ایران‌اکونومیست-منازعات حاشیه‌ای پیرامون پدیده مهاجرت در کشور، در بیشتر اوقات چنان سایه‌ای سنگین بر این موضوع انداخته است که خود به چالشی بزرگ‌تر نسبت به اصل پدیده مهاجرت و پیامدهای گوناگون آن، بدل شده است.
کد خبر: ۳۲۱۳۸۰
به گزارش ایران‌اکونومیست به نقل از مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری، پدیده مهاجرت (به‌ویژه جوانان و تحصیل‌کردگان) در ایران در طول دهه‌های گذشته همواره یکی از موضوعات جدی و همواره داغ و پرطرفدار در جامعه ایران بوده زیرا با در نظر داشتن ساختار هرم جمعیتی جامعه ایران که بخش مهمی از آن را جوانان تشکیل می‌دهند، این موضوع همواره کانون توجهات اساسی بوده است. با این‌حال به نظر می‌رسد مسائل و مباحث حاشیه‌ای، اظهارنظرهای مغرضانه و جهت‌دار پیرامون پدیده مهاجرت در کشور، آن را به یک بحران چالش‌برانگیز در سپهر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران تبدیل کرده است؛ درواقع، این منازعات حاشیه‌ای در بیشتر اوقات چنان سایه‌ای سنگین بر موضوع مهاجرت در ایران انداخته است که حواشی مهاجرتی خود تبدیل به چالشی بزرگ‌تر نسبت به اصل پدیده مهاجرت و پیامدهای گوناگون آن شده است. نتیجه به حاشیه رفتن متن و تمرکز بیهوده بر مسائل حاشیه ای در عرصه مهاجرت‌های بین‌المللی در ایران این شده است که درحال‌حاضر با یک وضعیت آشفته و نابسامانی روبه‌رو هستیم که نه‌تنها کمکی به حل معضلات این حوزه نمی‌کند بلکه باعث عمیق‌تر شدن مشکلات این حوزه و همچنین از دست رفتن اندک فرصت‌های موجود در این حوزه نیز گردیده است. در همین راستا کافی است تا یک نگاه اجمالی بر مطالب نشر یافته در این حوزه بی‌اندازیم تا متوجه شویم حجم و تنوع مطالب و اظهارنظرهای غیرعلمی و غیرسازنده در این حوزه هزاران برابر محتویات علمی، پژوهش‌های آماری کمی و کیفی، مستندات و گزاراشاتی است که باید در این حوزه پیرامون زمینه‌ها و انگیزه‌های انواع مهاجرت، اثرات و تبعات، فرصت‌ها و تهدیدات مهاجرت برای جامعه ایرانی تولید و نشر می‌گردید و برای حل مسائل مرتبط با این پدیده به کار گرفته می‌شد. در این راستا، تلاش می‌شود در قالب ارائه مطالب پیوسته ادعاهای مطروحه بررسی و پاسخ داده شود. یکی از ادعاهای طرح‌شده این است: «مرداد ۱۳۴۴ نتایج بررسی مهاجرت که توسط سازمان ملل انجام‌شده بود، ایران را از لحاظ مهاجرت اتباع به کشورهای دیگر در ردیف پنج کشور پایین جدول نشان می‌داد (نزدیک به صفر)» این در حالی است که با مراجعه به داده‌های بانک جهانی در حوزه مهاجران خارج از کشور در دهه ۱۹۶۰ میلادی (دهه ۴۰ شمسی) ایران رتبه هفتادوششم را در بین ۲۳۲ کشور از نظر تعداد مهاجران در خارج از کشور را داراست، به عبارت دیگر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت کشور، ۷.۸ نفر در خارج از کشور به سر می‌برده‌اند. داده‌های مربوط به مهاجران کشورها، در پایگاه داده سازمان ملل از سال ۱۹۹۰ میلادی موجود است. داده‌های مربوط به دهه ۶۰ میلادی از سوی بانک جهانی استخراج و در دسترس قرار گرفته است. از سوی دیگر، طبق داده‌های بانک جهانی در دهه ۱۹۶۰(دهه ۴۰ شمسی) تعداد مهاجران ایرانی در کشورهای دیگر برابر با ۱۷۱، ۴۷۸ نفر بوده است. به‌عبارت‌دیگر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت ایران ۷.۸ نفر در خارج از کشور به سر می‌برده‌اند. اضافه می‌شود، رتبه ایران در تعداد مهاجران خارج از کشور بین ۲۳۲ کشور در دهه ۴۰ شمسی هفتادوششم بوده است و علاوه‌بر آن، نرخ خالص مهاجرت ایران در ۶۵-۱۹۶۰ بر اساس داده‌های سازمان ملل متحد، برابر با (۰.۰۷-) به ازای هر یک‌هزار نفر است. این نرخ از تقسیم تفاوت مهاجران ورودی به مهاجران خروجی به جمعیت کشور به‌دست می‌آید؛ بنابراین از داده‌های موجود در پایگاه داده سازمان ملل در سال ۶۵ نمی‌توان تعداد دقیق مهاجران ایرانی در خارج از کشور را تخمین زد چراکه مهاجران ورودی به ایران هم در آن لحاظ شده است.
