به گزارش ایران اکونومیست-در دنیای امروز نمی‌توان بدون تعامل با دیگر کشورها به پیشرفت رسید و صنعتی را ره به جلو سوق داد. چرا که بازار امروز بازاری جهانی است که در آن هر کدام از کشورها بخشی از صنعت را در اختیار گرفته و به کمک دیگران به رشد صنعت جهانی کمک می‌کنند. این موضوع به خصوص درباره کشورهای جهان سوم که هنوز به صنعت پیشرفته‌ای نرسیده‌اند، بیشتر صدق می‌کند. همین موضوع باعث می‌شود که نوسانات قیمت ارز بر روی قیمت کالاهای مختلف همچون خودرو تاثیرگذار بوده و آن‌ها را تخت تاثیر قرار دهد. اما مسئله اینجا است که دلایل عمده تاثیرگذاری قیمت ارز به ویژه دلار بر روی قیمت خودروهای داخلی چیست؟ در این مقاله دقیق‌تر به این موضوع خواهیم پرداخت.
علت اول: صنایع درگیر در خودروسازی همگی به نوعی به دلار متکی هستند.
شروع صنعت خودروسازی از قطعه‌سازی‌ها است. فرقی نمی‌کند که شرکت خودروساز قطعات موردنیاز خود را از قطعه سازان داخلی تهیه کند یا به واردکنندگان قطعات مراجعه کند. در هر حال این چرخه به دلار منتهی شده و قیمت دلار بر آن تاثیر خواهد گذاشت. بدون شک هیچ شرکت خودروسازی در جهان نمی‌تواند خود همه قطعات موردنیاز را تولید کند. بنابراین باید با شرکت‌های تولیدکننده یا واردکننده قطعه وارد مذاکره شده و با آن‌ها قرارداد ببندد.
نکته مهم اینجا است که شرکت‌های تولیدکننده قطعات همه مواد اولیه را از داخل کشور تامین نمی‌کنند. این شرکت‌ها به موادی همچون آهن، محصولات پلیمری و پتروشیمی، مس و... نیاز داشته و برای تامین برخی از آن‌ها باید با شرکت‌های خارجی همکاری کنند. به همین دلیل قیمت مواد اولیه متناسب با نرخ ارز تغییر کرده و در نهایت بر روی قیمت کلی قطعه تولید شده نیز موثر خواهد بود. تکلیف شرکت‌های واردکننده هم که مشخص است. این شرکت‌ها مبادلات خود را بر پایه دلار انجام می‌دهند. بنابراین قیمت ارز بر هزینه واردات تاثیر گذاشته و در نهایت قطعه‌ها گران‌تر یا ارزان‌تر از دفعات قبلی به دست خودروسازان می‌رسند.
علت دوم: سوءاستفاده خودروسازان از افزایش قیمت‌ها
بدون شک افزایش قیمت دلار به مدت یک هفته یا دو هفته بر روی تولیدهای فعلی خودروسازان اثر نخواهد گذاشت. اما چرا همین موضوع باعث افزایش قیمت خودروهای داخلی به صورت روزانه و بعضا لحظه‌ای می‌شود؟ این پدیده در دنیای اقتصاد با نام چسبندگی قیمت‌ها شناخته می‌شود. پدیده‌ای که طی آن افزایش قیمت خودرو به صورت ناگهانی و طولانی مدت ادامه داشته و قیمت‌ها تنها برای مدتی کوتاه در شرایط ثبات باقی می‌مانند. در واقع در چنین مواقعی خودروسازان می‌دانند که افزایش قیمت فعلی می‌تواند روی خریدهای بعدی آن‌ها تاثیر گذاشته و احتمالا قیمت خودرو را بالاتر می‌برد. در نتیجه پیش از آن که این موضوع به صورت رسمی باعث افزایش قیمت شود، خود این کار را انجام داده و قیمت‌ها را به صورت ناگهانی بالا می‌برند.
علت سوم: در تامین قطعات و در نتیجه تعیین قیمت خودرو تنها خودروسازان دخیل نیستند.
