ممنوعیت واردات گوشی با ارزش بالای ۳۰۰ یورو که در راستای «مدیریت منابع ارزی» و تجدید نظر در تخصیص ارز به «اجناس لوکس و غیر ضروری» مدتی قبل با توجه به شرایط خاص کشور و لزوم صرفه‌جویی هرچه بیشتر در مصارف ارزی اتخاذ شد، به دلیل هوچی‌گری و شیطنت واردکنندگان ناگهان با مخالفت وزیر جوان ارتباطات و هجمه‌هایی از سوی برخی رسانه‌ها مواجه گردید و در نهایت به عقب‌نشینی وزارت صمت از این تصمیم انجامید.
اما رهبر انقلاب یکشنبه گذشته، دوم شهریورماه، در دیدار مجازی با هیئت دولت به نوعی این عقب‌نشینی منفعلانه را زیر سوال بردند و گفتند: «گاهی واردات به کشور لوکس است یعنی هیچ نیازی به آن نیست؛ شنیدم که برای واردات یک نوع گوشی لوکس آمریکایی (آیفون) در سال ۹۸ حدود نیم میلیارد یورو ارز تخصیصی داده شده است. البته بخش خصوصی این کار را می‌کند، منتها دولت بایستی جلوی این را بگیرد».
آیفون؛ گوشی متعلق به طبقه مرفه ۴ درصدی گوشی‌های آیفون از سال ۹۷ با رشد چشمگیر قیمت ارز، در زمره گوشی‌های خاص و گرانقیمت قرار گرفته که صرفاً دهک‌های بالای درآمدی توان خرید آن را دارند.
بررسی آمار و ارقام ارائه شده از سوی سامانه همتا نشانگر آن است که در سال ۹۸، مجموعاً ۱۵.۳ میلیون دستگاه تلفن همراه به ارزش بیش از ۲.۴ میلیارد یورو وارد کشور شده که از این میزان، سهم گوشی‌های بالای ۳۰۰ یورو به لحاظ تعداد، تنها ۹ درصد بوده اما این گوشی‌های گرانقیمت حدود ۳۵ درصد از کل ارز تخصیص داده شده به واردات گوشی تلفن همراه (حدوداً ۸۵۰ میلیون یورو) را به خود اختصاص داده است.
مطابق آمار، از ۸۵۰ میلیون یورویی که در سال ۹۸ به واردات گوشی‌های گرانقیمت تخصیص داده شده، حدود ۵۰۰ میلیون یورو متعلق به برند آیفون بوده است. لازم به ذکر است این برند آمریکایی فقط ۴ درصد نیاز بازار موبایل را در این سال تأمین کرده که با توجه به افزایش قیمت ارز و بالارفتن شدید قیمت این گوشی‌ها، عمدتاً متعلق به دهک‌های بالای درآمدی است.
در شرایط خاص فعلی که ارز واردات مواد اولیه را به سختی می‌دهند، واردات گوشی گرانقیمت چه لزومی دارد؟!
سید غنی نظری، عضو هیأت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه هم اکنون برای تأمین کالاهای اساسی و سایر نیازهای مهم کشور نیازمند مدیریت منابع ارزی هستیم، گفت: باید بین خرید کالای لوکس از کشور متخاصم آمریکا و تأمین نیازهای ضروری کشور یکی را انتخاب کرد.
نظری عنوان کرد: سخن مقام معظم رهبری فصل‌الخطاب است، در حال حاضر کمیسیون اقتصادی توقع دارد تا وزارت صمت مصوبه جدیدی به منظور ممنوعیت واردات گوشی‌های لوکس بالای ۳۰۰ یورو را تدوین و پیاده‌سازی کند.
مدیریت دوگانه بانک مرکزی / وقتی واردکنندگان حرف‌شان را به کرسی نشاندند! تخصیص ارز به کالای اساسی از ابتدای سال ۹۹ با مشکلاتی مواجه شد، به منظور برطرف کردن این مشکلات، بانک مرکزی اقدام به اولویت‌بندی برای تخصیص ارز به واردکنندگان کرد. در همین راستا، واردات گوشی‌های با ارزش بیشتر از ۳۰۰ یورو از فروردین‌ماه سال جاری از سمت بانک مرکزی به شکل غیررسمی ممنوع بوده است.
با وجود اینکه این گوشی‌ها مجوز ثبت سفارش و ورود به گمرک را از سمت وزارت صمت داشته است، اما به دلیل اینکه بانک مرکزی به این دسته از کالاها ارز تخصیص نمی‌داده است مدت‌ها شاهد دپو و رسوب گوشی‌های گرانقیمت در گمرکات بودیم.
در همین راستا در جلسه‌ای با حضور دستگاه‌های ذیربط و البته با حضور نمایندگانی از انجمن واردکنندگان تلفن همراه، لزوم صرفه‌جویی هرچه بیشتر در مصارف ارزی تشریح گردید و تصمیمی اولیه برای ایجاد ممنوعیت در واردات گوشی‌های گرانقیمت بالای ۳۰۰ یورو اتخاذ شد. اما از آنجا که واردات گوشی‌های گرانقیمت برای واردکنندگان سود کلانی دارد، واردکنندگان که این تصمیم اولیه را در تعارض با منافع شخصی خود می‌دیدند، در اقدامی حساب شده، جریان سازی علیه این تصمیم را در دستور کار قرار دادند و با جمع آوری گوشی‌های موجود از سطح بازار و ایجاد جو گرانی در بازار و همراه کردن برخی رسانه‌ها با خود، تلاش کردند این تصمیم را ملغی کنند. که با ورود وزیر جوان ارتباطات به میدان و فشار برخی رسانه‌ها متأسفانه دولت از این تصمیم درست خود عقب نشینی کرد و واردکنندگانی که منافع شخصی شأن را بر منافع کشور ترجیح می‌دهند، پیروز میدان شدند. نکته تلخ‌تر ماجرا این بود که حتی برخی نمایندگان مجلس تحت تأثیر جوسازی و کار حساب شده رسانه‌ای واردکنندگان موبایل، تصمیم برای ممنوعیت واردات گوشی‌های گرانقیمت را بعنوان نقطه‌ای سیاه در عملکرد حسین مدرس خیابانی، سرپرست سابق وزارت صمت تلقی و در روز رأی اعتماد، وی را به این دلیل مورد بازخواست و عتاب قرار دادند!
