ترس از سوسک به نوعی ترس شدید، مداوم و غیر منطقی از هر سوسک گفته می‌شود؛ فرد مبتلا به فوبیا در مواجهه با منبع ترس خود، واکنش‌های شدید نشان می‌دهد.
ترس یا فوبیای سوسک
در فوبیای سوسک یا ترس از سوسک، فرد حتی با دیدن عکس و نقاشی سوسک و یا تصور کردن آن در ذهن خود دچار اضطراب و استرس می‌شود.
ممکن است از موقعیت ترس‌آور فرار کند و یا علائم و نشانه‌های فیزیکی مانند تپش قلب، شوکه شدن و خشک شدن بدن، تعریق و لرزش بدن در او بروز پیدا کنند. اما علت ابتلا به این اختلال چیست؟
به طور کلی فوبیا یعنی ترس‌های افراطی، غیر منطقی و مداوم نسبت به یک شئ، حیوان و یا وضعیت خاص؛ شدت ترسی که فرد مبتلا به فوبیا آن را تجربه می‌کند با محرک ترس‌آور تناسب ندارد و اغلب دیگران این ترس را غیر منطقی و بیهوده تلقی می‌کنند.
در صورتی که محرک ترس‌آور در زندگی فرد نقش پر رنگی داشته‌باشد، می‌تواند دردسر ساز و آزارنده شود و در چنین شرایطی اقدام برای درمان الزامی است.
ممکن است فکر کنید ترسیدن از سوسک آنچنان مسئله‌ی مهمی نیست و به درمان نیاز ندارد؛ اما این ترس در بسیاری موارد می‌تواند به شدت آزاردهنده و اضطراب‌آور باشد چرا که مدام فکر و ذهن فرد مبتلا را به خود مشغول می‌کند.
کسانی که نسبت به سوسک فوبیا دارند، حتی از مواجهه با مکان‌هایی که احتمال می‌دهند در آن جا سوسک وجود داشته باشند، اجتناب می‌کنند. ترس از سوسک در طبقه بندی علمی اختلالات روانی، زیر مجموعۀ فوبیای حیوانات قرار می‌گیرد و در طبقه اختلالات اضطرابی جای دارد.
نشانه‌های ترس از سوسک
علائم ترس از سوسک در افرادی که به آن مبتلا هستند، متفاوت است. در بعضی از افراد این علائم خفیف و در بعضی دیگر این علائم شدید است. اصلی‌ترین علائم ترس از سوسک عبارت اند از:
اضطراب افراطی در هنگام مواجهه با سوسک.
بروز علائم جسمانی و روانی ترس (مانند بالا رفتن ضربان قلب، لرزش بدن، تعریق، احساس دلهره شدید و...) بلافاصله بعد از مواجه شدن با محرک اضطراب‌آور.
تلاش بسیار زیاد برای عدم مواجهه با موقعیت‌هایی که احتمال وجود سوسک در آن‌ها هست.
این علائم بیشتر از ۶ ماه در فرد ادامه دارند و در عملکرد وی، در زندگی اجتماعی و روابط بین فردی و شغلی تأثیر منفی می‌گذارند.
علل فوبیای سوسک
به طور کلی یکی از اصلی‌ترین علت‌های فوبیا، تجربه ناگوار در گذشته در مواجهه با آن محرک خاص است اما در موارد زیادی افرادی که مبتلا به فوبیای سوسک هستند، قبلا هیچ گونه تجربه تلخ و ناراحت کننده‌ای در برخورد با این موجود نداشته‌اند. پس چرا این فوبیا در آن‌ها به وجود آمده است؟
جواب این سوال ریشه در تکامل انسان دارد. مؤسس علوم مغزی و شناخت رفتار انسانی «مکس پلانک» در آلمان تحقیق جالبی در این زمینه انجام داده است.
