وقوع زلزله در تهران دیر و زود دارد، اما به وقوع می‌پیوندد. در چند سال اخیر چندین بار تهران لرزید و باعث نگرانی بین مردم و مسئولین شد.
حرف‌های تکراری زیادی در خصوص زلزله و آسیب‌های آن مطرح شده است
البته فقط چند روزی بعد از وقوع حادثه،مسئولین در این باره صحبت می‌کنندو دوباره موضوع به فراموشی سپرده می‌شود. حرف‌های تکراری زیادی در خصوص زلزله و آسیب‌های آن مطرح شده است و بارها تأکید شده است که خطر جدی است و در کمین تهرانی‌هاست و تأکید شده است که در صورتی که زلزله‌ای بالای 6 ریشتر در تهران رخ دهد معلوم نیست شرایط چگونه خواهد بود.
در بحث نوسازی بافت‌های فرسوده تنها شهرداری تهران متولی نیست
از 150 سال پیش تاکنون تهران خسارت زیادی از زلزله متحمل نشده است و بارها از سوی مدیران تأکید شده است که بخش مهمی از زلزله‌های تاریخی به گسل شمال تهران مربوط می‌شود. در جنوب تهران هم بافت‌های فرسوده زیاد است و در صورت وقوع زلزله، مشکلات فراوانی برای شهروندان ایجاد می‌شود. در سال‌های گذشته اتفاق خاصی در زمینه نوسازی بافت فرسوده رخ نداده است و همچنان میزان زیادی بافت فرسوده در پایتخت وجود دارد. البته در بحث نوسازی بافت‌های فرسوده تنها شهرداری تهران متولی نیست اما باید تسهیلاتی در این زمینه به شهروندان ارائه کنند ولی در این زمینه ضعف های وجود داشته است.
گسل مشا تهران فعال است و مدیران بحران اعلام کرده‌اند که سامانه هشدار سریع زلزله در تهران دارند و در حال حاضر بر روی گسل مشا فعال است و قرار است تعداد سنسورها هم افزایش یابد.
ساخت و ساز بر روی گسل های شهر
البته هنوز این سنسورها تکمیل نشده است و گفته می‌شود که قرار است امکاناتی در این زمینه نصب و راه‌اندازی شود. در اطراف تهران گسل‌های زیادی قرار دارد همچنین در داخل تهران نیز گسل‌هایی وجود دارد که طی چند دهه گذشته ساخت وسازهای فراوانی بر روی گسل‌ها انجام شده است .ساخت و ساز نزدیک در گسل های تهران می تواند در زمان وقوع زلزله به فاجعه تبدیل شود. بارها تاکید شده که باید هر نوع ساخت و ساز در حریم گسل های فعال تهران ممنوع شود.
با رضا کرمی محمدی رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران در این‌باره به گفت‌وگو نشستیم.
قرار بود تعداد سامانه‌های هشدار سریع زلزله در تهران افزایش پیدا کنند، اما هنوز سنسورها نصب نشده است، در این باره توضیح می‌دهید؟
سازگاری سنسورها با آخرین تحولات علمی جهان
سامانه هشدار سریع زلزله قرار است از 4 به 26 برسد. در حال نصب سنسورها هستیم و یک قرارداد با دانشگاه(دانشگاهی که در مناقصه برنده شده است) بسته شده است. این قرارداد در خصوص سیستم هشدار سریع زلزله است و سنسورها با آخرین تحولات علمی جهان سازگار هستند.
قرارداد با دانشگاه چند ماهه است؟
قرارداد 30 ماهه بسته شده است.
سامانه تخمین خسارت زلزله به کجا رسید؟ در این باره توضیح می‌دهید؟
سامانه تخمین خسارت زلزله باید با اطلاعات جدید شهر و ظرفیت‌های آن سازگار باشد
ما نیازمند یک سامانه تخمین زلزله هستیم. بعد از زلزله باید مشخص شود کدام نقاط بیشترین خسارت را دیده‌اند. برای مانورها هم می‌توان استفاده کرد و کار را عملیاتی کرد. باید سامانه تخمین خسارت زلزله با اطلاعات جدید شهر و ظرفیت‌های آن سازگار باشد.
