دکتر میرشهرام صفری، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به مهمترین دلایل تمرکز دانشمندان بر روی تولید واکسن موثر کرونا در مقایسه با کشف داروی جدید، اظهار کرد: تولید داروی جدید در مقایسه با واکسن بحث بسیار پرچالش‌تری است؛ چراکه در رابطه با واکسن یک بیماری به صورت بالقوه وجود دارد که دانشمندان و متخصصان تا حدود زیادی با ماهیت، مشخصه‌ها و عوارض آن آشنایی دارند و واکسن نیز نمونه تضعیف شده همان ویروس است، درحالی‌که دارو یک ترکیب شیمیایی جدید با فرمولاسیون جدید و عوارض ناشناخته بوده و ایمنی و اثرگذاری آن در مقایسه با واکسن پایین‌تر است.
این فوق دکترای علوم اعصاب با بیان اینکه تولید داروی جدید با عوارض ناشناخته‌ای همراه است، ادامه داد: طی این مدت محققان و متخصصان تا حدودی با عوارض ویروس کرونا آشنا شده‌اند، لذا تزریق ویروس غیرفعال و چندین برابر ضعیف شده به صورت واکسن تنها می‌تواند به بروز همان عوارض قبلی ولی چندین برابر ضعیف‌تر منجر شود. این در حالیست که در دارو ترکیبات شیمیایی جدید و بدون شناسایی عوارض تولید شده و بررسی تاثیر آن در نژادها و گروه‌های مختلف افراد، به مطالعات طولانی مدت نیاز دارد.
وی با بیان اینکه طراحی و تولید داروی جدید همچنین پروسه بسیار زمانبری است، ادامه داد: با وجود تلاش محققان و دانشمندان در سراسر جهان، هنوز داروی جدید و موثری به صورت اختصاصی برای کووید ۱۹ به بازار نیامده و اکثرا نهایتا به اواخر فاز دوم تولید دست یافته‌اند. از طرف دیگر اثرگذاری واکسن در کنترل بیماری و اپیدمی بیشتر است، چراکه از طریق واکسن از بروز بیماری پیشگیری می‌شود، ولی در دارو ابتدا فرد بیمار شده و سپس نسبت به درمان اقدام می‌شود، لذا تمرکز دانشمندان بر کشف واکسن موثر کرونا، منطقی و به‌صرفه‌تر بوده و نقش بسزایی در کنترل و مدیریت اپیدمی ایفا می‌کند.
این عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه این شرایط البته در مورد تغییر کاربری داروهای قدیمی و بررسی اثرگذاری آن بر بیماری کووید ۱۹ متفاوت است، عنوان کرد: تغییر کاربری داروهایی که پیش از این برای بیماری‌های دیگر تولید و تایید شده، روشی ایمن و کاربردی است، همانگونه که تا کنون درباره چندین دارو مطالعاتی صورت گرفته و نتایج آن منتشر شده، در همین راستا اخیرا اثرگذاری داروی "رمدسیویر" در درمان بیماری کرونا تایید شده و به عنوان اولین دارویی که در درمان کووید ۱۹ تاییدیه FDA را گرفته، معرفی شده است.
واکسن تحت چه شرایطی اپیدمی را کنترل می‌کند؟
دکتر صفری در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا واکسن قادر به کنترل و توقف کامل اپیدمی خواهد بود، توضیح داد: اثربخشی واکسن در کنترل اپیدمی به میزان کارآمدی و درصد ایجاد ایمنی آن در افراد یک جامعه بستگی دارد.
وی با بیان اینکه کارآمدی واکسن در کنترل اپیدمی تحت شرایطی محقق می‌شود، اظهار کرد: در صورتی که حاصل ضرب درصد کارایی واکسن در درصد واکسیناسیون جمعیت حداقل برابر با ۶۰ باشد، واکسن کارآمد خواهد بود؛ به عبارت دیگر اگر واکسن تولید شده ۶۰ درصد کارایی داشته باشد برای کنترل اپیدمی باید کل جمعیت یک کشور را واکسینه کنیم و اگر واکسن تولید شده ۱۰۰ درصد کارایی داشته باشد (یعنی تزریق آن در همه افراد ایمنی صد درصدی ایجاد کند)، تزریق آن به ۶۰ درصد جمعیت یک جامعه نیز کارآمد بوده و به کنترل اپیدمی منجر می‌شود. بنابراین یا واکسن ۱۰۰ درصدی در ۶۰ درصد جمعیت یا واکسن ۶۰ درصدی در ۱۰۰ درصد جمعیت؛ هر چقدر واکسن ناکارامدتر باشد، درصد افراد واکسینه شده باید بیشتر شود و بالعکس.