محققان این مؤسسه تعدادی از نوزادان را در معرض عکس‌هایی از ماهی، گل و سوسک قرار دادند. بعد از بررسی واکنش نوزادان به این عکس‌ها دریافتند که مردمک چشم نوزادان در مواجهه با عکس موش، گشاد‌تر از حالت‌های دیگر است.
گشاد شدن مردمک چشم بیانگر واکنش در مقابل استرس است. هر چقدر مردمک بیشتر گشاد شود، واکنش در مقابل استرس بیشتر است.
در نتیجه محققان دریافتند نوزادان بدون اینکه یادگیری اکتسابی خاصی داشته باشند واکنش استرسی بیشتری به موش دارند.
پس ریشه ترس از سوسک باید در سرشت انسان باشد. در واقع می‌توان گفت انسان به صورت ذاتی از هر چیزی که برای او با احتمال خطر و ضرر و زیان همراه باشد، می‌ترسد. این ترس از گذشته‌های دور در او نهادینه شده و در برخی از افراد به شکل شدیدتری بروز پیدا می‌کند.
درمان ترس از سوسک
درمان فوبیا با روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد در ادامه برخی از روش‌های درمان فوبیای سوسک را شرح داده‌ایم:
۱. شناخت درمانی
درمان شناختی یکی از مؤثرترین راه کار‌های درمانی برای درمان ترس از سوسک است. افرادی که فوبیای سوسک دارند، این حیوان را بسیار خطرناک‌تر از آنچه که هست، می‌پندارند. این درمان طرز فکر افراد مبتلا را نسبت به این حیوان تغییر می‌دهد.
۲. حساسیت زدایی منظم
حساسیت زدایی منظم روش دیگری در درمان فوبیا است. این روش درمانی سه مرحله دارد:
الف) تهیه لیست از حالت‌ها و موقعیت‌هایی که در فرد اضطراب ایجاد می‌کند؛ به ترتیب از محرکی که کمترین اضطراب را ایجاد می‌کند تا اضطراب آور‌ترین.
ب) یادگیری روش‌های آرمیدگی و ریلکسیشن.
ج) تصور کردن سلسله مراتب لیست از محرکی که کمترین اضطراب را ایجاد می‌کند به ترتیب تا اضطراب آور‌ترین، در حالیکه فرد کاملا ریلکس است.
۳. مواجهه درمانی
این روش درمانی شباهت زیادی با روش حساسیت زدایی منظم دارد. فرد در معرض سلسله مراتب قرار می‌گیرد با این تفاوت که فرد احساس اضطراب را در هر مرحله حفظ می‌کند تا به تدریج این اضطراب برای فرد عادی شود.
برای آن که روش‌های درمانی مؤثر واقع شود، فرد مبتلا باید نسبت به مسئله خود و عامل ایجاد کننده آن آگاهی پیدا کند. شرکت در جلسات درمانی با روان شناس و متعهد شدن به برنامه درمانی، باعث می‌شود فوبیای حیوانات به راحتی درمان شود.
۴. دارو درمانی
در موارد شدید‌تر، می‌توان ابتدا از یک دوره دارو درمانی شامل دارو‌های ضد اضطراب و دارو‌های ضد افسردگی استفاده کرد و سپس بعد از کاهش علائم، روان درمانی را آغاز نمود.
نتیجه:
با این حال برای غلبه بر ترس از سوسک مانند هر ترس دیگری باید با آن روبه‌رو شوید. اجتناب از این رویارویی نه تنها مشکل را حل نخواهد کرد بلکه برای همیشه باقی خواهد ماند و هر لحظه ممکن است آرامش خاطر شما را برهم زند؛ بنابراین اگر از کشتن آن دچار انزجار می‌شوید می‌توانید برداشتن آن به وسیله یک شیء دیگر و پرتاب کردنش بیرون از منزل را امتحان کنید و مطمئن باشید حتی اگر یک‌بار این کار را انجام دهید متوجه ترس بی‌پایه و اساس‌تان خواهید شد!
جام جم
