علی رغم ادعای وزارت راه و شهرسازی در بهار امسال مبنی بر واگذاری تعدادی از واحدهای طرح اقدام ملی مسکن به دست مردم در تیرماه امسال، نه تنها در هیچیک از ماه‌های تابستان چنین اتفاقی رخ نداد، بلکه بعید است واحد مسکونی ای حتی در پاییز امسال هم به دست متقاضیان طرح ملی مسکن برسد.
طرح ملی مسکن قرار بود با ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی از نیمه دوم سال ۹۷ آغاز شود که با رخداد اتفاقات متعدد، عملاً کلنگ زنی آن به زمستان ۹۸ موکول شد؛ اما فاز ثبت نام این طرح نیز با شیوع کرونا همزمان شد که درنتیجه وزارت راه و شهرسازی ماه‌ها برای نام نویسی و پالایش متقاضیان واجد شرایط، زمان را از دست داد و حال با آغاز فصل سرد سال، مشخص نیست آیا این طرح در دولت فعلی سرانجامی دارد یا بار جدیدی را برای دولت آینده تحمیل خواهد کرد؟
اگرچه وزارت راه و شهرسازی درباره آخرین وضعیت پروژه‌های طرح ملی مسکن هیچ گاه شفاف سازی نکرد و آماری از آخرین وضعیت و مراحل پیشرفت فیزیکی ساخت واحدهای در حال احداث - بر اساس ادعای این وزارتخانه - ارائه نشده، اما بعضاً برخی مقامات مربوط به طرح اقدام ملی مسکن، آمارهایی از رقم کلی واریز آورده‌های مردمی ارائه می‌دهند.
عدم واریز آورده اولیه بخش عمده‌ای از واجدان شرایط طرح اقدام ملی مسکن و خُلف وعده وزارت راه در تحویل تعدادی از واحدهای مسکن ملی در تابستان امسال در حالی است که وزیر راه و شهرسازی اواخر مرداد ماه اعلام کرد: قرار است ۱۳ هزار واحد مسکن مهر فاقد متقاضی در اختیار طرح اقدام ملی مسکن قرار گیرد.
مدیرعامل بانک عامل (۱۹ شهریور): مجموع رقم آورده‌های مسکن ملی، ۱,۴۰۰ میلیارد تومان
محمود شایان مدیرعامل بانک عامل بخش مسکن یک ماه قبل (۱۹ شهریور) در تشریح اولین گزارش مربوط به روند تأمین مالی طرح اقدام ملی مسکن، اعلام کرد: حساب بانکی ۶۸ هزار متقاضی واجد شرایط در طرح اقدام ملی مسکن، در شعب بانک مذکور در سراسر کشور فعال شده که این تعداد متقاضی تا کنون، ۱,۴۰۰ میلیارد تومان در مجموع، واریز کرده‌اند که بخشی از آورده نقدی متقاضیان در این طرح به حساب می‌آید.
معاون مسکن وزیر راه (۱۶ مهر): جمع واریزی آورده‌های مسکن ملی، ۲,۶۰۰ میلیارد تومان
محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی هم در آخرین روز کاری هفته گذشته (۱۶ مهر) در خصوص آخرین وضعیت طرح اقدام ملی مسکن و روند احداث و پیشرفت پروژه‌های مسکن ملی، گفت: از تعداد متقاضیانی که تاکنون ثبت‌نام و فراخوان شدند، بیش از ۱۱۵ هزار نفر از متقاضیان تعیین تکلیف شده و در بانک به نام خود افتتاح حساب و واریز وجه انجام داده‌اند.
محمودزاده در خصوص وضعیت افتتاح حساب مسکن ملی توسط متقاضیان این طرح، اعلام کرد: بالغ بر ۲,۶۰۰ میلیارد تومان آورده‌ای است که تاکنون متقاضیان به حساب خود واریز کرده‌اند.
پیگیری‌های وزیر راه برای سرعت دهی به طرح ملی مسکن
به نظر می‌رسد افزایش ۱۲۰۰ میلیارد تومانی ناگهانی آورده‌ها، به دلیل پیگیری‌های شخص وزیر راه و شهرسازی طی یک ماه گذشته از ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها و دستورات مؤکد اسلامی به معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی برای تسریع در طرح اقدام ملی مسکن باشد.