دستکاری پروتئین‌های ویروس کرونا و بدن انسان برای کشف داروی جدید
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه با اشاره به آخرین تحقیقات و مطالعات انجام شده در حوزه کووید ۱۹، اظهار کرد: بر اساس مطالعه‌ای که اخیرا در مجله ساینس منتشر شده، ۲۰۰ دانشمند برجسته پس از شناسایی ۲۹ پروتئین اصلی ویروس کرونا، تک تک آنها را با هدف بررسی عملکرد در تکثیر ویروس و احتمال هدف گیری آنها برای درمان بیماری، دستکاری کردند.
این فوق دکترای علوم اعصاب با بیان اینکه این مطالعه تنها با هدف بررسی علمی انجام شده و هنوز به کشف خاصی منتهی نشده است، گفت: البته بر اساس نتایج این طرح، داروهای جدیدی نیز پیشنهاد شده که می‌تواند در کنترل بیماری اثرگذار باشد.
این محقق با اشاره به سایر ابعاد این مطالعه و بررسی انواع مختلف پروتئین‌های بدن انسان، عنوان کرد: بر اساس این مطالعه ۳۳۲ پروتئین بدن انسان با هدف شناسایی پروتئین‌های موثر در کنترل، تکثیر و بیماری زایی ویروس مورد بررسی و دستکاری قرار گرفت؛ مطالعه بزرگ و ارزشمندی که امیدی تازه برای کشف دارو و درمان جدید کووید ۱۹ محسوب می‌شود.
صفری همچنین با اشاره به کارهای تحقیقاتی سراسر دنیا برای کشف اثرگذاری داروهای قدیمی در درمان کرونا، عنوان کرد: اخیرا محققان هنگ کنگی طی مطالعه‌ای متوجه شدند که یکی از داروها موسوم به "رانیتیدین بیسموت سیترات" خاصیت ضدکرونایی دارد. با این حال اعلام نتیجه قطعی این مطالعه به انجام و تایید کارآزمایی‌های بالینی بستگی دارد.
وضعیت دارو برای بیماران بدحال کرونایی
صفری در بخش دیگر گفت‌وگو با ایسنا درباره وضعیت دارو برای بیماران بدحال کرونایی نیز، اظهار کرد: در حال حاضر لیست متنوعی از داروها با تاثیرات نسبی در فازهای مختلف بیماری استفاده می‌شود، به عبارت دیگر اگر بیماری را به ۳ فاز اولیه به عنوان فاز تکثیر، فاز دوم به عنوان فاز پیش تنفسی و تنفسی و فاز سوم یا فاز حاد بیماری تقسیم کنیم، برای هر کدام از این فازها داروهای خاص و متنوعی در جهان استفاده می‌شود.
این محقق مرکز تحقیقات اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه البته هنوز داروی اختصاصی کووید ۱۹ تولید و معرفی نشده است، گفت: با این حال خبر خوب این است که بر اساس آخرین مطالعات صورت گرفته در امریکا، با همین داروها و تکنولوژی موجود، نسبت به ۴ ماه گذشته یک افت محسوس از ۲۸ درصد به حدود ۸ درصد در کنترل میزان مرگ و میرهای ناشی از کرونا در بین بیماران بستری در بیمارستان‌ها داشته‌ایم.
کاهش میزان مرگ‌ومیر در بین بیماران بستری
وی با بیان اینکه با روش‌های در پیش گرفته شده، در هشت ماه گذشته میزان مرگ و میر در بین بیماران بستری در بیمارستان‌های ایران نیز کاهش یافته است، اظهار کرد: درصد بالای مرگ و میر این روزها به خاطر آمار بالای ابتلاست که به همین میزان درصد بستری و مرگ و میر نیز افزایش پیدا کرده است.
وی با اشاره به برخی از متدها و روش‌های استفاده شده برای کاهش میزان مرگ و میر در بین بیماران کرونایی، گفت: اصلاح نحوه خواباندن بیماران در آی‌سی‌یو، استفاده از داروهای ضد لخته در پروتکل‌های درمانی، استفاده از ونتیلاتور برای بیماران خاص، تغییرات پروتکل‌های دارو درمانی و چندین روش دیگر از میزان مرگ و میر بیماران بستری در بخش‌های ویژه کشور کاسته است.
این محقق و فوق دکترای علوم اعصاب در پایان ضمن هشدار نسبت به افزایش تصاعدی میزان مبتلایان و ضرورت اعمال مداخلات جدی‌تر از سوی مردم و مسؤولان، عنوان کرد: مدل‌های پیش‌بینی کننده شیوع بیماری، پیش از این شرایط موجود و افزایش تصاعدی، میزان مبتلایان را پیش‌بینی کرده بود؛ به عبارت دیگر اگر تعداد مبتلایان به همین نسبت فعلی افزایش پیدا کند، طی یک ماه اختلاف بین هفته سوم و چهارم با هفته اول و دوم به عدد بسیار بالایی می‌رسد؛ لذا در این شرایط افزایش سطح رعایت پروتکل‌ها از سوی مردم و اعمال مداخلات جدی‌تر از سوی مسؤولان یک ضرورت جدی و اجتناب‌ناپذیر است.
ایسنا
