بر اساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، اضافه‌وزن و چاقی پنجمین علت مرگ‌ومیر در جهان هستند. چاقی با بیماری‌های مختلفی مانند دیابت نوع دو، سندروم متابولیک، بیماری کرونری قلب و بیماری اختلال چربی خون در ارتباط است. اما یکی از مهم‌ترین بیماری‌هایی که همبستگی قوی‌تری با چاقی دارد، بیماری کبد چرب غیرالکلی است. کبد چرب غیرالکلی، تجمع چربی به‌ویژه تری گلیسیرید در سیتوپلاسم سلول‌های کبدی به میزان بیش از ۵ الی ۱۰ درصد وزن کبد است و شایع‌ترین بیماری کبدی در سرتاسر جهان به شمار می‌رود.
طبق گفته متخصصان و بنا بر آمار موجود، امروزه شمار مبتلایان به بیماری کبد چرب به دلیل تغییر شیوه زندگی، کاهش فعالیت بدنی و عادات تغذیه‌ای نادرست در حال افزایش است. تاکنون راهکار ثابت و مشخصی برای پیشگیری یا درمان بیماری کبد چرب بیان نشده است. اما به‌طورکلی درمان‌های توصیه‌شده برای این بیماری شامل برنامه‌های کاهش وزن از طریق رژیم غذایی، فعالیت ورزشی منظم و عمل جراحی برای کاهش وزن در چاقی‌های مفرط بوده‌اند.
مطالعات نشان داده‌اند که فعالیت ورزشی هوازی به‌وسیله بهبود کنترل قند و اکسیداسیون چربی می‌توانند در کنترل این بیماری تا حد زیادی موفق عمل کنند و البته برخی گیاهان دارویی نیز در این خصوص مؤثر هستند.
برای بررسی بیشتر این موضوع، پژوهشگرانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن اثر تمرین ورزشی ترکیبی به همراه استفاده از مکمل حاوی عصاره گیاه دارویی خرفه بر کاهش عوارض کبد چرب بررسی شده‌اند.
در این پژوهش، ۴۰ نفر از زنان دچار چاقی ۴۰ تا ۶۰ ساله شهرستان آستارا در استان گیلان که مبتلابه کبد چرب غیرالکلی بودند، مشارکت داشته‌اند. برنامه تمرین ورزشی شامل ترکیبی از تمرینات هوازی و مقاومتی به مدت ۹۰ دقیقه در روز و در ساعات بعدازظهر بوده است. به‌این‌ترتیب که در یک روز و در نیمه ابتدای یک جلسه، تمرینات هوازی و در نیمه دوم آن تمرینات قدرتی انجام شده است. همچنین به این افراد، روزانه دو کپسول حاوی ۵۰۰ میلی‌گرم عصاره خرفه داده می‌شد.
نتایج بررسی‌ها نشان داد که ۲۱ هفته تمرینات ترکیبی و مصرف مکمل خرفه بر سطح چربی خون زنان چاق مبتلابه کبد چرب غیرالکلی اثر قابل‌توجهی دارد و باعث بهبود آن می‌شود. همچنین سطح کلسترول، LDL و تری گلیسیرید در گروه‌هایی که از تمرین + مکمل خرفه استفاده کرده بودند، وضعیت بسیار بهتری را نشان داده است.
دراین‌باره، علیرضا علمیه، پژوهشگر گروه تربیت‌بدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت و همکارانش می‌گویند: «از مکانیسم‌های تأثیر تمرینات ورزشی هوازی بر تری گلیسیرید نیز می‌توان به اکسیداسیون چربی اشاره کرد. هنگام فعالیت ورزشی با افزایش فعالیت سمپاتیکی، آزادسازی هورمون سوماتروپ (هورمون رشد) از غده هیپوفیز و همچنین هورمون کورتیزول از قشر فوق کلیوی هم‌زمان افزایش می‌یابد که با تأمین مواد مورد نیاز، سوخت‌وساز عضله‌ها را بهبود می‌بخشند».
آن‌ها می‌افزایند: «همچنین، عصاره خرفه حاوی مقادیر زیادی آلکالوئیدهای فنولیک است که سبب مهار سنتز کلسترول می‌شوند. به‌علاوه، در خرفه مقادیر زیادی ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و چربی‌های امگا- ۳ و امگا -۶ وجود دارد که سبب مهار پراکسیداسیون لیپیدی می‌شوند».
نتایج جالب این پژوهش به‌طورکلی حکایت از آن دارند که تمرینـات هوازی-مقاومتی همراه بـا مصـرف مکمل خرفه می‌تواند موجب بهبود وضعیت تجمع چربی در کبد و غلظت سرمی چربی‌های خون در افراد چاق مبتلابه کبد چرب غیرالکلی شود.
علمیه و همکارانش معتقدند: «بنابراین با توجه به ترکیبات مختلف و اثرات مفید مکمل خرفه (کاهنده چربی خون، بهبوددهنده عملکرد کبد، خواص آنتی‌اکسیدانی) به همراه تمرینات ترکیبی، این دو با هم می‌توانند به‌عنوان درمان کمکی در خصوص سایر پارامترهای بالینی مرتبط با بیماری کبد چرب (نشانه‌های بیوشیمیایی کبد و آنزیم‌های کبد) برای مبتلایان به این نوع بیماری استفاده شوند».
این یافته‌های فنی که راهکاری مؤثر را در بهبود افراد مبتلابه کبد چرب غیرالکلی نشان می‌دهند، در دوماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک منتشر شده‌اند.
ایسنا
