بازار سهام در چه حد می‌تواند رشد داشته باشد؟

ایران اکونومیست- از ابتدای سال جاری قیمت‌ها در بازار سهام روند صعودی پیدا کرد، اما این روند به علت افزایش تولید و فروش شرکت‌ها نیست بلکه بیشتر به وضعیت دیگر بازارها از جمله بازار ارز و شرایط سیاسی و اقتصادی، موضوعات بین‌الملل و آینده برجام ارتباط دارد؛ به طوری که حتی دیده شده که سهم‌هایی که از نظر بنیادی حرفی برای گفتن ندارند روی موج رشدها حرکت کرده و سود مناسبی را به نوسان‌گیران و سرمایه گذاران بازار سهام داده‌اند در نتیجه در این جو، معاملات بیشتر بر اساس هیجانات و انتظارات از آینده صورت می‌گیرد.
از طرفی قرار است در این روزها ابزارهای جدید فروش استقراضی و وارانت به بازار سرمایه راه یابند که وجود این ابزارها می‌تواند سبب شود که نقدینگی بیشتری به این بازار سرازیر شود علاوه بر این چندی پیش قرارداد کشف پریمیوم روی قیر با هدف صادراتی در بورس کالا راه اندازی شد که این ابزار هم می‌تواند بازارهای کالایی را تحت تأثیر قرار دهد. ایسنا در این موارد با ولی نادی قومی کارشناس ارشد بازار سرمایه گفت‌وگویی داشته که متن این گفت‌وگو در ادامه می‌آید:
در شرایط حال حاضر بسیاری از مردم عادی که تا به حال در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری نکرده‌اند وقتی اخبار مربوط به رکوردشکنی شاخص کل را می‌شنوند تمایل پیدا می‌کنند که در بورس سرمایه‌گذاری کنند. توصیه شما به این افراد چیست؟
دلایل قوی متعددی برای سرمایه گذاری در بازار سهام می‌توان عنوان کرد. سود اسمی شرکت‌ها در سال ۱۳۹۷ تحت تأثیر کاهش ارزش پول ملی، جهش داشته است و در صورت بالا ماندن قیمت مواد خام در بازارهای جهانی (قیمت فلزات، سنگ آهن، محصولات پتروشیمی و نفت)، سود سال ۱۳۹۸ شرکت‌ها با وجود پیش‌بینی کاهش مقدار فروش محصولات، رشد خواهد داشت. از طرف دیگر بازار سهام تنها بازاری است که در مقایسه با سایر بازارها نظیر مسکن، ارز، طلا، اتومبیل و حتی قیمت کالاهای عمومی، به اندازه کافی رشد نکرده است و قیمت سهام شرکت‌ها بر اساس میزان کاهش ارزش پول، تعدیل نشده است. به اصطلاح این بازار در مقایسه با بازارهای رقیب عقب مانده است. بنابراین پتانسیل‌های بالقوه برای رشد (جهش) شاخص بازار سهام وجود دارد. اما از طرف دیگر ریسک‌های پیش روی بازار سهام نیز قوی است. لغو معافیت‌های نفتی، احتمال خروج ایران از برجام، تحریم فلزات و تنش‌هایی که اخیراً آمریکا در منطقه خاورمیانه پدید آورده است، ریسک سرمایه گذاری را در بازاری مثل بازار سهام که حرکت سرمایه و نقدینگی در آن به سرعت انجام می‌شود، بالا برده است. یکی از دلایل خروج نقدینگی از بازار سهام طی یکی دو هفته اخیر، سردرگمی و احساس ترس ناشی از این عوامل بوده است. بنابراین افراد برای ورود نقدینگی به بازار ضمن توجه به فرصت‌های پیشرو، باید ریسک‌های سرمایه‌گذاری را نیز مد نظر قرار دهند و نرخ بازده مورد انتظارشان را با توجه به ریسک‌ها، تعدیل نمایند. همچنین برای سرمایه‌گذاری در بازار سهام می‌توانند از مؤسسات مالی مشورت بگیرند یا اینکه از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام، در بازار مشارکت داشته باشند.
