ایران اکونومیست- جبار رحمانی، عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مشاور رئیس این پژوهشکده در حوزه انتشارات گفت: انتشارات پژوهشکده به نسبت نمایشگاه سال قبل، ۵۳ کتاب تألیف و ترجمه جدید را برای مخاطبان سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به ارمغان آورده است.
وی افزود: مخاطبان کتاب‌های انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی نیز تقریباً ثابت و حرفه‌ای هستند، چرا که ما در حوزه مطالعات تخصصی آموزش عالی کار می‌کنیم و بیشتر کسانی مانند دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی یا استادان دانشگاه‌ها که این حوزه را دنبال می‌کنند، مخاطبان آثار ما هستند.
رحمانی ادامه داد: تاکنون رجوع به غرفه انتشارات پژوهشکده در نمایشگاه امسال هم مانند سال‌های گذشته بوده، اما به هر حال قدرت خرید کمتر شده است. از نظر ریالی تقریباً فروش ما مانند نمایشگاه سال گذشته است، اما فراموش نکنیم که قیمت کتاب‌ها دو تا دو و نیم برابر بیشتر شده و همین نشان می‌دهد که تعداد کتاب‌های خریداری شده کمتر است. به طور کل می‌توان گفت که نمایشگاه تاکنون خوب بوده و استقبال مناسبی از آن شده، اما قیمت کتاب‌ها تأثیر معناداری در فروش آنها گذاشته است.
این مردم‌شناس همچنین به نقد شیوه برگزاری نمایشگاه کتاب نیز پرداخت و گفت: اسلوب برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، ۱۰ سال است که دارد درجا می‌زند. شما نمی‌توانید منطق معناداری در نوع توزیع غرفه‌ها پیدا کنید. ناشری که مثلاً ۴۰ عنوان کتاب دارد متراژ غرفه‌اش تقریباً نزدیک به غرفه ناشری است که ۲۰۰ عنوان کتاب منتشر کرده است. این بی منطقی مساله ساز است، اما در شرایط موجود تنها انتخاب و امکان ما همین نمایشگاه است و باید قدر آن را دانست و از فرصت‌هایی که برای ما پدید می‌آورد نهایت استفاده را کرد.
رحمانی در ادامه مشکل اصلی بازار نشر ایران را نه برگزاری نمایشگاه، که در شبکه توزیع در صنعت نشر دانست. وی در توضیح این نکته اشاره کرد: مساله اصلی در صنعت نشر، شبکه توزیع کتاب در ایران است و نه هیچ چیز دیگری. ما شبکه توزیع نداریم. شرکت‌هایی از بخش خصوصی که در این زمینه مشغول فعالیت هستند، سلیقه خاص خود را دارند، اما همین شبکه ناقص هم مناسب نیست و مثلاً کسانی که در اهواز، بیرجند یا بجنورد و… زندگی می‌کنند، دسترسی راحتی به کتاب‌های به‌روز بازار نشر ایران ندارند.
استادیار پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی همچنین بر لزوم مطالعه و طراحی سیستمی برای پخش مناسب کتاب تاکید کرد و گفت: شبکه‌های فعلی توزیع کتاب در ایران، بسیاری از ذائقه‌ها را فیلتر می‌کنند و همین نکته ضرورت فکر کردن مسئولان به این مساله را می‌رساند. مساله پخش کتاب مانند مساله سینما در ایران است. وقتی در شهرستان‌ها سینماهای خوبی نداریم همه می‌آیند که در فستیوال‌ها فیلم ببینند. نداشتن سیستم توزیع مناسب کتاب باعث شده تا مخاطبان و علاقه‌مندان به کتاب، خریدهای خود صرفاً برای نمایشگاه بگذارند و در طول سال دیگر کتاب نخرند.
رحمانی از فقدان سیستم توزیع کتاب در ایران، به عنوان زمینه ساز برپایی نمایشگاه کتاب تهران یاد کرد و ادامه داد: معمولاً نمایشگاه‌های بزرگ دنیا برای خرید کتاب نیستند. در آن نمایشگاه‌ها تبادل اطلاعات میان ناشران، زمینه سازی برای بستن پیمان‌های همکاری و… انجام می‌شود؛ اما ما نمایشگاه را به دلیل نداشتن سیستم توزیع به یک فروشگاه بزرگ تبدیل کرده‌ایم. بنابراین مخاطب شهرستانی خریدهای کتاب خود را به سالی یکبار در سال کاهش داده و آن را به نمایشگاه کتاب تهران محدود می‌کند، چرا که در این نمایشگاه به هر کتابی که بخواهد، دسترسی دارد.
رحمانی در پایان گفت: در شرایط فعلی برگزاری نمایشگاه کتاب بهترین راه حل است اما اگر سیستم توزیع خوب باشد نیاز به صرف این همه هزینه و زمان برای برگزار کردن نمایشگاه کتاب نیست. معنی ندارد که ما بازار کتاب را بخوابانیم تا بتوانیم سالی یکبار عید کتاب داشته باشیم.
انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی در سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در شبستان (سالن ناشران عمومی) راهروی ۲۶، غرفه شماره ۳۰ حضور دارد.
