کارت به‌همراه داشته باشیم.
پرداخت بدون کارت و با NFC در ایران مغفول مانده بود و تلاش‌های محدودی هم که برای آن انجام شد، به دلیل اینکه ابعاد مختلف را در نظر نگرفته بودند، با شکست روبرو شد. به‌عنوان مثال یکی از بانک‌ها، کارت NFC را وارد کرده بود، این در حالی است که ما به دنبال حذف فیزیک کارت از پرداخت‌ها هستیم. با این حال، به نظر می‌رسد نگاه حمایتی بانک مرکزی تغییراتی در این بخش ایجاد خواهد کرد.
عوامل تأخیر در پرداخت بدون کارت
این فعال حوزه پرداخت، با یادآوری «پذیرش روش‌های نوین از طرف مدیران بانکی و فعالان صنعت پرداخت»، «قانون‌گذاری» و «زیرساخت» به عنوان دلایل تأخیر در معرفی روش‌های متنوع پرداخت بدون کارت گفت: ما در مسیر بانکداری دیجیتال، بیشتر به میزگردها و فلش دوربین‌ها بسنده کردیم. این موضوع فقط در مورد روش پرداخت مطرح نیست، بلکه در بانک‌های مدعی بانکداری دیجیتال نیز ابتدایی‌ترین خدمات ماند دسترسی آزاد به بانکداری باز و API وجود ندارد. تا جایی که باید برای دسترسی به مدرن‌ترین خدمات این حوزه، از سنتی‌ترین روش‌ها یعنی مکاتبه و جلسه استفاده کرد.
بزرگمهری ادامه داد: شرکت‌های پرداخت نیز ابزارهای متنوع را کمتر مورد توجه قرار داده‌اند و کسب‌وکار خود را محدود به دستگاه‌های کارتخوان کردند. به‌عنوان نمونه، مجوزی مانند پرداخت‌یاری که قرار بود در حوزه پرداخت بدون کارت فعالیت کند، در عمل به پرداخت مستقیم و پرداخت موبایلی تقلیل داده شد و به‌دنبال آن، مجوزها و تفاهم‌نامه‌های ایجاد شده نیز نتوانستند برای توسعه خدمات، مفید باشند.
وی درباره قانون‌گذاری در زمینه روش‌های پرداخت بدون کارت گفت: پیام بانک مرکزی می‌تواند فعالان حوزه پرداخت را امیدوار کند زیرا پس از سال‌ها این تلاش در بانک مرکزی به وجود آمده است. بنابراین انتظار می‌رود در تدوین قوانین حاکم، در زمینه هم‌پذیرندگی و پرداخت‌یاری که پرداخت بدون کارت را هدف گرفته‌اند، از تجارب فعالان و پیشکسوتان این حوزه استفاده شود و بانک مرکزی به تنهایی در این زمینه تصمیم‌گیری نکند تا بتوانیم روش‌های برتر دنیا در این حوزه را در کشور خودمان پیاده‌سازی کرده و از آزمون و خطا استفاده نکنیم.
مزایای پرداخت بدون کارت
بزرگمهری درباره مزایای استفاده از پرداخت بدون کارت برای کسب‌وکارها گفت: کسب‌وکارهایی که خدمات تحویل در محل را ارئه می‌دهند، ناچارند دستگاه‌های کارتخوان را با خود حمل کنند که هزینه قابل توجهی به آنها تحمیل می‌کند. در حالی که در پرداخت بدون کارت و به‌صورت غیرتماسی با اسکن کد QR و NFC به سادگی و بدون نیاز به دستگاه کارتخوان قابل انجام است. حتی موبایل‌های قدیمی‌تری که NFC ندارند نیز می‌توانند با یک واسط ارزان‌قیمت، از این سرویس استفاده کنند.
به گفته این کارشناس صنعت پرداخت، هزینه کمتر برای کسب‌وکارها، کاهش تراکنش‌های ناموفق به‌دلیل رفع مسائلی مانند عدم اتصال به شبکه یا خرابی دستگاه کارتخوان، حفظ محیط زیست، سهولت و امنیت بالا از دیگر مزایای پرداخت بدون کارت هستند.
قوانین مالیاتی درباره پرداخت بدون کارت چه می‌گویند؟
با این حال با توجه همکاری بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی درباره قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان این پرسش مطرح می‌شود که برای توسعه پرداخت بدون کارت، نیاز به قانون‌گذاری جدیدی در زمینه مالیاتی وجود دارد یا خیر. بزرگمهری در پاسخ به این پرسش توضیح داد: اپلیکیشن‌ها یا از درگاه‌های پرداخت مستقیم یا از درگاه پرداخت موبایلی استفاده می‌کنند که قوانین مالیاتی مربوط به خود را دارند. درباره NFC نیز با توجه به اینکه دستگاه‌های کارتخوان، به پرونده مالیاتی متصل هستند، نیاز به قانون‌گذاری جدیدی وجود ندارد.
وی درباره اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان گفت: به‌نظر می‌رسد بهتر بود پیش از اجرای این قانون، سامانه‌های بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی به یکدیگر متصل می‌شدند زیرا اکنون بخشی از این خدمات به‌صورت کاملاً مکانیزه در نیامده که با همکاری بانک مرکزی، شاپرک و سازمان امور مالیاتی می‌تواند در زمان کوتاهی تغییر کند.
ایرناپلاس
