سیزدهم خرداد سال ۱۳۵۷ خورشیدی برای فوتبال ایران یک روز ویژه به شمار می‌رود روزی که ستارگان نامدار آن زمان فوتبال ایران گام در آوردگاهی گذاشتند که تا پیش از این آن را تجربه نکرده بودند آوردگاهی که ادوار آن جذاب‌ترین و پرتماشاگرین رقابت ورزشی جهان است. جام جهانی ۱۹۷۸ که در کشور آرژانتین برگزار شد نخستین تجربه بزرگ فوتبال ایران بود.
ایرانی که در آن زمان با پشتوانه ستارهای بزرگ خود یک دهه کامل بر فوتبال قاره کهن سلطه داشت و سه عنوان قهرمانی جام ملت‌های آسیا، یک عنوان قهرمانی جام باشگاه‌های این قاره و صعود به المپیک ۱۹۷۶ مونترال مهم‌ترین دستاورد آن بود. شرایط حضور در جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین متفاوت از دوره‌های بعدی بود و تنها ۱۶ تیم می‌توانستند در آن حضور پیدا کنند. کشورهای حوزه اقیانوسیه به‌همراه آسیا در مجموع یک سهمیه داشتند ایران در مسابقات انتخابی این تورنمنت با برتری در ۹ دیدار و تساوی در ۲ بازی، جواز حضور در آرژانتین را کسب کرد. از نکات بارز آن دوره از انتخابی شکست استرالیا در روز پایانی با گل غفور جهانی بود. تیم استرالیا در دوره قبل با عبور از ایران به جام جهانی صعود کرده بود. البته ۲۰ سال بعد داستان ایران و استرالیا دوباره تکرار شد.
ایران بلیت حضور در جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین را رزرو کرد و درنهایت با تیم‌های اسکاتلند، هلند و پرو هم‌گروه شد هم گرویی که حذف ایران از پیش تعین می‌کرد زیرا ۲ تیم اروپایی هلند و اسکاتلند مدعی جام بودند و تیم پرور نیز با سبک فوتبال آمریکای جنوبی بدون شک حریفی آسان نبود. تجزیه‌وتحلیل فوتبالی شروع و برخی به دنبال تعطیلی لیگ تخت جمشید بودند تا تیم ملی فوتبال ایران بتواند آماده‌سازی لازم را انجام دهد اما قدرت مهاجرانی آن زمان به‌اندازه کی روش ۲۰۱۷ نبود تا بر برنامه‌های لیگ تاثیر بگذارد.
ایران پس از چند برنامه تدارکاتی و دیدار دوستانه درنهایت راهی آمریکا جنوبی شد تا چالشی تاریخی را تجربه کند چالشی که کسی انتظار موفقیت در آن نداشت اما نقطه اتکا تنها نماینده قاره آسیا خط دفاعی آن بود. ایران در روز جمعه ۱۳ خرداد ۱۳۵۷ (۳ ژوئن ۱۹۷۸) در ورزشگاه «مالوبناس» شهر «مندوزا» در حضور ۳۳٬۴۳۱ تماشاگر به مصاف تیم هلند رفت؛ تیمی که باید بازی را بدون یوهان کرایف نامدار را تجربه می‌کرد.
در این دیدار حشمت مهاجرانی ناصر حجازی، آندرانیک اسکندریان، نصرالله عبدالهی، حسن نظری، حسن نایب آقا، حسین کازرانی، علی پروین (کاپیتان)، ابراهیم قاسم پور، محمد صادقی، غفور جهانی، حسین فرکی، (از دقیقه ۶۰ حسن روشن) به مصاف تیم هلند رفت. داوری این دیدار بر عهده «آلفونسو گونزالس آرچوندیا» از مکزیک بود.
نام هلند برای بازیکنان ایران که نخستین حضور جام جهانی خود را تجربه می‌کردند سنگین بود و برخی از پیشکسوتان اذعان می‌کنند تیم خود را برای ۶ گل آماده کرده بود. کارشناسان آن زمان باور دارند اگر ناصر حجازی در روز خوبش نبود، همان ۶ گل پیش‌بینی علی پروین به حقیقت می‌پیوست.
ایران آن بازی را با نتیجه سه بر صفر به هلند واگذار کرد و نخستین تجربه جهانی ایران در برابر لاله‌های نارنجی اروپا تلخ شد. در خط آتش هلند در آن جام رنسن برینگ و جانی رپ بودند و آری هان و نیسکنس و ویلی واندرکرکوف در خط هافبک بودند. هلند در آن دوره از جام جهانی تا فینال پیش رفت و ایران به تیمی باخت که کمتر از اسکاتلند بر روی آن حساب بازکرده بود. ایران در بازی دوم در حالی اسکاتلند مدعی را متوقف کرد که این تیم توانسته بود هلند را از پیش رو بردارد. در حقیقت تساوی تیم ایران برابر اسکاتلند حکم حذف این تیم را از جام جهانی داد. در آن بازی ایراج دانایی‌فرد نخستین گل ایران را در ادوار جام جهانی به ثمر رساند.
ایران در نهایت با ۲ باخت و یک تساوی در جایگاه چهارم گروه قرار گرفت و هلند و پرو صعود کردند. شاید آن دوره جام جهانی با بیشترین گل خورده و یک امتیاز برای ایران به پایان رسید اما آغاز تاریخی بود که تاکنون چهار بار دیگر تکرار شده است. در این پنج دوره ایران ۱۰ امتیاز کسب کرده است. تیم ملی فوتبال ایران در ادوار جام جهانی تیم‌های ملی فوتبال آمریکا و مراکش را شکست داده و تیم‌های اسکاتلند، پرتغال، آنگولا و نیجریه را متوقف کرده است.
در این ادوار ایران به تیم‌های فوتبال هلند، پرو، آلمان، یوگسلاوی، مکزیک، پرتغال، بوسنی، آرژانتین و اسپانیا باخته است.
ایرنا
