کامبیز مهدی‌زاده، مدیر طرح توسعه نوآوری‌ها و فناوری‌های حوزه زمین‌شناسی، معدن و صنایع معدنی معاونت علمی با اشاره به فعالیت شرکتهای دانش‌بنیان در حوزه معدن و صنایع معدنی می‌گوید: طبق آخرین اطلاعات موجود از شرکتهای دانش‌بنیان، درحال حاضر در حوزه اکتشاف معادن تعداد 6 شرکت دانش‌بنیان، در حوزه استخراج مواد معدنی چهار شرکت، در حوزه فرآوری موادمعدنی 13 شرکت و در حوزه خدمات پشتیبانی و عملیاتی در صنعت معدن تعداد 9 شرکت دانش‌بنیان فعالیت می‌کنند.
به‌گفته وی، در سال‌های اخیر اقدامات خوب و موثری در زمینه گسترش استارتاپ‌ها و شرکتهای دانش‌بنیان حوزه معدن و صنایع معدنی انجام شده است. اما هنوز برای رسیدن به جایگاه ایده‌آل و اصلی فاصله وجود دارد. طبیعی است که با استفاده از ادوات، تجهیزات و زیرساخت‌های سنتی 40 سال پیش نمی‌توان انتظار معجزه داشت. به‌عنوان مثال در بخش حفاری‌های عمیق ما نتوانسته‌ایم خوب کار کنیم. اگرچه حرکت به‌سمت استفاده از فناوری‌ها و نوآوری‌ها بسیار مثبت و چشمگیر بوده، اما تا رسیدن به نقطه آرمانی هنوز فاصله داریم و نیاز است در این زمینه بیشتر کار شود. البته این نکته را هم باید گفت که بسیاری، در این حوزه از گسترش فناوری‌ها و نوآوری‌ها نگرانند، چراکه احساس می‌کنند کسب‌وکار و بازار سنتی آنها با مخاطره روبه‌رو می‌شود. اما ما باید با تمام نیرو به‌سمت توسعه فناوری‌ها و تقویت شرکتهای فناور دانش‌بنیان در حوزه زمین‌شناسی، معدن و صنایع معدنی حرکت کنیم.
خطرپذیری؛ لازمه پیشرفت
طبق گفته کارشناسان، ریسک ورود شرکتهای دانش‌بنیان به صنایع معدنی بالاست و در این راستا نیاز است تا معاونت علمی و فناوری تسهیلاتی را به دانش‌بنیان‌های فعال در حوزه معدن ارائه دهد. مهدی‌زاده در این زمینه می‌گوید: البته برای ورود به هر کاری ریسک ابتدایی، اجتناب‌ناپذیر است. انسان برای اولین‌بار برای فرستادن فضاپیما به کرات دیگر نیز با ریسک زیادی مواجه بود، اما امروزه می‌بینیم که با توسعه فناوری‌های فضایی و شرکتهای فعال در این حوزه، این اقدام عملیاتی شده و توسعه یافته است. اما در موضوع شرکتهای دانش‌بنیان معدنی، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اقدامات بسیار گسترده و موثری را انجام داده و برنامه‌های مدونی در این زمینه دارد. البته از یاد نبریم که معاونت علمی مجری نیست، تسهیل‌گر و تسریع‌کننده امور استارتاپ‌ها و شرکتهای دانش‌بنیان است.
وی تاکید می‌کند: هنگامی که صحبت از تسهیلات می‌شود، فقط توجه به کمک‌های مادی است، درحالی‌که معاونت علمی فضای کسب‌وکار را مهیا می‌کند. به این ترتیب که با ارائه خدماتی چون سیستم‌های حمایتی و تشویقی مانند معافیت‌های مالیاتی و گمرکی برای شرکتهای دانش‌بنیان، ارائه تسهیلات کم‌بهره و ارائه خدمات کریدور صادرات، در کنار شرکتهای فعال قرار می‌گیرد.
