ایران اکونومیست- ایران و پاکستان هفته گذشته همزمان با حضور عمران خان در ایران شاهد عقد قراردها و دستیابی به توافقات گسترده ای در جریان روابط تجاری دو طرف بودند. از جمله این توافقات می توان به توسعه صنعت نفت و گاز، اقدامات لازم برای اتصال خط لوله گاز و همچنین آمادگی ایران برای افزایش ده برابری صادرات برق ایران به پاکستان اشاره کرد.
در میان خبرهایی که از توافقات تجاری میان دو کشور منتشر می شد، حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان از امضای توافقاتی در زمینه تشکیل نیروهای واکنش سریع به منظور مقابله با گروه‌های تروریستی میان تهران و اسلام آباد خبر داد؛ خبری جالب توجه از یک توافق امنیتی کم سابقه میان دو طرف.
به گفته رئیس جمهور این توافق در شرایطی حاصل شد که دو طرف طی سال های گذشته همواره در نقاط مشترک مرزی درگیر مبارزه با تروریسم بوده و متحمل هزینه های فراوانی شده اند.
وظایف یگان‌های واکنش سریع چیست؟
در یک تعریف کلی یگان‌های واکنش سریع در اکثر کشورها به عنوان واحد‌های کوچک عملیاتی، دارای توانایی‌های ویژه ای برای مقابله سریع با تهدیدات نظامی هستند. در حال حاضر هم برخی کشورها به منظور برخورد با گروه های تروریستی و باند‌های تبهکاری در دنیا یگان های مشترک واکنش سریع تشکیل می دهند.
افزایش سرعت در مقابله و مبارزه با ناامنی‌ها و حضور سریع در محل حادثه، همزمان با حفظ بالاترین میزان آمادگی نیروها همواره از اولویت‌های نیروهای مسلح کشور بوده و گروه‌های نظامی زیادی در کشور با این هدف تشکیل شده و فعالیت می‌کنند.
قوای نظامی جمهوری اسلامی ایران همچون ارتش، سپاه، بسیج و ناجا دارای نیروهای واکنش سریع حرفه ای و با تجربه ای هستند که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم:
نیروهای ویژه تیپ ۶۵ ارتش (موسوم به نوهد)
این تیپ شامل زبده‌ترین نیروهای ارتش است که در سال ۱۳۷۱ تاسیس شد و افراد حاضر در آن، پس از گذراندن دوره‌های تخصصی الکترونیک و مخابرات، چتربازی، ورزش‌های رزمی، تک تیراندازی، رنجری و تکاوری، سقوط آزاد، رهایی گروگان، تروریست و ضد تروریست، جنگ شهری، کوهستان، جنگ‌های نامنظم، پاراگلایدر، پاراموتور، دافوس، غواصی و نجات غریق، بهداری و عملیات روانی، خنثی سازی بمب، اغتشاشات و ضد اغتشاشات شهری و زندگی در شرایط سخت، توانایی انجام هرگونه عملیات در شرایط مختلف را کسب می‌کنند.
با توجه به ویژگی‌های مختلف تیپ ۶۵ نوهد، این تیپ با قرار گرفتن در بین ۱۰ نیروی نظامی قدرتمند جهان توانسته خود را در نقش یک نیروی واکنش سریع موثر و مستقل به عنوان نوک پیکان نیروی زمینی ارتش اثبات کند.
نیروهای ویژه دریایی سپاه (S.N.S.F)
نیروی دریایی سپاه یا Sepah Navy Special Force با نام مخفف S.N.S.F در اواخر سال ۸۶ از طرف ستاد فرماندهی کل قوا به فرماندهی سردار شهید محمد ناظری با هدف مقابله با نیروهای ائتلاف آمریکایی و حضور در خلیج عدن، توسط نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشکیل شد.
نام این نیرو به دلیل حضور در آب‌های بین المللی و آب‌های آزاد و رویارویی با کشتی‌های ایرانی و خارجی به زبان انگلیسی S.N.S.F هم نامگذاری شد.
نیروهای شاغل در این سازمان از نخبگان نظامی سپاه پاسداران هستند که قابلیت مقابله و هجوم از خشکی، دریا و هوا را دارند و دوره های آموزشی همچون غواصی، چتربازی، زندگی در شرایط سخت، کار در ارتفاع، بقا، انواع تیراندازی، حفاظت از شناور، تصرف ساحل، تسخیر شناور، رهایی گروگان، تک تیراندازی، جنگ شهری، تخریب و... را سپری می‌کنند.
استفاده از سلاح‌های مدرن دنیا و بهره گیری از آموزش‌های پیشرفته نظامی و حفظ استاندارد‌های دنیا باعث تمایز این نیروها از سایر نیروهای نظامی شده است.
در حال حاضر یکی از وظایف اصلی این نیروها، حفاظت از کشتی‌های تجاری ایران در مقابل دزدان دریایی و حفظ امنیت آبراه‌های خلیج فارس است.
یگان ویژه صابرین
یگان ویژه صابرین مجموعه‌ای از گردان‌های نیروی زمینی سپاه پاسداران است که به منظور انجام عملیات‌های ویژه کشور در اوایل دهه ۸۰ همزمان با گسترش فعالیت‌های گروه تروریستی پژاک در مرز‌های غربی کشور با هدف مقابله با این گروه به وجود آمد و پس از آن عملیات‌های دیگری در نقاط دیگر کشور در راستای تامین امنیت کشور انجام داد.
