فعالیت مجموعه‌ای از حقوقی‌ها و حقیقی‌ها برای بازگرداندن رشد به روند معاملات بورس در چند روز اخیر را نمی‌توان نادیده گرفت و طبق جلسات برگزار شده رییس سازمان بورس با مجموعه‌ای از سهامداران حقوقی قوی بازار مانند بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری تصمیم به حمایت این سهامداران از بازار گرفته شد و با رقمی که در نظر گرفته بودند اقدام به حمایت از این بازار کردند.
شورای عالی بورس، هفته گذشته در جلسه‌ای که با حضور اعضای شورای عالی بورس برگزار شد، مصوباتی را جهت تقویت و عمق بخشیدن بازار سرمایه، کاهش ریسک، افزایش نقدشوندگی، اطمینان بخشی و تکمیل ابزارهای بازارسرمایه ابلاغ کرد که یکی از این مصوبات تنظیم روند بازار از طریق صندوق تثبیت بازار سرمایه به صورت بلندمدت بود.
حسن قالیباف، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار بعد از اتمام جلسه، پیگیری وصول منابع حاصل از یک درصد صندوق توسعه ملی به سازمان بورس را یکی از مصوبات شورای عالی بورس در این جلسه عنوان کرد و گفت: صندوق توسعه ملی مکلف است یک درصد از منابع سالانه خود را (از سال ۱۳۹۴ به بعد) به ازای هر سال، نزد بانک عامل در صندوق تثبیت بازار سرمایه به صورت بلندمدت (حداقل ۲۰ ساله) سپرده‌گذاری کند.
صندوق تثبیت بازار سرمایه
سازمان بورس، صندوقی را تحت عنوان صندوق تثبیت بازار سرمایه در اختیار دارد که عدد بزرگی در این صندوق قرار دارد و درصدی از کارمزد معاملات و درآمد سازمان به منظور حفظ نقدشوندگی وارد این صندوق می‌شود.
نکته قابل توجه برای استفاده از این صندوق‌ها این است که در شرایط عادی و طبیعی بازار نمی‌توان از منابع این صندوق استفاده کرد بلکه استفاده از آن بیشتر برای روزهایی است که اتفاق پیش‌بینی نشده‌ای رخ می‌دهد که به شدت بر روند کوتاه‌مدت بازار تاثیرگذار خواهد بود و قیمت سهام با کاهش شدید مواجه می‌شود، با توجه به وضع پیش آمده منابع این صندوق در این موقعیت بنا بر صلاحیت مدیریت، وارد سمت تقاضا در بازار می‌شود و از طریق جمع‌آوری صف‌های فروش، قیمت‌ها را به ثبات می‌رسانند.
سازمان بورس برای حمایت از بازار در برخی مواقع که اتفاق بحرانی در این بازار رخ می‌دهد و نیازمند نقدینگی می‌شود از منابع موجود در این صندوق استفاده می‌کند و از این طریق، معاملات بازار را به ثبات می‌رساند.
نقدینگی موجود در این صندوق ممکن است از طریق صندوق توسعه ملی و صندوق توسعه ارزی تامین شود و در آخر، سازمان بورس به واسطه این صندوق‌ها معاملات بازار را کنترل خواهد کرد، این اقدام و استفاده از منابع این صندوق نیازمند ارزنده بودن قیمت سهام و دور بودن آن سهم از قیمت حبابی است در غیر اینصورت نمی‌توان از سهم مورد نظر حمایت کرد.
خاصیت اهرمی صندوق تثبیت بازار سرمایه
در این زمینه «ماشاءالله عظیمی»، عضو شورای عالی بورس به خبرنگار ایرنا گفت: صندوق تثبیت بازار سرمایه به منظور ایجاد ثبات در آشفتگی بازار سهام وارد میدان می‌شود.
عظیمی افزود: بازار سرمایه بازار متشکلی است که چهار بورس (بورس تهران، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی) در آن فعالیت دارند، در این بازارها که تامین مالی، خرید و فروش سهام، کالا و اوراق صورت می‌گیرد، مصوبه و قانونی وجود دارد که صندوق توسعه ملی می‌تواند سالی یک درصد از منابع خود را در صندوق تثبیت بازار سرمایه سپرده‌گذاری کند.
عضو شورای عالی بورس گفت: این موضوع باید در نظر گرفته شود که بیشتر شرکت‌های حاضر و فعال در بورس شرکت‌های فعال در حوزه معدن، فولاد، سیمان، پتروشیمی، پالایشی و فناوری داروسازی و بهداشتی‌ها هستند که استفاده از منابع صندوق توسعه ملی می‌تواند کمک‌کننده برای سرمایه‌گذاری زیرساختی این شرکت‌ها باشد.
