امروز دكتر جمشیدی، متخصص روماتولوژی، استاد دانشگاه علوم پزشكی تهران به پرسش ما پاسخ مي‌دهد.
نگهداری از مفاصل از چه نظر اهميت دارد؟
مفاصل، اعضای حركتی بدن یا به نوعی چرخ‌های ماشین بدن هستند. اولین قدم استفاده درست از مفاصل است، به طور مثال با طولانی ایستادن به مفصل زانو و كمر آسیب می‌رسد و برای محافظت آن، بهتر است كه پا روی یك بلندی 10 سانتی قرار داده شود تا زانو و كمر در حالت راحت‌تری باشد و هر چند دقیقه یك‌بار پاها جابه‌جا شوند.
دو زانو نشستن طولانی به مفاصل زانو آسیب می‌رساند و بهتر است جوانان نیز موقع نشستن از صندلی استفاده كنند.
همچنین توصیه می‌شود برای نگهداری از مفاصل از توالت فرنگی استفاده شود؛ توالت‌های معمولی باعث تشدید آرتروز و فشار به كمر می‌شود.
وزن زیاد از دیگر عواملی است كه به مفاصل فشار وارد می‌كند، پس باید برای پیشگیری از اضافه وزن و ایجاد سنگینی روی مفاصل از مصرف غذاهای چرب و نشاسته‌دار خودداری كرد.
همچنین باید یادآور شد كه برای نگهداری از مفاصل، روزانه ورزش مناسب و مداوم زیر نظر مربی آگاه به فیزیك بدن انجام شود، چرا كه ورزش باعث تقویت مفاصل مي‌شود.
2 نوع آرتروز بر اساس علل ايجاد آن وجود دارد. آرتروز اوليه، بدون علت زمينه‌اي خاص در افراد اتفاق مي‌افتد و معمولا مفاصلي را درگير مي‌كند كه نسبتا بزرگ هستند و اندام تحتاني، مفاصل مچ دست و انتهاي انگشتان را در بر مي‌گيرد. عامل سن و گذشت زمان و تخريب مفصل به دليل استفاده مكرر از آن و در برخي موارد به علل ژنتيكي اتفاق مي‌افتد.
رايگاني با بيان اين‌كه آرتروز ثانويه به دنبال ايجاد ضربه يا تروما يا سابقه‌اي كه از شكستگي‌ها و در رفتگي‌ها و مانند آن وجود دارد، گفت: مفصل قدرت بيومكانيك خود را از دست داده و تحت فشارهاي مكرر ناخواسته قرار مي‌گيرد و مفصل مبتلا به آرتروز مي‌شود.
رئيس مركز تحقيقات طب فيزيكي و توانبخشي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي با بيان اين‌كه مهم‌ترين اتفاق تخريب غضروفي است كه پوشاننده سطوح استخواني مفصلي است، اظهار كرد: به دنبال اين تخريب، استخوان براي اين‌كه سطح مفصل خود را اضافه كند، رشد غيرمعقول پيدا كرده، بافت‌هاي نرم اطراف استخوان دچار التهاب و بزرگي و بافت‌هاي اطراف مفصل دچارتورم مي‌شوند. در اين حالت مفصل از حد طبيعي خود بزرگتر شده و به علت فشاري كه گيرنده‌هاي انتقال دهنده حس و عدم وجود پوشش كافي غضروفي وارد مي‌كند، منجر به ايجاد درد مي‌شود.
وي افزود: درد مشخصه آرتروز است. از جمله ديگر علائمي كه در آرتروز تظاهر پيدا مي‌كند، مي‌توان به انحراف و غيرطبيعي بودن زواياي مفصلي، انحراف زانو، انحراف انگشتان دست، اختلالات شكلي، ايجاد صدا در مفاصل و خشك بودن مفصل اشاره كرد.استاد دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، با اشاره به اين‌كه بسته به نوع مفصل درگير، اختلالات مي‌تواند متفاوت باشد، اظهار داشت: اگر درگيري مفصل در اندام فوقاني و دست باشد، بيمار با درد هنگام فعاليت دست مراجعه مي‌كند.
رايگاني با بيان اين‌كه آرتروز عمدتا در زنان و سنين بالاي 55 سالگي شايع‌تر است، گفت: شغل افراد شايد به طور مستقيم با آرتروز اوليه مرتبط نباشد، ولي اگر فرد شغلي داشته باشد كه مجبور باشد به طور مرتب يك كار تكراري را با فشار انجام دهد، احتمال ابتلا به آرتروز بيشتر مي‌شود.
نايب رئيس انجمن علمي طب فيزيكي و توانبخشي ادامه داد: اگر آرتروز در ستون فقرات تحت عنوان تنگي كانال كمر يا گردن يا پشت اتفاق افتاده باشد، اين تنگي كانال كه به علت همان فرآيند تخريبي وابسته به سن اتفاق مي‌افتد، موجب مي‌شود بيمار با علائمي چون گزگز دست، گردن درد، كمردرد، اختلال در راه رفتن، بي‌حسي پا و در نهايت اختلال جدي در نخاع يا عصب‌هاي گردن و كمر مواجه شود.
رئيس مركز تحقيقات طب فيزيكي و توانبخشي در خصوص راهكارهاي پيشگيري از ابتلا به آرتروز توضيح داد: در مورد آرتروز نوع اول، اقدام پيشگيرانه خاصي قابل انجام نيست و همان‌گونه كه مو با بالارفتن سن سفيد مي‌شود، آرتروز هم ممكن است اتفاق بيفتد، ولي مي‌توان با تمهيداتي از ايجاد آرتروز ثانويه جلوگيري كرد.
وي اضافه كرد: عدم استفاده مكرر از سطوح شيبدار، عدم انجام فعاليت‌هاي تكراري بدون استراحت، عدم انجام حركات سنگين، جلوگيري از فشار روي كمر، مراقبت و جلوگيري از بروز حوادثي چون تصادف، حفظ سلامت و بهداشت نشستن، انتخاب وسيله كار مناسب و انجام فعاليت‌هاي بدني مي‌توان از بروز آرتروز ثانويه پيشگيري كرد يا از تشديد علائم آرتروز اوليه جلوگيري به عمل آورد.
رايگاني ضمن تاكيد بر اين مطالب كه درمان‌هاي ديگر بدون كاهش وزن چندان موثر نيست، گفت: توصيه نخست ما كم كردن اين ميزان فشار به زانوهاست.