کرونا و عدم سختگیری در ارائه تسهیلات
نوسانات نرخ ارز و شرایط اقتصادی کشور که موجب می‌شود بسیاری از شرکتهای دانش‌بنیان صادرکننده را متحمل خسارت و زیان کند، موضوعی است که مهدی‌زاده در توضیح آن می‌گوید: معاونت علمی و فناوری از یک‌سو و ما به‌عنوان طرح توسعه زمین‌شناسی، معدن و صنایع معدنی همواره تلاش کرده‌ایم در چارچوب قوانین از کلیه طرح‌ها و ایده‌های نوآورانه و فناورانه و البته شرکتهای دانش‌بنیان حمایت کنیم. با این‌حال و باتوجه به همه‌گیری جهانی کرونا و البته نوسانات نرخ ارز، تمهیداتی اندیشیده شده تا در بحث تسهیلات و وام‌های کم‌بهره، نسبت‌به این شرکت‌ها سختگیری نشود تا ضرر و زیان کمتری را متحمل شوند. اینها شرکتهای نوپایی هستند که قدم در راه فناوری گذاشتند، پس باید از آنها حمایت شود. نگاه معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری هم به‌عنوان مرد استارتاپی کشور این بوده که در این دوران نسبت‌به این شرکت‌ها سختگیری نشود.
وی در پاسخ به این سوال که چرا درحالی‌که گفته می‌شود دانش فنی لازم برای بهره‌برداری بهینه از معادن در کشور وجود دارد و شرکتهای دانش‌بنیان قادر هستند فناوری‌ها و تکنولوژی‌های روز دنیا را برای بهره‌برداری از معادن به‌کار گیرند، اما از این موقعیت به‌درستی استفاده نمی‌شود، می‌گوید: این شرکت‌ها تازه قدم در این مسیر گذاشته‌اند و البته تلاش دارند بخشی از مشکلات فناورانه معدنی کشور را برطرف کنند. معاونت نیز درپی احساس نیاز به مدون‌سازی فعالیت‌های فناورانه در حوزه زمین‌شناسی، معدن و صنایع معدنی اقدام به ایجاد ساختار طرح توسعه نوآوری‌ها و فناوری‌های حوزه زمین‌شناسی، معدن و صنایع معدنی کرده تا از این طریق اقدامات، حمایت‌ها و جذب ایده‌های این حوزه‌ها شناسایی و ساماندهی شود. در این راستا درحدود هفت‌ماه گذشته تلاش کردیم از کلیه طرح‌ها و ایده‌های فناورانه و شرکتهای دانش‌بنیان حمایت و استقبال کنیم. در این راستا، فراخوانی مبنی‌بر جذب طرح‌های نوآورانه در حوزه‌های زمین‌شناسی، معدن و صنایع معدنی منتشر شد و از کلیه ایده‌هاى نو به‌منظور ارتقاى ایمنى معدنکارى در کشور، طرح‌هاى خلاقانه در حوزه ارتقاى سلامت با بهره‌گیری از علم زمین‌شناسى پزشکى، ایده‌هاى فناورانه با هدف توسعه اکتشاف در عمق، طرح‌هاى نو با رویکرد توسعه فناورى جداسازى عناصر نادر خاکى، طرح‌هاى نو درجهت ارتقای فناورى‌ها و نوآورى‌هاى سنگ‌هاى تزیینى، گوهرسنگ‌ها و کانى‌ها و ایده‌های استارتاپی در راستای توسعه فناوری‌های حوزه گردشگری معدن و ژئوتوریسم به‌منظور حفاظت از میراث زمین‌شناختی کشور، استقبال و حمایت می‌کنیم.
گردشگری معدن و ساخت دو مجموعه مستند
به‌گفته مهدی‌زاده، اخیرا نیز در راستای منویات مقام معظم رهبری مبنی‌بر جلوگیری از خام‌فروشی، ما در این طرح یکی از ماموریت‌های خود را تمرکز بر موضوع گردشگری معادن و ژئوتوریسم قرار دادیم.
در این راستا ما اقدام به ساخت مجموعه مستندی تحت‌عنوان «رخساره زمین» کردیم که دو قسمت از آن یعنی هرمز، جزیره رنگ‌ها» و «باداب سورت، پلکان زمین» تهیه و تولید شده و به‌زودی پخش عمومی خواهد شد. هدف ما از ساخت این مجموعه، معرفی و شناساندن پدیده‌های زمین‌شناسی و جاذبه‌های گردشگری معدن در کشور و درنهایت ایجاد اشتغال پایدار با استفاده از نوآوری‌ها و فناوری‌ها در این مناطق است. در این راستا نیز همان‌طور که گفتم، از کلیه طرح‌ها و ایده‌های نوآورانه و فناورانه دعوت و حمایت می‌شود.
