به گزارش خبرنگار مهر، تحریم‌های بین‌المللی و اعمال محدودیت بر سر راه فروش نفت ایران در بازارهای جهانی، اگرچه در دیدگاه اول، نگرانی‌هایی را مبنی بر کاهش درآمدهای ارزی کشور و کمبود احتمالی ارز مورد نیاز برای مصارف وارداتی مورد نیاز کشور ایجاد کرد، اما به هر حال برخی طرح‌هایی که سال‌های سال با مقاومت برخی مقامات بانک مرکزی متوقف مانده بود، را به عرصه اجرایی کشاند.
سامانه نیما از جمله طرح‌هایی بود که اگرچه سال‌ها در اتاق معاونت ارزی بانک مرکزی با مخالفت مواجه می‌شد، اما به دلیل شرایط خاص تحریمی کشور و کاهش درآمدهای ارزی ناشی از فروش نفت برای دولت، از پستوهای این معاونت بیرون کشیده و راه‌اندازی شد. این سامانه اکنون محلی برای جمع‌آوری و آنالیز بخش عمده‌ای از درآمدهای ارزی حاصل از فروش کالاهای غیرنفتی است و بانک مرکزی به خوبی می‌تواند به لحظه گزارش دهد که کدام صادرکنندگان چه میزان از ارز حاصل از صادرات خود را به کشور بازگردانده‌اند و کدامیک همچنان در مقابل بازگشت ارز حاصل از فروش کالاهای خود در بازارهای جهانی مقاومت کرده و رفع تعهد ارزی‌شان همچنان بلاتکلیف است.
این سامانه در واقع، سیاهه دخل و خرج ارزی کشور را به خوبی نمایان کرده است و اگرچه سال‌های سال کشور صادرات انجام داده بود، اما مشخص نبود که چه میزان ارز در اختیار دارد و مصارف ارزی چطور صورت می‌گیرد، و این احتمال وجود داشت که برخی از این ارزها برای تأمین مالی قاچاق وارداتی نیز اختصاص یابد؛ اما اکنون راه برای این چنین تخلفاتی بسته شده است.
در این میان، بانک مرکزی همه صادرکنندگان را مکلف کرده است تا ارز حاصل از صادرات غیرنفتی خود را در بازه‌های زمانی مشخص به کشور بازگردانده و به روش‌هایی که تعیین شده است، رفع تعهد ارزی نمایند. البته این تنها وظیفه صادرکنندگان نیست، بلکه واردکنندگان نیز مکلف هستند که رفع تعهد نمایند و بعد از این موضوع، اجازه دارند که وثایق خود را تودیع نمایند. در این میان سامانه نیما با اتصالاتی که تحت سامانه جامع تجارت با دستگاه‌های مختلفی از جمله گمرک جمهوری اسلامی ایران انجام داده است، توانسته نقش‌آفرین اصلی رفع تعهد ارزی صادرکنندگان و واردکنندگان باشد.
اوایل مردادماه بود که به دلیل برخی اختلالات سامانه نیما، صادرکنندگان با مشکلات بسیاری در حوزه رفع تعهد ارزی خود در سامانه نیما و واگذاری ارز حاصل از صادرات خود به واردکنندگان مواجه شده بودند، به نحوی که معاملات کوتاژهای صادراتی در سامانه نیما قفل شده بود و عملاً رفع تعهد ارزی برای بسیاری از صادرکنندگان امکان پذیر نبود؛ اما در نهایت بعد از گذشت حدود بیست روز، بانک مرکزی که مشکل اصلی در بروز این اشکال را گمرک می‌دانست، از رفع مشکلات میان بانک مرکزی و گمرک خبر داد.
حال صادرکنندگان از توقف دوباره رفع تعهد ارزی در سامانه نیما خبر می‌دهند و می‌گویند که اشکالات، مجدداً بروز کرده است. صادرکنندگان در تماس‌های مکرر با خبرنگار مهر، خبر از قطع سامانه نیما می‌دهند و می‌گویند که در معاملات کوتاژهای صادراتی خود و واگذاری ارز حاصل از صادرات به واردکنندگان دچار مشکل شده‌اند.
آنها به خبرنگار مهر می‌گویند که تماس‌های مکرر آنها با بانک مرکزی، با این نتیجه مواجه شده است که اشکال از گمرک است و هنوز نتوانسته‌اند جواب مشخصی از گمرک بابت این موضوع داشته باشند.
یک مقام مسئول در نظام بانکی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: بانک مرکزی پیگیری لازم برای رفع اشکالات را با گمرک در حال انجام دارد و تلاش دارد تا به زودی این مشکل برطرف شود.
در این میان با توجه به اینکه صادرکنندگان در ابتدا برای استفاده از سامانه نیما و رفع تعهد ارزی خود مقاومت داشتند و اشکالاتی را بر روی روند کاری این سامانه مطرح می‌کردند؛ اما حال که استفاده از این مکانیزم در میان صادرکنندگان روان شده و کار رفع تعهد ارزی و واگذاری ارز حاصل از صادرات به واردکنندگان برای تأمین نیازهای وارداتی کشور بر اساس نظر دولت در حال انجام است؛ بهتر است دولت اجازه ندهد که بروز چنین اشکالاتی که این پروسه نسبتاً روان را دچار مشکل کرده و فرآیند رفع تعهد ارزی صادرات و استفاده از ارز صادراتی برای واردات کالاها را خدشه دار نماید.