افزایش سنسورهای سامانه تخمین زلزله/ اندازه گیری شدت زلزله
سامانه در حال حاضر قابل استفاده است و با استفاده از اطلاعات سنسورها به ما اعلام می‌کند که میزان خسارت چقدر است. قرار است که سنسورهای ما به 50 تا 60 برسد و به زودی آنها نصب می‌شوند و با این عمل می‌توانیم شدت زلزله را اندازه‌گیری کنیم. اطلاعات ارسال می‌شود و براساس نوع ساختمان‌ها، ماکت محل، جمعیت و استفاده از بقیه پارامترها می‌توان شدت شتاب زلزله در هر محل را مشخص و میزان تخریب را اعلام کرد.
با این سامانه مدیریت بحران راحت‌تر می شود
در ابتدا اطلاعاتی از شمای زلزله به دست می‌آوریم و دیگر سردرگم نمی‌شوند و با این عمل دیگر سردرگم نمی‌شوند و نشان می‌دهد کجا مشکلات بیشتری داریم و مدیریت بحران راحت‌تر می‌شود.
آیا این تعداد سنسورهایی که در حال حاضر وجود دارد کفایت می‌کند؟
فعلا تعدادی سنسور در شهر تهران پخش شده است اما قرار است تعداد آنها افزایش پیدا کند.
این سنسورها در کدام نقاط شهر بیشتر نصب شده‌اند؟ آیا شرایط خاصی برای نصب این سنسورها در محلات وجود دارد؟ در برخی محلات به دلیل شرایط خاصی که دارند (بافت فرسوده) امکان دارد تعداد بیشتر سنسور در آنجا نصب می‌شود؟
نصب ۵۰ سنسور تخمین خسارت زلزله در تهران/ توزیع یکسان در مناطق
سعی کرده‌ایم توزیع یکسان باشد و در کل مناطق این سنسورها نصب شود. 14 سنسور داشتیم که با کمک سازمان‌های مربوطه در این زمینه و اطلاعات رد و بدل شده، قرار است 50 سنسور اضافه شود. 22 منطقه داریم و 64 سنسور و تقریباً در هر منطقه 3 شتاب‌نگار به طور متوسط نصب می‌شود و ارزیابی خسارات انجام می‌شود و این کار بسیار ارزشمند است.
در صورت وقوع زلزله در نقاطی از شهر که بافت فرسوده وجود دارد احتمال آسیب بیشتری است در سال‌های گذشته اقدام اساسی در خصوص نوسازی بافت فرسوده صورت نگرفته است در این زمینه چه برنامه‌ای دارید؟
تأییددستورالعمل بهسازی لرزه‌ای/اخذ مجوز تا یک ماه دیگر
دستورالعمل بهسازی لرزه‌ای را نوشته‌ایم و مورد تأیید قرار گرفته است مراحل اخذ مجوز در حال اتمام است و سپس با هزینه کم یک بهسازی نسبی و فوری صورت می‌گیرد.
از چه زمان طرح اجرا می‌شود؟
بعد از دریافت مجوز کار می تواند اغاز شود
نمی‌دانم. در صورتی که مجوز دریافت شود، کار انجام می‌شود و فکر می‌کنم تا یک ماه دیگر مجوز داده شود و بعد از آن علاقه‌مندان می‌توانند در این زمینه شروع به کار کنند.
