تعداد کارتخوان‌ها در ایران در دی ماه از مرز ۸ میلیون دستگاه فعال گذشت و امروزه شاهد آن هستیم که با توسعه ضریب نفوذ کارت‌های بانکی و شبکه پرداخت الکترونیک، بسیاری از فروشگاه به منظور تسهیل و افزایش سرعت عملیات پرداخت دستگاه کارتخوان از بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت الکترونیک دریافت می‌کنند اما در این میان تعداد زیادی فروشگاه به عنوان پذیرنده دستگاه کارتخوان وجود دارد که یک دستگاه کارتخوان نیازهای آنها را رفع می‌کند اما از چند شرکت پرداخت الکترونیک درخواست کارتخوان می‌کنند و با توجه به نبود ساز و کار مناسب و عدم ساماندهی ریشه‌ای بازار کارتخوان در کشور، شاهد آن هستیم که تعداد زیادی کارتخوان بر روی میز فروشگاه‌ها قرار گرفته که تعدادی از آنها صرفا نمایشی بوده و از آنها استفاده نمی‌شود و همین موضوع سبب شده تا تعداد کارتخوان‌های کم تراکنش و فاقد تراکنش افزایش یابد.
در همین راستا شرکت‌های پرداخت الکترونیک برنامه ریزی جدی داشته‌اند تا دستگاه‌های کارتخوان بدون تراکنش و کم تراکنش خود را کاهش دهند و با بازدریافت دستگاه از پذیرندگان کم تراکنش و بدون تراکنش، کارتخوان‌ها را در اختیار پذیرندگانی با تعداد تراکنش بالا قرار دهند تا سودآوری آنها رشد کند و بتوانند از ظرفیت ناوگان خود بیشتر استفاده کنند؛ یکی از موضوعات مهم این است که با توسعه شبکه پرداخت و افزایش کیفیت خدمات پرداخت با ایجاد زیرساخت‌ها توسط شرکت‌های PSP، احتمال تراکنش ناموفق کاهش یافته و دیگر مانند گذشته لازم نیست تا چند دستگاه کارتخوان داشته باشید و یک دستگاه کارتخوان یا نهایتا دو دستگاه کافی خواهد بود.
شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت درباره وضعیت دستگاه‌های کارتخوان نتیجه گیری کرده که در سایر کشورها پذیرندگان (فروشگاه‌ها) برای استفاده از ابزار کارتخوان فروشگاهی به منظور تسهیل و افزایش سرعت فرآیند عملیات پرداخت برای مشتریان باید دستگاه کارتخوان را از طریق شرکت‌های پرداخت و بانکی خریداری یا اجاره کنند و در عین حال بر اساس قوانین و کارمزها لازم است تا هزینه‌های نصب، نگهداری و پرداخت بهای کاغذ رول دستگاه را پرداخت کنند، اما این در حالی است که در ایران به واسطه مداخله بانک‌ها در ارائه دستگاه پایانه فروش شاهد آن هستیم که در بسیاری از موارد دستگاه کارتخوان بدون اجاره بها به صورت رایگان در اختیار پذیرندگان قرار می‌گیرد و بر همین اساس نیز در فروشگاه‌ها تعدد دستگاه کارتخوان هستیم که با بی‌توجهی و بی تفاوتی پذیرندگان در زمینه استفاده از این ابزارها، تعداد کارتخوان‌های فاقد تراکنش و کم تراکنش علی رغم تلاش شرکت‌های پرداخت الکترونیک در چند ماه اخیر برای کنترل و کاهش روندی افزایشی داشته که لازم است تا این موضوع در راستای ساماندهی در دستور کار قرار بگیرد.
بر اساس اعلام شاپرک، بی تفاوتی پذیرندگان و استقبال از افزایش دستگاه پایانه فروش به دلیل ارزش نمایشی آن و الزام شرکت‌های پرداخت الکترونیک به نصب دستگاه کارتخوان باعث تشدید پدیده تعدد کارتخوان نصب شده در فروشگاه‌ها شده تا جایی که امروزه در هر فروشگاه دو یا چند دستگاه کارتخوان وجود دارد و برخی صرفا بدون استفاده رها شده‌اند که این مسئله دامنه کارتخوان کم تراکنش و فاقد ترکنش را افزایش داد است.
گفتنی است، تعریف جدید شاپرک از دستگاه کارتخوان کم تراکنش بدین معناست که پایانه فروش در یک بازده زمانی دو ماهه متوالی کمتر از ۶۰ تراکنش مالی در هر ماه از جمله خرید، پرداخت قبوض، خرید شارژ یا مانده گیری داشته باشد و مجموع مبالغ تراکنش آن کمتر از ۲۰ میلیون ریال در هر ماه اعلام شده باشد تا در دسته کارتخوان کم تراکنش قرار بگیرد؛ از سویی دیگر کارتخوان بدون تراکنش، دستگاه پایانه فروشی است که در بازده‌ی سه ماهه حتی یک عدد تراکنش مالی نداشته است و صرفا در شبکه شاپرک فعال است.
نمودار بالا از وضعیت تغییر تعداد کارتخوان‌های فروشگاهی کم تراکنش و فاقد تراکنش مالی از اردیبهشت ۹۷ تا دی ۹۸ حاکی از آن است که بعد از آغاز مدیریت و ساماندهی این دستگاه‌ها از فروردین سال جاری، دوباره تعداد دستگاه‌های کم تراکنش و فاقد تراکنش از خرداد ماه روندی افزایشی داشته تا جایی که میزان آنها در سه ماهه اخیر رشد بسیار زیادی داشته و هم اکنون بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه کارتخوان کم تراکنش و فاقد تراکنش در شبکه پرداخت وجود دارد؛ نرخ رشد این دستگاه‌های پایانه فروش در دی ماه مثبت ۱۱.۱۱ درصد اعلام شده و بیشترین تعداد دستگاه‌های کم تراکنش و فاقد تراکنش متعلق به شرکت پرداخت الکترونیک پارسیان در میان دوازده شرکت پرداخت کشور است.
بر اساس گزارش وضعیت دی ماه شبکه پرداخت الکترونیک، سهم کارتخوان‌های فاقد تراکنش و کم تراکنش بالغ بر ۱۵.۹۱ درصد از تمام دستگاه‌های پایانه فروشگاهی فعال سیستمی اعلام شده که نسبت به آذر ماه مقداری رشد داشته است؛ در این مدت کارتخوان‌های کم تراکنش و بدون تراکنش شرکت پرداخت نوین آرین با رشد ۹ درصدی نسبت به ماه گذشته بیشترین رشد را در میان سایر شرکت‌ها به خود اختصاص داده است.
ایبِنا
