یکی از روش‌هایی که در کشور ما برای بررسی قدرت خرید در سالیان مختلف چه توسط اشخاص و چه توسط نشریات و سایت‌ها صورت می‌گیرد بحث مقایسه درآمد با سکه و طلا و توان خرید درآمد سالیانه بر حسب سکه است. در حقیقت در کشور ما سکه و طلا از دیرباز به عنوان پشتوانه مطرح بوده و بر این مبنا یکی از بازارهای دارایی که در کشور شکل گرفته و پر رونق است بازار سکه و طلا است.
شاید یکی از اشتباهاتی که در این سال‌ها صورت گرفته مبنا قرار دادن قیمت سکه و طلا برای مقایسه وضعیت قدرت خرید است چرا که بازار طلا یک بازار جهانی است که نوسانات آن در کشورهای بدون تورم نیز بسیار فراتر از حد انتظار است چنانکه قیمت اونس جهانی طلا در ۲۰ سال پیش کمتر از ۳۰۰ دلار بود و حالا در آستانه ۲۰۰۰ دلار قرار دارد؛ بنابراین مقایسه این بازار برای نشان دادن کاهش قدرت خرید چندان منطقی نیست، چنانکه در کشورهای دیگر نیز برای مقایسه قدرت خرید نمی‌توان دارایی‌هایی مانند طلا و یا بیت کوین را مبنای مقایسه قرار داد.
در ابتدا برای بررسی وضعیت بازار طلا و سکه در کشور باید گفت دو عامل بر قیمت طلا اثرگذار است اول قیمت جهانی طلا و دوم نرخ برابری ریال با دلار در بازار آزاد. اینکه چرا قیمت بازار آزاد دلار بر قیمت طلا تاثیرگذار است به دلیل این است که سایر قیمت‌ها امکان استفاده از آربیتراژ را در بازار فراهم می‌کند پس قیمت طلا همواره بر اساس نرخ بازار آزاد تعیین می‌شود. این موضوع سبب می‌شود نوسانات بازار ارز نیز درکنار نوسانات طلا بر قیمت طلا و سکه داخلی اثر بگذارد. این دو عامل اگر در یک جهت افزایشی و یا کاهشی باشند سبب افزایش نرخ افزایشی و یا کاهشی بازار طلا و سکه داخلی می‌شود و اگر حرکت این دو بازار در خلاف جهت هم باشد در نتیجه اثرات همدیگر را تا حدودی خنثی می‌کنند و برآیند دو نیرو بر بازار اثر می‌گذارد.
این مقدمه از این جهت عنوان شد که مشخص شود کسانی که سرمایه‌گذاری در این بازار را انتخاب می‌کنند با دو ریسک روبرو هستند اول کاهش یا افزایش قیمت دلار و دوم کاهش و یا افزایش قیمت جهانی طلا. این امر موجب می‌شود ریسک این بازار نسبت به سایر بازارهای دارایی بیشتر شود. از آنجا که بخشی از قیمت طلا و سکه که مربوط به قیمت ارز و نیز انتظارات از آن است که در حال حاضر با توجه به تحولات سیاسی، قابلیت پیش‌بینی اقتصادی کمتری دارد، در ادامه بخش دوم که مربوط به قیمت طلای جهانی است، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. در واقع طلا در جهان به عنوان یک سرمایه امن شناخته می‌شود و تقاضا برای آن ارتباط زیادی به ثبات اقتصاد جهانی و امنیت سایر بازارها و دارایی‌های بین‌المللی دارد. هر چه قدر این امنیت و ثبات با خدشه مواجه شود احتمال افزایش قیمت طلا بیشتر می‌شود.
احتمالا اگر علاقه‌مند به اخبار اقتصادی باشید با این موضوع مواجه شده‌اید که هر خبری مربوط به اقتصاد آمریکا نوساناتی را در بازار طلا ایجاد می‌کند. این خبر می‌تواند آخرین آمار نرخ بیکاری در آمریکا باشد یا کاهش و افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو و یا جنگ تجاری آمریکا با چین. به عبارتی چون مبنای محاسبه طلا با دلار است خبرهای مربوط به تقویت ارزش دلار سبب کاهش ارزش طلا و به طور عکس اخبار مربوط به کاهش ارزش دلار سبب تقویت آن می‌شود. همچنین هر چه قدر اقتصاد جهانی به خصوص اقتصاد آمریکا در رونق باشد و بازار بورس آن سودده باشد علاقه به سرمایه‌گذاری طلا کمتر می‌شود.
نرخ بهره اعلامی فدرال رزرو نیز بر بازار طلا موثر است، افزایش نرخ بهره سبب کاهش نرخ طلا می‌شود و همینطور عکس آن نیز صادق است. اخبار مربوط به جنگ‌های تجاری نیز بر افزایش قیمت طلا اثرگذار است. اما در واقع موضوع نوسانات طلا در این چند ساله فراتر از این خبرهاست. شاید جالب باشد بدانید در حدود ۱۰ سال پیش و در سال ۱۳۹۰ قیمت هر اونس طلا به ۱۹۳۰ دلار رسید و پس از آن شروع به کاهش گذاشت تا اینکه در مقطعی از سال ۱۳۹۴ به کمتر از ۱۱۰۰ دلار رسید و بعد مجددا شروع به افزایش کرد اما به طور مشخص از یک‌سال پیش روند افزایش قیمت طلا شتاب بیشتری به خود گرفته و با افزایش ۴۰۰ دلاری از محدوده ۱۵۰۰ دلار به محدوده ۱۹۰۰ دلار در هر اونس رسیده که حاکی از افزایش ۲۷ درصدی در طول یک‌سال است.
علی‌رغم این افزایش قیمت، در گمانه‌زنی برای اونس جهانی در بلندمدت و برای سال ۲۰۳۰ صحبت از طلای ۱۰ هزار دلاری برای هر اونس می‌شود. در واقع نوسانات بالا در این بازار نیز مانند سایر بازارهای دارایی وجود دارد اما با این حال نگاه کارشناسان اقتصادی بر افزایش قیمت جهانی طلا برای سال آتی استوار است. دلیل این موضوع هم ضربه ویروس کرونا بر اقتصادهای جهان است که پیش‌بینی رکود گسترده بر اقتصادها را دارد. از سمت دیگر بسته‌های محرک اقتصادی تجویز شده توسط بانک‌های مرکزی نیز ممکن است سبب افزایش تورم و یا افزایش هزینه‌های مالی شود که این موضوع نیز مراجعه به طلا به عنوان سرمایه امن را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر در مورد اقتصاد آمریکا دو عامل کاهش ارزش دلار و نرخ‌های بهره حقیقی منفی دو عامل موثر بر قیمت طلا محسوب می‌شوند.
در مجموع باید گفت در حال حاضر پیش‌بینی کوتاه مدت برای سال آینده میلادی قیمت ۲۱۰۰ دلار را به عنوان قیمت تحلیل گران طلا و برخی بانک‌های بین‌المللی بیان می‌دارد یعنی آنچه که از شواهد بر می‌آید افزایش ۱۰ درصدی برای سال آینده میلادی محتمل به نظر می‌رسد. این در حالیست که نرخ سود بانکی در کشور ما بیشتر از این مقدار و فاقد ریسک است. اما بحث اصلی نوسانات قیمت دلار و انتظارات آن است که می‌تواند اثرات این افزایش ۱۰ درصدی را بیشتر و یا کمتر کند و به رونق بیشتر بازار سکه و طلا بیانجامد.
منبع: ایبِنا
محمد گلشاهی (کارشناس اقتصادی)