آیا مانورهایی برای آمادگی شهروندان در مواقع وقوع بحران اجرا می کنید؟در خصوص اقدامات در زمینه مکان های امن و بازپس گیری سوله های بحران توضیح می دهید؟
شهروندان در هنگام وقوع زلزله و یا سایر بحران آرامش خود را حفظ کنند
ما به صورت مستمر بر روی موضوعات زلزله کار می‌کنیم آموزش و مانورها هم انجام می‌شود و موضوع زلزله از برنامه‌های جدی ما است . اقداماتی هم در شهر انجام شده و مکان‌های امن را شناسایی کرده‌ایم تا در مواقع بحران شهروندان به آن نقاط بروند. باید شهروندان در هنگام وقوع زلزله و یا بحران آرامش خود را حفظ کنند در زلزله اخیر چند نفر به دلیل استرس و اضطراب آسیب دیدند.
باید به لحاظ نرم‌افزاری و سخت‌افزاری شهر را قوی کنیم
ما مراکز اضطراری را ایجاد کرده‌ایم شهرداری هم هر ساله بودجه‌های لازم را برای بحران در نظر می‌گیرد. قرار است تعداد سوله های مدیریت بحران را هم افزایش دهیم. تعدادی از سوله‌های مدیریت بحران در اختیار سازمان ورزش شهرداری تهران بود که بخشی از آنها را بازپس‌گیری کرده‌ایم و برای مواقع بحران آن را تجهیز کرده‌ایم. ببینید زلزله در کمین است و پایتخت را تهدید می‌کند ما باید به لحاظ نرم‌افزاری و سخت‌افزاری شهر را قوی کنیم و برای این منظور مانورها و کلاس‌های آموزشی داریم و تا جایی که در توان داریم زیرساخت‌ها را فراهم کرده‌ایم.
اموزش همگانی در اولویت/ مردم باید آگاه شوند
یکی از اقدامات اصلی ما در زمینه مدیریت بحران بحث آموزش همگانی به شهروندان است تا مردم اگاه شوند که در زمان وقوع زلزله چه اقداماتی انجام دهند و باید چطور در مکان هایی که هستند عمل کنند تا کمتر اسیب ببینند. شهروندان باید در زمینه اموزش مشارکت کرده و برای مواقع بحران خود را اماده کنندو در این زمینه فعالیت های صورت گرفته است. قبل از وقوع کرونا شرایط اموزش بهتر بود اما با توجه به شیوع این بیماری و محدود شدن رفت و امدها بخشی از فعالیت ها کم شده و البته طرح اموزش های مجازی در دستور کار است.
در خصوص سامانه هشدار سریع سیل در پایتخت توضیح دهید? آیا تعداد انها افزایش پیدا کرده است؟ قرارداد با سازمان هواشناسی به کجا رسید؟
قرارداد بسته شد/ سامانه عملیاتی شد
بله ما سامانه هشدار سریع زلزله را داریم. قراردادی با هواشناسی بسته شده است و سامانه عملیاتی شد. اواخر سال گذشته کار را آغاز کردیم و در عید امسال از آن استفاده شد.
تخمین زمان وقوع سیل ۵ روز قبل از حادثه
پنج روز قبل از وقوع سیل، براساس شبیه‌سازی‌های صورت‌گرفته اطلاعات هواشناسی تخمین زده می‌شود که سیل در چه زمانی رخ می‌دهد. این سامانه کاربردی است و 2 تا 3 روز قبل می‌توانیم تشخیص دهیم در کدام روددره احتمال وقوع سیل وجود دارد و آمادگی لازم را کسب می‌کنیم. این سامانه خوب است و به نتیجه رسیده است.
سامانه هشدار طوفان به کجا رسید؟
اعلام وقوع طوفان ۱۰ دقیقه قبل از حادثه/قرارداد یک ساله
بله، سامانه هشدار طوفان هم داریم و 10 تا 15 دقیقه قبل اعلام می‌کند که چه طوفانی از چه زاویه‌ای وارد می‌شود و قرارداد آن یکساله یا دوساله است.