با منتفی شدن ممنوعیت واردات گوشی بالای ۳۰۰ یورو، نه تنها برای محدودیت واردات این گوشی‌های پرچمدار، سیاست مناسب و جدیدی اندیشیده نشد، بلکه شواهد گویای آن بود که تخصیص ارز به این گوشی‌ها حتی از سمت بانک مرکزی نیز تسهیل شده است.
رضا قربانی، رئیس کمیسیون قیمت‌گذاری و تنظیم بازار تلفن‌همراه در تایید این مطلب در اواخر مردادماه گفته بود: «هم‌اکنون بحث واردات تلفن همراه بالای ۳۰۰ یورو به روال مسافری واقعی در حال انجام است و ارز تخصیص می‌یابد و منعی برای رجیستر کردن وجود ندارد. حتی برای بخش واردات تجاری نیز ارز تخصیص داده شده است.»
اما عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی سوم شهریور، در بخشی از صحبت‌های تلویزیونی خود با اشاره به دستور رهبر انقلاب به منظور جلوگیری از واردات گوشی‌های گرانقیمت آمریکایی، گفت: «با دستور ایشان، نسبت به تخصیص ارز صادراتی به آن‌ها موشکافانه ورود خواهیم کرد».
واردات با رویه مسافری شاه‌کلید قاچاقچیان آیفون / ۷۲ درصد گوشی‌های گرانقیمت، مسافری می‌آید! اما در کنار واردات تجاری گوشی بالای ۳۰۰ یورو که رئیس کل بانک مرکزی قول تجدیدنظر در آن را داده است، در حال حاضر عمده واردات گوشی‌های گرانقیمت از طریق رویه مسافری صورت می‌گیرد.
در همین زمینه اکبر سلطانی، کارشناس ارشد سامانه همتا گفت: از مجموع ۱۵ میلیون دستگاه گوشی همراه وارد شده به کشور در سال ۹۸، نزدیک به ۴ میلیون دستگاه به صورت مسافری وارد شده است که برآورد می‌شود حدود ۳ میلیون از این دستگاه‌ها به صورت قاچاق و سوءاستفاده از رویه مسافری باشد.
سلطانی ادامه داد: طبق آمار سامانه همتا در سال ۹۹، حدود ۷۲ درصد از گوشی‌های با ارزش بالای ۳۰۰ یورو به شکل رویه مسافری وارد کشور شده است. نکته جالب توجه اینجاست که حدود ۸۱ درصد از گوشی‌های گرانقیمت وارد شده از طریق رویه مسافری، متعلق به برند آمریکایی آیفون بوده است.
کارشناس ارشد سامانه همتا ضمن اشاره به دلایل شیوع قاچاق تلفن‌همراه از طریق رویه مسافری اظهار داشت: «بر اساس ماده ۱۳۸ آئین‌نامه اجرایی قانون امور گمرکی، واردات گوشی به شکل مسافری باید فقط به شکل حضوری انجام شود و گمرک موظف است رأساً در فرودگاه به ثبت و احراز گوشی مسافران بپردازد اما متأسفانه روند کنونی بدین شکل است که بدون رعایت مراتب قانونی مذکور و حضور فیزیکی گمرک در فرودگاه‌ها، افراد در یک سامانه اقدام به ثبت کد ملی و اطلاعات سفر می‌کنند و سپس سامانه بعد از تأیید و احراز انجام سفر خارجی، مجوز واردات گوشی را به شخص خواهد داد.»
واردات گوشی‌های آمریکایی و گرانقیمت آیفون که سالانه حدود نیم میلیارد یورو ارزبری دارد، در شرایطی تداوم یافته است که عمده این واردات با سوءاستفاده از رویه مسافری صورت می‌گیرد. این در حالی است که با توجه به محدودیت منابع ارزی کشور، از یک سو برای تخصیص ارز به واردات کالاهای اساسی مرتبط با نیازهای روزمره مردم همچون گوشت، گندم، برنج، نهاده‌های دامی و دارو نگرانی وجود دارد و از سوی دیگر صنایع داخلی همچون لوازم خانگی، پوشاک و تایر از نبود ارز برای واردات مواد اولیه موردنیاز خط تولید خود ماه هاست شکایت دارند و انتظار می‌رود مسئولان با تشخیص درست اولویت‌های کشور، تصمیمی درست و قاطع اتخاذ کنند و این بار با مدیریت درست افکار عمومی، فضا را برای جوسازی و هوچی‌گری و اختلال برخی واردکنندگان در بازار ببندند تا برخی واردکنندگان نتوانند با گران کردن انواع گوشی‌های تلفن همراه، بازار را برای اعمال فشار به دولت، به گروگان بگیرند.
