تصمیم تازه «دونالد ترامپ» برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران و تمدید نکردن معافیت تحریمی کشورهای معامله کننده با ایران اقدامی است که به شدت می تواند بر بازار انرژی تاثیرگذار باشد. در طرف مقابل نوع واکنش ایران به این تلاش کاخ سفید و ترفندهایش برای بی تاثیر کردن اقدام رئیس جمهوری آمریکا هم می تواند نشانه ای از شکست دسیسه چینی های دولت ایالات متحده باشد.
مقام های ارشد کشورمان تاکنون بارها توهمات ترامپ برای قطع صادرات نفت ایران را غیرقابل اجرا عنوان کرده و تاکید داشته اند که اجازه دخالت و تعیین تکلیف در این امور را به هیچ کشور خارجی نمی دهند و صادرات نفت بر اساس اراده و خواست تهران ادامه می یابد.
آمارهای رسمی از کشتی های نفت کش نشان می دهند ایران در ماه های اخیر به طور میانگین روزانه حدود 1.5 میلیون بشکه نفت خام صادر کرده است البته آوریل سال گذشته پیش از اعلام خروج آمریکا از توافق هسته ای این میزان 2.5 میلیون بشکه در روز بود. به نوشته تارنمای شبکه خبری «بلومبرگ»، تا پیش از این آمریکا به 8 کشور اجازه داده بود تا به خرید نفت از ایران ادامه دهند اما اقدام تازه کاخ سفید موجب می شود اقتصاد کشورهای آسیایی هند، چین، کره جنوبی و ژاپن بیشتر از دیگر کشورها آسیب ببینند. اگر قیمت های نفت سطح کنونی بسیار بیشتر شود، ارز در کشورهای واردکننده نفت تضعیف می شود و نرخ تورم افزایش خواهد یافت.
با این حال رسانه ها در غرب عنوان داشتند که صادرات نفت ایران به 5 مشتری اصلی آن در ماه مارس گذشته (10اسفند تا 10 فروردین) به رغم برقراری تحریم های آمریکا افزایش داشته و به بالاترین سطح در چند ماه اخیر رسیده است. به نوشته خبرگزاری رویترز در این بازه زمانی ایران به مشتری های خود روزانه به طور متوسط 1.7 میلیون بشکه نفت صادر کرد که نسبت به قبل افزایش نشان می دهد.
به باور فعالان در بازار انرژی جهان، سیاست های تهاجمی واشنگتن علیه تهران آنگونه که ترامپ می پندارد کاملا موفقیت آمیز نخواهد بود ضمن اینکه پیامدهای آن دامن ایالات متحده، کشورهای مصرف کننده نفت و حتی برخی تولیدکنندگان را خواهد گرفت.
به نوشته تارنمای نشریه «Investing» تلاش ایالات متحده برای پایان دادن به معافیت های نفتی برای مشتریان ایران نه تنها بازار انرژی را تحت تاثیر قرار می دهد بلکه آثار آن فراتر هم می رود. این اقدام در نخستین مرحله بر عرضه نفت به بازار انرژی موثر خواهد بود زیرا از هم اکنون این بازار به دلیل تنش های سیاسی و اقتصادی در ونزوئلا، لیبی و نیجریه بسیار دچار متزلزل و بی ثبات شده است.
**وعده های عربستان به ترامپ
درحالی که ترامپ به شدت روی قول ریاض در مورد افزایش عرضه نفت حساب باز کرده اما تحلیلگران اعتقاد دارند آینده مبهم است زیرا مقام های سعودی می گویند باید شرایط را ارزیابی کنند و سپس در مورد افزایش تولید تصمیم بگیرند.
طبق گزارش بلومبرگ اگرچه ترامپ اعلام کرده است با عربستان سعودی و امارات برای جبران کمبود به توافق رسیده است اما این اقدام می تواند در میان تولیدکنندگان نفت تنش ایجاد کند. همکاری این دو کشور با کاخ سفید، توافق کاهش تولیدی را که چندی قبل اعضای اوپک با روسیه امضا کردند به خطر می اندازد. آمریکا از تولیدکنندگان متحد خود خواسته است که بدون رعایت این توافق نفت ایران را جایگزین کنند.
