ایران اکونومیست-هوشنگ جزی، مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با بیان اینکه مطالعات عملیات آبخیزداری و آبخوان داری در سطح ۲۶ میلیون هکتار آماده اجراست، اظهار کرد: در سطح ۱۱ میلیون هکتار عملیات آبخیزداری و آبخوان داری اجرا شده است و همواره در برنامه ششم توسعه پیش بینی شده که ۱۰ میلیون هکتار تحت عملیات آبخیزداری و آبخوان داری قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه اجرای هر هکتار عملیات آبخیزداری و آبخوان داری حداقل یک میلیون تومان اعتبار نیاز دارد، افزود: برای اجرای ۱۰ میلیون هکتار عملیات آبخیزداری و آبخوان داری حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان معادل سالانه ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.
جزی با اشاره به اینکه اجرای پروژه های آبخوان داری و آبخیزداری حلقه مفقوده سیل های اخیر است، بیان کرد: با وجود آنکه بستر لازم برای اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری در کشور مهیا است، اما نبود تخصیص اعتبارات لازم به این امر در طول سال‌های گذشته موجب شده تا آبخیزداری و آبخوان داری به طور کامل اجرا نشود.
این مقام مسئول با بیان اینکه در ۲ سال گذشته اعتبارات ویژه‌ای از محل صندوق توسعه ملی به اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری اختصاص یافته است، گفت: سال گذشته از این محل ۷۰۰ میلیارد تومان و امسال یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از این محل به اجرای این پروژه اختصاص یافته است که سال گذشته عملیات در سطح ۸۵۰ هزار هکتار اجرا و امسال در سطحی معادل یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار اجرا می‌شود.
به گفته وی، اجرای سالانه عملیات آبخیزداری و آبخوان داری به رقمی معادل ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، از این رو اعتبار کنونی برای اجرای پروژه کفایت نمی‌کند.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها با اشاره به اینکه اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری بر کاهش خسارت سیل تاثیر گذار است، بیان کرد: با توجه به اهمیت فراوان اجرای پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان داری باید اعتبارات بیشتری به این امر اختصاص یابد تا درخواست و تعهدات قانونی پاسخ داده شود.
وی با بیان اینکه انتقاد به کوتاهی در اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری وارد نیست، افزود: با توجه به آنکه اجرای عملیات آبخیزداری در حفظ اکوسیستم و مدیریت منابع آب و خاک تاثیر گذار است، انتقاداتی به نظام مدیریتی و برنامه ریزی کشور وارد است که اعتبار کمی به اجرای این پروژه اختصاص دادند.
جزی با اشاره به اینکه عملیات آبخیزداری و آبخوان داری در برنامه پنجم توسعه به طور کامل اجرا نشده است، بیان کرد: تعهدات برنامه پنجم توسعه برای اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری ۸ میلیون هکتار بود که به سبب نبود اعتبار کافی ۲.۵ میلیون هکتار تحت پوشش قرار گرفتند.
این مقام مسئول افزود: اختصاص ۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار به اجرای این عملیات در برنامه پنجم توسعه نسبت به پروژه‌های عمرانی بزرگ بسیار ناچیز است.
به گفته جزی، آبخیزداری و آبخوان داری اجرای اقدامات در یک حوزه آبخیز است که اجرای آن تعادل مدیریت منطقی، دسترسی افراد به تمامی منابع آب و خاک، امنیت غذایی و کنترل مهاجرت را در بردارد.
وی با بیان اینکه سدسازی به عنوان یک علم در برخی مناطق لازم است، گفت: سدسازی و عملیات آبخیزداری و آبخوان داری را نباید ۲ پروژه مقابل هم قرار دارد چرا که اگر بالای سدسازی عملیات آبخیزداری اجرا نشود، مخازن سد بلافاصله با خاک پر می‌شود که این امر عمر سد را کوتاه می‌کند.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها ادامه داد: براساس آمار و اطلاعاتی که وزارت نیرو ارائه داده است، سالانه حدود ۲۵۰ میلیون متر مکعب خاک وارد مخازن سدها می‌شود که به سبب جلوگیری از ورود خاک به مخازن سدها، اجرای پروژه آبخیزداری و آبخوان داری در بالای سدها امری ضروری است.
وی با بیان اینکه میانگین ساخت یک سد حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان است، بیان کرد: هزینه یکسال اجرای برنامه آبخیزداری که در برنامه ششم توسعه تکلیف شده، ۲ هزار میلیارد تومان است که به این ترتیب یک پنجم بودجه ساخت یک سد کافی است که بتوانیم ۲ میلیون هکتار آبخیزداری انجام دهیم و در کانون‌های اولیه سیل را مهار کنیم.
جزی با تایید اینکه عملیات آبخیزداری به حد کافی در کشور انجام نشده است، افزود: در سیل اخیر در بخش‌هایی که عملیات آبخیزداری انجام شده بود به راحتی آب به داخل زمین نفوذ کرد و سیل جاری نشد.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک با بیان اینکه اجرای طرح‌های آبخیزداری، تضمین امنیت غذایی کشور را در بر دارد، اظهار کرد: طرح‌های آبخیزداری به عنوان مدیریت جامع حوزه آبخیز در حفظ پوشش جنگل و مرتع و کنترل رسوب تاثیر بسزایی دارد.
به گفته وی، اجرای طرح آبخیزداری منجر به افزایش نفوذ آب و حفظ خاک، افزایش آب قنوات، کنترل نفوذ آب و جلوگیری از تبخیر و افزایش آب‌های زیرزمینی می‌شود.
جزی در پایان با اشاره به اینکه کنترل سیلاب تنها به خاطر ناکارآمدی مدیریت آب نیست، بیان کرد: براین اساس در کنار مدیریت آب، حفظ پوشش گیاهی در بالادست‌ها، جلوگیری از تخریب و تغییر کاربری باید انجام شود.