اعضای یگان صابرین از میان داوطلبان نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند که پس از گذراندن تست‌های قدرت، استقامت به عضویت این یگان در می‌آیند.
یگان صابرین به عنوان یکی از قدرتمندترین نیروهای سپاه پاسداران، اعضای آن را افراد باتجربه و متخصص تشکیل می‌دهند و تاکنون عملیات‌های موفق زیادی را در نقاط مختلف کشور تجربه کرده است.
یگان ویژه فاتحین بسیج
یکی دیگر از مجموعه نیروهای واکنش سریع جمهوری اسلامی، یگان ویژه فاتحین بسیج است که توسط سازمان بسیج مستضعفین تاسیس شده و هدف آن آموزش نیروهای متخصص رزمی به نیروهای بسیجی می‌باشد.
یگان ویژه فاتحین که اکنون حدود ۲۰ سال از فعالیتش می‌گذرد، یکی از قدرتمندترین بازو‌های بسیج است که توانسته در آزمون‌های داخل و خارج کشور، به خوبی خود را به اثبات برساند.
نیروهای این یگان جهت ارتقا سطح آمادگی خود، آموزش‌های چتربازی، جنگ شهری، کار با اسلحه‌های سبک و سنگین، غواصی، چک و خنثی، زندگی در شرایط سخت، هلی برن، تک تیراندازی و... را می گذرانند.
با شروع جنگ در سوریه، این نیرو جزو اولین یگان‌هایی بود که با اتکا به توان بالای رزمندگان خود، آنها را راهی این کشور کرد و عملیات‌های موفقی را به اجرا گذاشت.
شکستن رکورد عملیات اسپای (ورود و خروج سریع از بالگرد به وسیله طناب) یکی از کار‌هایی است که این یگان را به یکی از قدرتمندترین نیروهای نظامی کشور تبدیل کرده است.
نیروهای ویژه پاسدار ولایت (نوپو)
نوپو به عنوان یکی از نیروهای زیر مجموعه یگان ویژه نیروی انتظامی، با هدف مقابله با عملیات‌های تروریستی و رهایی گروگان بوجود آمده است.
اعضای این یگان به منظور آمادگی بیشتر در مقابل ناامنی ها، آموزش‌های چتربازی، تیراندازی، پرش از ساختمان، راپل، غواصی، سکان داری، پرواز با پاراگلایدر و همچنین دوره‌هایی موسوم به آبی و خاکی را سپری می‌کنند.
البته باید در نظر داشت که حوزه فعالیت نیروهای نوپو اغلب تامین امنیت در داخل شهرها و روستاها را شامل می شود و آنها به طور معمول در عملیات های مرزی و خارجی شرکت ندارند.
همچنین لشکر ۲۳ تکاوری نیروی زمینی ارتش، تیپ ۵۵ هوابرد ارتش، تیپ یکم تفنگداران دریایی امام حسین (ع) ارتش، لشکر ۵۸ تکاور ذولفقار ارتش، تیپ ۲۵ تکاور، تیپ ۶۶ نیروهای ویژه هوابرد، به عنوان برخی دیگر از گروه‌های نظامی واکنش سریع کشور محسوب می شوند.
دنیا چه نگاهی به نیروهای واکنش سریع دارد؟
کشور‌های دیگر دنیا هم به منظور مقابله فوری با تهدیدات امنیتی، مجموعه نیروهای متخصصی در این حوزه تشکیل داده اند که از زبده‌ترین نیروهای واکنش سریع در جهان میتوان به نیروی ویژه هوابرد انگلیس (SAS)، یگان ویژه نیروی دریایی آمریکا (SEALs)، نیروهای آلفای روسیه، نیروهای SSG پاکستان و نیروهای GIGN فرانسه اشاره کرد که از توانایی‌های بالایی در حوزه‌های مبارزه با تروریسم، رهایی گروگان و عملیات شناسایی برخوردارند.
تاکنون عملیات‌های نظامی مشترک زیادی علیه تروریسم و ناامنی میان کشورها انجام شده که میزان زیادی از آنها نتایج موفقیت آمیزی برای طرفین همکاری‌ها داشته است.
عملیات مشترک نیروهای تحت حمایت فرانسه و ارتش نیجریه در مبارزه با تروریست‌ها در خاک مالی و شمال کنگو، همکاری نظامی پلیس فرانسه و بلژیک در پی یافتن عوامل حادثه تروریستی فرانسه در مارس ۲۰۱۶، عملیات مشترک انگلیس، فرانسه و بلژیک علیه باند‌های قاچاق انسان و همکاری مشترک آلمان و ایتالیا علیه گروه‌های مافیایی، نمونه‌هایی از همکاری‌های نظامی کشورها در راستای مبارزه با ناامنی و تروریسم است.
تصمیم برای تشکیل نیروی واکنش سریع میان ایران و پاکستان با توجه به حضور تروریست ها به ویژه گروهک جیش الظلم در نقاط مرزی و ایجاد نا امنی توسط این گروهک ها در این مناطق، اقدامی مثبت در جهت با مقابله با تروریسم محسوب می شود. اما چگونگی فعالیت این نیرو و افراد تشکیل دهنده آن، پرسشی است که باید برای دریافت پاسخ آن، تا زمان اولین عملیات مشترک این نیرو علیه تروریست ها سریع صبر کرد.