چرا که شخص وزیر راه و شهرسازی یک بار در ۱۲ شهریور امسال در دیدار ویدئو کنفرانسی با مدیران کل راه و شهرسازی استان‌ها بر ضرورت تسریع در اجرای طرح اقدام ملی مسکن تأکید و اعلام کرد: در اجرای طرح اقدام ملی مسکن هیچکس حق تعلل ندارد و برخی کم کاری‌ها در این زمینه پذیرفته نیست.
دستور رهبر انقلاب برای تسریع طرح ملی مسکن
بار دوم نیز در ۹ مهر ماه و باز هم در دیدار ویدئو کنفرانسی وزیر راه و شهرسازی با مدیران کل راه و شهرسازی استان‌ها و همچنین معاون مسکنی این وزارت خانه و مدیران و رؤسای سازمان‌های مرتبط با این طرح اعم از شرکت بازآفرینی شهری، سازمان ملی زمین و مسکن، بانک عامل بخش مسکن، بنیاد مسکن، شرکت عمران شهرهای جدید و… بر اجرای مسکن ملی و تحویل به موقع آنها به عنوان خواسته به حق مردم و از آن مهم‌تر فرمان مقام معظم رهبری تأکید و اظهار کرد: در همین رابطه نیز، چندی پیش، رهبر انقلاب تاکید کردند، پروژه اقدام ملی مسکن که شروع شده و بر اساس آن به مردم قولی داده شده است باید در همین دولت به مردم عملیاتی و تحویل شود.
گفتنی است رهبر معظم انقلاب در نیمه نخست شهریور ماه در دیدار ویدئو کنفرانسی با اعضای هیئت دولت که به مناسبت هفته دولت برگزار شد، بر تسریع در تکمیل طرح اقدام ملی مسکن تا پیش از اتمام عمر دولت دوازدهم تأکید کرده بودند.
عضو کمیسیون عمران مجلس: مردم از طرح اقدام ملی مسکن استقبال نکردند
با این حال هنوز هم مردم طعم واقعی پیشرفت طرح اقدام ملی مسکن و تبدیل شدن کشور به یک کارگاه بزرگ عمرانی را نچشیده اند.
شاید از همین رو باشد که علیرضا پاک فطرت، عضو کمیسیون عمران مجلس با بیان اینکه دولت درباره طرح ملی مسکن مبهم صحبت می‌کند و مردم هم از این طرح استقبال نکرده اند، گفت: متأسفانه در چند ماه اخیر شاهدیم که دولت درباره محورهای طرح اقدام ملی مسکن بسیار لرزان صحبت می‌کند، به نظر می‌رسد که دولت دقیقاً نمی‌داند که طرح اقدام ملی را چگونه و در چه مناطقی می‌خواهد اجرایی کند. مناطق اجرای طرح ملی مسکن، زمان اجرای پروژه‌ها و زمان تحویل واحدهای مسکونی جز ابهامات این طرح محسوب می‌شود که دولت باید نسبت به این مسائل رفع ابهام کند.
نماینده مردم شیراز در مجلس می‌گوید: نداشتن برنامه مدون و مشخص موجب شده که مردم از طرح ملی مسکن استقبال نکنند، مردم باید در گام نخست نسبت به این طرح آگاه شوند تا پس از آن مشارکت کنند. بنابراین مردم هیچ وقت موضوع نسیه را به موضوع نقد ترجیح نمی‌دهند.