وی خاطرنشان کرد: در خصوص استفاده از منابع این صندوق دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد که اعضای شورای عالی بورس با حضور نمایندگان مجلس و رییس بانک مرکزی اعلام کردند بهتر است برای بهبود وضعیت بازار، یک درصد منابع صندوق توسعه مالی مورد استفاده قرار گیرد تا از این طریق و در چنین شرایطی به معاملات بازار ثبات و آرامش ببخشند و کمک‌کننده به حفظ حقوق مردم که اخیرا از این بازار استقبال کرده‌اند، باشد.
عظیمی با بیان اینکه درصدی از درآمد نفتی وارد صندوق توسعه ملی می‌شود، اظهار داشت: این صندوق باید در طرح‌ها و زیرساخت‌های کشور تسهیلاتی را به صورت سالیانه دهد که این منابع برگشت پذیر است و بلاعوض نیست.
نماینده اتاق تعاون در شورای عالی بورس اظهار داشت: اجازه داده شده تا صندوق توسعه ملی در برخی از طرح‌ها سرمایه‌گذاری کند و بعد در یک بازه زمانی تعیین شده تسهیلات مورد نظر را پس بگیرند، این تصمیم از جمله اقدامات لازمی بود که در شورای عالی بورس تصویب شد.
وی با اشاره به اینکه استفاده از صندوق تثبیت بازار ابزاری برای کمک به متعادل سازی بازار است که خاصیت اهرمی دارد و به طور حتم در بهبود وضعیت بازار تاثیرگذار خواهد بود، گفت: این صندوق ضمن تبدیل کردن سمت بازار از عرضه به تقاضا و جمع آوری صف فروش، در زمان لازم همان سهم‌ها را در بازار عرضه خواهد کرد.
عظیمی خاطرنشان کرد: استفاده از صندوق تثبیت بازار سرمایه یکی از ابزارهایی است که در قانون پیش‌بینی شده است و می‌توان با کمک آن در کنار دیگر تصمیمات اتخاذ شده بازار را تقویت کرد.
اعلام آمادگی صندوق توسعه ملی برای سپرده‌گذاری در صندوق تثبیت بازار سرمایه
در کنار اقدامات انجام شده مسوولان حاضر در سازمان بورس و نیز اعضای شورای عالی بورس، «علی ربیعی» سخنگوی دولت، از تصمیم جدید جلسه ستاد اقتصادی دولت در حمایت از بازار سرمایه با اختصاص یک درصد از دارایی صندوق توسعه ملی در صندوق تثبیت بازار سرمایه در جهت پایداری بورس خبر داده بود که در نهایت با توجه به تلاش‌های صورت گرفته روز چهارشنبه (۲۶ شهریور ماه) بود که صندوق توسعه ملی، برای اجرای مفاد تکالیف قانونی و به منظور حمایت و تقویت بازار سرمایه، آمادگی خود را جهت سپرده‌گذاری در صندوق تثبیت بازار سرمایه اعلام کرد.
در قانون رفع موانع تولید مصوب سال ۱۳۹۴ برای پایداری بازار سرمایه پیش‌بینی شده بود سالانه یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بورس اختصاص یابد، که سرانجام با پیگیری‌های دولت این مصوبه به اجرا درآمد.
هزینه‌ای برای چاپ پول صرف نمی‌شود
کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند، طبق برآوردها عدد حاصل از اختصاص یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی، حدود ۲۵ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان باشد که به اعتقاد آنها معوقات مانده از سال ۹۴ تا ۹۹ می‌تواند در بازار سرمایه تحولات قابل توجهی ایجاد کند، همچنین در کنار این صحبت کارشناسان، برخی از اقتصاددانان دغدغه و اعتراض‌هایی را مبنی بر هزینه اضافه برای چاپ پول برای اجرای این اقدام داشتند که در این‌خصوص «محمدابراهیم آقابابایی»، رییس هیات عامل صندوق تثبیت بازار سرمایه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: همه مباحث مطرح شده در خصوص چاپ پول اشتباه است بلکه قرار است این سپرده‌گذاری از تسهیلاتی که این صندوق سال‌های گذشته داده است و اکنون بازپرداخت آن به صورت ریال انجام می‌شود، صورت گیرد؛ بنابراین قرار است یک درصد اعلام شده برای صندوق تثبیت بازار سرمایه از این محل پرداخت شود.
وی خاطرنشان کرد: برای مثال صندوق توسعه ملی در گذشته برای بهبود وضعیت یک صنعت ۱۰ میلیارد دلار تسهیلات پرداخت کرده است که بخشی از بازپرداخت آن به صورت ریال و بخشی دیگر به صورت ارزی است، صندوق توسعه ملی از بازپرداخت آن بخش که به صورت ریال بوده و به صندوق توسعه ملی بازگشته است را در صندوق تثبیت بازار سرمایه سپرده‌گذاری می کند.