نوسانات قیمت خودروهای داخلی تنها به گران شدن قطعات یا مواد اولیه یا تغییرات قیمت ارز مربوط نمی‌شود. قطعات یا مواد اولیه‌ای که وارد می‌شوند در ابتدا وارد گمرک شده و شرکت‌ها باید آن‌ها را از گمرک ترخیص کنند. گمرک نرخ ترخیص کالاها را متناسب با نرخ ارز و ارزش کالا تعیین می‌کند. بنابراین هر کالایی که قیمت بیشتری داشته باشد، هزینه گمرکی بیشتری خواهد داشت. پس قطعه سازان یا واردکنندگان به دلیل پرداخت مبلغ بیشتر برای ترخیص کالا قیمت خود را بالا می‌برند.
بعضی مواقع هم ممکن است شرکت واردکننده به موقع برای تسویه‌حساب با گمرک اقدام نکرده و کالا برای مدتی طولانی در گمرک باقی می‌ماند. ممکن است در این زمان نرخ ارز افزایش پیدا کرده و ارزش پول ملی کمتر شود. در نتیجه رسوب پول در گمرک اتفاق افتاده و نهایتا کالاها با قیمتی بیشتر از آنچه باید به دست مصرف‌کنندگان می‌رسند.
یکی دیگر از نهادهای موثر بر تعیین قیمت خودروهای داخلی بانک مرکزی است. در صورتی که این نهاد همکاری لازم را با خودروسازان و قطعه سازان نداشته باشد، نوسانات نرخ ارز تاثیر بیشتری بر قیمت‌ها خواهد داشت. قوانین داخلی را نیز می‌توان یکی دیگر از عوامل موثر بر قیمت‌ها دانست. در واقع این قوانین همان چیزی است که باعث می‌شود خودروسازان نتوانند قیمت خودرو را متناسب با قطعاتی که خریداری می‌کنند تعیین کنند.
افزایش قیمت دلار تنها در 6 ماه گذشته باعث افزایش 200 درصدی قیمت برخی قطعات اصلی خودرو شده است. ادامه این روند قطعا باعث تداوم روند افزایشی قیمت قطعات خواهد شد. این در حالی است که مطابق با برخی قوانین خودروسازان نمی‌توانند قیمت خودرو را تا این حد بالا ببرند. در نتیجه ضرر این شرکت‌ها روزبه‌روز بیشتر شده و خودروسازان از هر فرصت کوچکی برای افزایش قسمت خودروهای داخلی استفاده می‌کنند.
نکته مهم: قیمت تمام شده خودروهای داخلی بر چه اساسی تعیین می‌شود؟
طبیعی است که همه دلایل گفته شده در بخش قبل در تاثیر قیمت ارز بر قیمت خودروهای داخلی نقش خواهد داشت. اما باید دید که خودروسازان بر چه اساسی قیمت نهایی را مشخص و به مشتریان اعلام می‌کنند. بدون شک قطعات خودرو تاثیر زیادی در قیمت آن خواهد داشت. بنابراین زمانی که خودروسازان برای تعیین قیمت جلسه تشکیل می‌دهند، قیمت قطعات را به‌عنوان فاکتوری اساسی مدنظر قرار خواهند داد. علاوه بر آن هزینه‌های گمرکی، دستمزد کارکنان، اجاره مکان و مالیات پرداخت شده به ازای هر خودرو نیز از عواملی است که در زمان قیمت‌گذاری در نظر گرفته خواهد شد. در نهایت خودروساز با توجه به همه این عوامل سود خود را هم دخیل کرده و قیمت نهایی خودرو را به مشتری اعلام می‌کند.
اما نکته اینجا است که همه‌چیز به همین جا ختم نمی‌شود. مصرف‌کننده‌ای که بتواند خودرو را مستقیما از کارخانه تهیه کند و همان قیمت تمام شده کارخانه را بپردازد بسیار خوش‌شانس خواهد بود. چرا که این مصرف‌کننده باید از سد دلالان گذشته و با کارخانه ارتباط برقرار کند. متاسفانه در حال حاضر بخش زیادی از خریداران خودرو را دلالان تشکیل می‌دهند و خودرو با اختلاف قیمت بسیاری نسبت به قیمت کارخانه به دست خریداران واقعی می‌رسد. بنابراین بهتر است مسئولین امر فکری برای کوتاه کردن دست دلالان از بازار خودرو کنند تا بازار به ثبات بیشتری رسیده و مصرف‌کننده واقعی آن را خریداری کند.