طرح ملی مسکن شکست خورده است؟
با وجود پیگیری‌های وزیر راه و شهرسازی نسبت به اجرای طرح اقدام ملی مسکن و امضای تفاهم نامه‌های متعدد با دستگاه‌ها و سازمان‌ها و وزارت خانه‌های متعدد برای احداث مسکن کارکنان این نهادها از قبیل فرهنگیان، پرسنل نیروهای مسلح، کارگران و کارکنان چند وزارت خانه که به گفته محمودزاده معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، مجموع آنها به ۷۰۰ هزار واحد می‌رسد، اما باز هم بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به افزایش ناگهانی هزینه ساخت و ساز در ماه‌های اخیر از یک سو و نیز صنعتی نبودن ساخت و ساز در ایران که سبب می‌شود تا یک پروژه ۱۰۰ واحدی بعضاً تا ۳ سال به طول بینجامد، عملاً اجرای این طرح به دولت یا حتی دولت‌های بعدی منتقل شود.
میراثی که یادآور طرح مسکن مهر بوده و ممکن است مانند این طرح چندین سال زمان ببرد؛ مسکن مهر ۱۰ سال وقت و هزینه از مردم و دولت گرفت و هنوز هم علی رغم اینکه مسئولان ارشد وزارت راه و شهرسازی و اخیراً اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور بر بسته شدن پرونده مسکن مهر در سال جاری تأکید می‌کنند، برخی گمانه‌ها از عدم اجرایی شدن این وعده خبر می‌دهد.
نقش شهرداری‌ها در کندی پیشرفت مسکن ملی
جواد حق شناس معاون مسکن شهری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی که وظیفه احداث ۱۴۰ هزار واحد از پروژه اقدام ملی مسکن را در شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر و چند شهر بالای ۱۰۰ هزار نفر بر عهده دارد، از کارشکنی شهرداری‌ها در عدم صدور پروانه ساخت یا تأخیر در صدور آن به عنوان عامل کندی طرح ملی مسکن یاد کرده است.
موضوعی که چندی پیش، شخص وزیر راه و شهرسازی هم بر آن تأکید داشت.
اسلامی در نیمه دوم شهریور ماه گفته بود: شهرداری‌ها موظفند هرچه سریع‌تر نسبت به صدور پیش پروانه واحدها اقدام کنند تا عملیات اجرایی طرح اقدام ملی مسکن در استان‌ها آغاز شود.
به نظر می‌رسد عدم همکاری شهرداری‌ها در صدور پروانه ساختمانی پروژه‌های طرح اقدام ملی مسکن، نبود نقدینگی در اختیار پیمانکاران به دلیل عدم واریز آورده‌های متقاضیان باشد؛ بنابراین شهرداری‌ها عملاً قصوری در اجرای طرح ملی مسکن نداشته اند؛ بلکه عدم واریز وجه از سوی واجدان شرایط، شرایط را برای سازندگان و پیمانکاران این پروژه سخت کرده است.
وزیر راه در توجیه عدم واریز آورده‌های متقاضیان: شاید پیامک دریافت نکرده باشند!
محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی در گفت وگو با خبرنگار مهر در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا طرح اقدام ملی مسکن به دلیل عدم استقبال مردم از واریز آورده اولیه، متوقف شده است؟ اظهار داشت: به معاونت مسکن وزارت راه و همچنین مدیران کل راه و شهرسازی استان‌ها دستور داده ام تا اطلاع رسانی به مردم را سرعت دهند.
وی درباره علت کندی تکمیل وجه و واریز آورده‌ها از سوی متقاضیان که آیا می‌تواند به معنی عدم استقبال آنها از طرح اقدام ملی مسکن باشد؟ گفت: ممکن است برخی از متقاضیان پیامک‌های وزارت راه یا ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها را دریافت نکرده باشند یا اینکه ممکن است عده‌ای کد مخصوص مسدود کردن دریافت پیامک با سرشماره های تبلیغاتی را وارد گوشی‌های خود کرده و پیامک مربوطه را ندیده باشند.
اسلامی ادامه داد: از همین رو به مسئولان ذی ربط دستور دادم تا اطلاع رسانی با شیوه‌های مختلف را پیگیری تا مردم نسبت به افتتاح حساب و تکمیل وجه اقدام کنند.
وی تأکید کرد: نه تنها طرح اقدام ملی مسکن متوقف نشده، بلکه به خوبی در حال پیشرفت است تا کنون (۱۰ مهر ماه) ۱۴۰ هزار نفر حساب افتتاح کرده اند.
مهر