آقابابایی افزود: پولی را که صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار سرمایه می‌دهد، نوعی سرمایه‌گذاری است که اصل پول و سود آن در آینده قابل بازگشت دوباره به صندوق توسعه ملی است.
رییس هیات عامل صندوق تثبیت بازار سرمایه در پاسخ به سوالی مبنی بر زمان اختصاص یک درصد از دارایی صندوق توسعه ملی در صندوق تثبیت بازار سرمایه گفت: تاکنون تاریخ دقیقی برای آن مشخص نشده اما کلیات این طرح مورد تایید قرار گرفته است و پیگیری‌ها همچنان ادامه دارد، جلسه‌ای را هم در هفته جاری برای اجرای هر چه زودتر این اقدام برگزار خواهیم کرد.
وی درباره رقم کمک صندوق توسعه ملی برای بهبود بخشیدن معاملات بازار سرمایه گفت: رقم دقیق سپرده گذاری در این صندوق آن توسط صندوق توسعه ملی اعلام شود و زمانبندی اجرای این سپرده گذاری نیز با تعامل صندوق توسعه ملی و سازمان بورس بزودی تعیین خواهد شد.
سرمایه‌گذاری در بورس، سپری برای تورم
این تصمیم خوش‌بینی‌هایی را میان سرمایه‌گذاران برای بهبود وضعیت معاملات بازار ایجاد کرد و برخی از کارشناسان اجرایی شدن این تصمیم را فرصتی دوباره برای بازار سرمایه می‌دانند که ممکن است دوباره بورس را به روزهای اوج خود بازگرداند، «عظیم ثابت»، کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به تاثیر انتقال یک درصد از منابع توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: ساز و کار این اقدام تاکنون مشخص و اعلام نشده است اما این اتفاق یکی از اقدامات مثبتی است که در چند وقت گذشته برای بازار در نظر گرفته شده است.
وی ادامه داد: این اقدام صندوق توسعه ملی برای این حرکت‌ها که زیربنایی برای سرمایه‌گذاری مولد خواهد بود بسیار مثبت است اما به شرط آنکه ساز و کار آن به درستی طراحی شود.
ثابت خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه سرمایه‌گذاری در بورس سپری برای تورم است؛ بنابراین این اقدام نمی‌تواند با آثار تورمی همراه باشد، فقط در ابتدا باید مشخص شود بانک مرکزی ملزم به رعایت سیاست پولی برای مبلغی که قرار است وارد صندوق تثبیت بازار سرمایه شود، می‌شود یا خیر.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: در ابتدا باید دید این صندوق قرار است در چه بازه زمانی و با چه مکانیزمی فعالیت کند زیرا فعالیت صندوق تثبیت بازار سرمایه به نوعی جبران بازارگردانی را می‌کند.
وی با بیان اینکه بازارگردانی حرفه‌ای برای مدیریت نوسانات بازار است، افزود: استفاده از صندوق‌های توسعه و تثبیت بازار سرمایه برای حمایت از بازار در شرایط سخت است مانند شرایطی که در یک ماه گذشته در بازار شاهد بودیم.
ثابت با بیان اینکه به دلیل بزرگ شدن بازار سرمایه استفاده از صندوق تثبیت بازار سرمایه حرکت مثبتی تلقی می شود و نیازمند آن است که مکانیزم آن به درستی طراحی شود، گفت: در چند روز اخیر وجود اخبار متعدد و مثبتی مانند بازارگردانی حرفه‌ای، فروش اوراق تبعی برای بهبود وضعیت بازار بودیم که در کنار آنها اگر صندوق تثبیت و توسعه بازار سرمایه همکاری خوبی داشته باشند در بهبود وضعیت بازار بیشتر تاثیرگذار خواهند بود.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: با توجه به اینکه ۳۰ درصد از کارمزد کارگزاری‌ها به توسعه بازار سرمایه اختصاص پیدا کرده است، بنابراین همه این مسایل در کنار یکدیگر باعث می‌شود تا هیجانات موجود در بازار کنترل شوند.
انتقال یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار سرمایه تیر خلاصی برای بهبود وضعیت بازار است که از سوی سازمان بورس در کنار دیگر اقدامات به کار گرفته شده در نظر گرفته شد، موافقت صندوق توسعه ملی برای این اقدام امیدی را به بازار تزریق کرده و اکثر سهامداران در انتظار آغاز اجرای این طرح و مشاهده تاثیر آن در این بازار هستند.
رویا ذوالفقاری
ایرنا