در بحث سیل، زلزله و طوفان باید آموزش‌های لازم به شهروندان داده شود.متأسفانه در بحث آموزش اقدامات کلیدی انجام نشده است، در این باره توضیح می‌دهید که برنامه شما برای آموزش شهروندان در مواقع بحران چیست؟
ما مشکل آموزش را همیشه داریم، منتهی باید محتوا مشخص شود، برنامه‌های مختلفی در این زمینه داریم. سال گذشته در رادیو و تلویزیون برای پخش موارد آموزشی زمان گرفته‌ایم و در حال حاضر روزی چهار برنامه پنج دقیقه‌ای داریم. برنامه تلویزیونی هم ماه گذشته شروع شده است.
ساخت فیلم سینمایی در خصوص زلزله/فیملنامه امسال تهیه می‌شود
فیلم سینمایی در مورد زلزله قرار است ساخته شود. یکی از کارگردان‌های مطرح هم کار را قبول کرده است. فیملنامه امسال تهیه می‌شود و سال دیگر فیلم سینمایی آغاز می‌شود.
با توجه به بازگشایی مدارس برای ایمن‌سازی ساختمان‌های مدارس چه برنامه‌هایی دارید؟
چند سال است کار طرح مدرسه آماده برای زلزله شروع شده است آموزش های لازم به مدیران، اولیاء و دانش‌آموزان منتقل شده است. مدارس هم ارزیابی می‌شود و از نظر آسیب‌پذیری به آنها اعلام می‌شود که در چه مرحله‌ای هستند.
اجرای طرح مدرسه آماده برای زلزله در ۵۰ درصد مدارس/طرح مدرسه اماده برای زلزله ملی می شود
50 درصد مدارس را بررسی کرده‌ایم سال گذشته هم توافقی وزیر آموزش و پرورش و شهردار تهران در خصوص طرح مدرسه آماده داشتند تا این طرح ملی شود و بتوان از طرح مدرسه آماده برای کل کشور استفاده کرد. زیرساخت‌ها را فراهم کرده‌ایم و قرار است این طرح به صورت ملی مطرح شود.
چه تعداد از ساختمان‌های مدارس را تا کنون ارزیابی کرده‌اید و در ارزیابی آنها چه شاخص‌هایی در نظر گرفته شده است؟
ایجاد کمد مدیریت بحران با تجهیزات اولیه در مدارس
تعدادی ازساختمان‌ها ارزیابی می‌شود و پتانسیل آنها در برابر حریق و حوادث دیده می‌شود و حتی آموزش‌‌هایی در خصوص مواقع بحران به دانش‌آموزان داده می‌شود. حتی کمدی هم طراحی شده که تجهیزات اولیه بحران در آن قرار دارد تا بتوانند در مواقع بحران تجهیزات اولیه داشته باشند. ما مدارس را بازدید می‌کنیم و هر هفته یک مدرسه به مدارس بازدید شده اضافه می‌شود.
هزینه‌های اجرای این طرح چقدر است و آیا آموزش و پرورش به شما در این زمینه کمک می‌کند؟
فعلا هزینه‌ها را شهرداری تهران پرداخت می‌کند.
حرف پایانی
اگر گسل شمال هم فعال شود تخریب ها بیشتر می شود
همیشه باید احتمال وقوع زلزله در تهران داده شود.زمان زلزله مشخص نیست شاید همین فردا یا زمان دیگر.ما اقداماتی در شهر برای مواقع بحران فراهم کرده ایم اما اگر ریشتر زلزله بالا باشد امداد رسانی امکان پذیر نیست. تعدادی از سوله های مدیریت بحران شهر تهران هنوز برای مواقع بحران به صورت کامل تجهیز نشده است. شهرداری بودجه ای برای بحران در نظر گرفته و دولتی ها هم باید در این زمینه ورود کنند.قبلا هم گفتم ولی دوباره عرض می کنم که اگر گسل شمال هم فعال شود تخریب ها بیشتر می شود; فعلا گسل مشا فعال است البته همیشه فعال بوده گسل مشا به گسل شمال تهران مربوط است و اگر گسل شمال هم فعال شود تخریب‌ها بیشتر است.