به تازگی قرارداد کشف پریمیوم روی قیر با هدف صادراتی در بورس کالا راه اندازی شده نظرتان در رابطه با بازاری که این ابزار مالی می‌تواند ایجاد کند چیست؟
بورس کالا یکی از بورس‌های موفق کشور بوده است اما این بورس یک بورس محلی است و حتی در سطح منطقه رفرنس نیست، لذا باید انتظارات را مطابق با چنین ظرفیتی تعریف کرد. ضمن اینکه بورس کالای کشور یک بورس قیمت گیر است تا قیمت ساز، یعنی تحت تأثیر قیمت‌های جهانی مواد خام است. پریمیوم در بورس‌های معتبر تحت تأثیر نزدیکی یا دوری انبار مورد تأیید بورس از بازار مصرف است. در بورس‌های بزرگ این قراردادها کمک می‌کند که خریدار محصول خود را از انبار نزدیک به محل مصرف تحویل بگیرد. در قراردادهای کشف پریمیومی که قرار است در بورس کالا اجرا شود، قیمت مبنا (اصولاً قیمت‌های جهانی مواد خام) در اطلاعیه عرضه مشخص می‌شود و خریداران فقط روی صرف (Premium) یا کسر (Discount) روی قیمت مبنا با یکدیگر رقابت می‌کنند و بدین ترتیب یک جز از قیمت نهایی که صرف یا کسر باشد فی‌الحال معلوم می‌شود و اصل قیمت (قیمت مبنا) در آینده مشخص می‌شود. به هر حال در این قرارداد خریدار ضمن اطمینان از تأمین به موقع کالای مورد نیاز خود، فشار مالی زیادی را تحمل نخواهد کرد.
فروش استقراضی و از ابزارهایی است که در این روزها احتمالاً رونمایی خواهد شد، فکر می‌کنید از این ابزارها استقبال خواهد شد؟ توصیه شما برای فرهنگ سازی در خصوص این ابزارها چیست؟
بسیاری از ابزارهای سرمایه‌گذاری که طی چند سال اخیر معرفی شده است مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار نگرفته است. به نظر می‌رسد که یکی از دلایل آن، عدم انطباق این ابزارها با سلیقه ریسک و بازده سرمایه‌گذاران باشد. البته عدم آشنایی دقیق و پیچیدگی این ابزارها نیز در عدم استقبال تأثیرگذار بوده است. البته فروش استقراضی سهام شرایط را برای استفاده از فرصت‌های آربیتراژی که در بازار به وجود می‌آید، فراهم می‌آورد و به نظر می‌رسد که مورد استقبال قرار خواهد گرفت. در خصوص وارانت باید گفت که این ابزار توسط ناشران و نهادهای مالی معتبر بر روی سهام، ETFها و اوراق قرضه منتشر می‌شود و این امکان را به خریدار می‌دهد تا دارایی پایه را با یک قیمت معین در تاریخ مشخص از ناشر وارانت خریداری کند. اینکه چنین ابزاری وارد بازار شود بسیار خوب است اما در خصوص استقبال از آن به نظرم محتاط عمل خواهد شد.
 
عرضه‌های اولیه و جذب نقدینگی از طریق این عرضه‌ها را در شرایط حال حاضر مناسب می‌بینید؟
عرضه‌های اولیه یکی از عوامل ایجاد انگیزه برای فعالان بازار سهام، جذب منابع جدید به بازار و ریسک پذیری بیشتر فعالان بورس است. با توجه به اینکه اکثر عرضه‌های اولیه، سودی عاید مشارکت کنندگان می‌کند، لذا ریسک پذیری افراد افزایش می‌یابد. نتیجه حاصل از تحقیقات تجربی و مشاهدات نشان می‌دهد که افراد حاضرند با "پول بُرد" ریسک بیشتری انجام دهند. در شرایط حاضر بازار سهام پتانسیل رشد دارد و عرضه‌های اولیه وقتی مفید است که ولع زیادی نسبت به سهام وجود دارد یا اینکه اعتماد به بازار تا حدودی کم شده است و برای بازگرداندن اعتماد از این ابزار استفاده می‌شود.