همچنین طبق این گزارش، در روز نخست پس از اعلام این تصمیم ترامپ، بهای نفت خام 3 درصد افزایش یافت و ادامه این روند افزایشی به نوع واکنش عربستان و امارات و دیگر تولیدکنندگان به توازن عرضه و تقاضا دارد.
در شرایطی که رسانه ها از خواست ریاض برای رساندن قیمت نفت به بالاتر از 80 دلار سخن می گویند؛ این کشور برای نخستین بار در 5 سال گذشته در تجارت خارجی خود مازاد ارزی را تجربه کرد.
تارنمای نشریه «The Arab Weekly» در زمینه تعهد عربستان و امارات به جبران کمبود در بازار انرژی آورده است که ریاض و ابوظبی مشخص ساخته اند همکاری آن ها برای جایگزینی نفت ایران براساس خواست و شرایط آن ها انجام می شود و نه دستورات رئیس جمهوری آمریکا.
وزیر نفت عربستان با صراحت اعلام کرد این پادشاهی تا چند هفته دیگر در مورد افزایش تولید خود تصمیم می گیرد. «خالد الفالح» تاکید دارد کشورش سطح کنونی عرضه را مناسب می داند و نیازی به افزایش فوری تولید وجود ندارد. وزیر نفت امارات هم با اشاره به تجربیات گذشته عنوان داشت کشورش به سرعت وارد عمل نمی شود و پیش از موعد و بی دلیل عرضه را افزایش نمی دهد.
طبق این گزارش اگرچه آمریکا هم یقین ندارد که بتواند صادرات نفت ایران را به صفر برساند اما عربستان و امارات اعلام آمادگی کردند که تا 1.5 میلیون بشکه تولید خود را افزایش دهند. این اقدام نمی تواند بلندمدت باشد زیرا ظرفیت مازاد اوپک برای شرایط بحرانی را نابود می سازد.
از طرف دیگر آژانس بین المللی انرژی هم هشدار داده است در شرایطی که قیمت هر بشکه نفت در سطح 80 دلار قرار بگیرد رشد اقتصادی جهان یه شدت شکننده می شود. بنابراین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان باید از افزایش بیش از حد قیمت نفت که برای جهان دردناک است خودداری کنند.
با این حال به نوشته این نشریه، تحلیلگران عرب توصیه می کنند امارات و عربستان نسبت به فشارهای ترامپ بی تفاوت باشند و پس از ارزیابی شرایط بازار، بهترین اقدام را برای تامین منافع خود انجام دهند.
** جایگزین های نفت ایران
نبود جایگزین مناسب برای نفت ایران از دیگر مشکلاتی است که این تصمیم ترامپ ایجاد می کند. به عنوان نمونه شرکت «Hanwha Total Petrochemical Co» در کره جنوبی در چند ماه اخیر محموله های نفتی گوناگونی را از کشورهای آفریقایی و استرالیا خریداری و آزمایش کرد اما نتوانست گزینه مناسبی را برای جایگزینی با نفت ایران پیدا کند. نبود نفت مناسب به طور قطع بر قیمت ها موثر خواهد بود و از منافع شرکت ها و کشورهای واردکننده خواهد کاست.
از طرف دیگر حتی اگر دو کشور عربی به طور کامل کمبود نفت ایران را جبران کنند باز هم کره جنوبی به علت نداشتن دسترسی به میعانات گازی ایران دچار آسیب می شود.
البته بنا بر گزارش تارنمای «Investing» برخی از خریداران نفت ممکن است قادر باشند از نفت های غیرمتعارفی که از ایالات متحده استخراج و صادر می شود استفاده کنند اما بُعد مسافت و دوری از خاک آمریکا و افزایش هزینه های حمل نیز موجب افزایش قیمت تمام شده انرژی می شود. همچنین کارشناسان نفتی می گویند خریداران نمی توانند به نفت های غیرمتعارف دلخوش باشند. علت آن است که نفت شیل آمریکا از گونه های سبک و شیرین نفتی به شمار می رود و به دلیل میزان اندک سولفور برای مشتریان ایران مناسب نیست.
منبع: ایرنا
