خط قرمزهای امدادرسانی برای شما

ایران اکونومیست- در گفت‌وگو با محمدحسین نامی، کارشناس آموزش همگانی در جمعیت هلال‌احمر در رابطه با رفتار صحیح در مواجهه با شوک، صرع، غش، مسمومیت‌ها، گزیدگی‌ها، شکستگی و کوفتگی پرسیدیم.
شوک، صرع و غش، سه تایی که ترسناک نیستند
شوک، صرع و غش از اختلالات مؤثر هوشیاری هستند که ممکن است برای بسیاری از افراد پیش بیایند، این موارد در صورتی که بدانید باید چه واکنشی نشان دهید، اصلاً خطرناک نیستند. در ابتدا بد نیست بدانید که اصلاً تعریف شوک چیست؟ ناتوانایی دستگاه گردش خون در رساندن خون کافی به اعضای بدن یا کاهش هجمه خون را شوک می‌نامند. اگر مصدوم ما به هر دلیلی دچار شوک شد، نخستین کار این است که حتماً مصدوم به حالت درازکش قرار بگیرد، سپس سعی کنید مصدوم را گرم نگه دارید. پاهای مصدوم را ٠٣ تا ٠٦ درجه بالاتر از سطح قلب قرار دهید. حتماً ارزیابی علائم حیاتی را برای مصدوم انجام دهید و هر ٥ دقیقه این کار را تکرار کنید. نرسیدن خون لحظه‌ای به مغز را هم غش می‌نامند و کمک‌های اولیه هنگام غش نیز مانند شوک است.
کارهایی که در رابطه با صرع نباید انجام دهید
بدن به صورت طبیعی یک‌سری الکتریسیته از خودش ساطع می‌کند، در کسانی که دچار بیماری صرع هستند، این الکتریسیته از بدن خارج نمی‌شود و یک جا تمام این الکتریسیته از مغز خارج می‌شود. در این حملات صرع شخص می‌افتد، تکان‌های شدید می‌خورد و ممکن است از دهانش کف خارج شود. در مورد کسانی که دچار حملات تکرری صرع می‌شوند، این مهم است که بدانید چه کارهایی را نباید انجام دهید. در رابطه با صرع غلط‌های متداول زیادی وجود دارد که به فرد بیشتر آسیب می‌زند. خود صرع باعث زدن صدمه‌ای به مصدوم نمی‌شود، بلکه تنها اتفاقات ثانویه آن ممکن است باعث آسیب دیدن مصدوم شود. بهترین کار در مورد این مصدومان این است که یقه لباسشان را باز کنید، کفش را از پایشان دربیاورید و از سر و گردن و بدن مصدوم محافظت کنید، نه به این معنا که مصدوم را محکم بگیرید که تکان نخورد، بلکه اجازه این‌که سر یا جایی از بدن به جایی برخورد کند را ندهید. اطراف مصدوم را خالی کنید، تا به او اکسیژن برسد، این افراد بعد از چند دقیقه به حالت طبیعی برمی‌گردند. به هیچ عنوان جسم سفت بین دندان‌ها قرار ندهید، بلکه از یک جسم نرم مانند پارچه استفاده کنید. وقتی حمله تمام شد و مصدوم به حالت طبیعی برگشت، به او مایعات شیرین بدهید، تا زودتر به حالت عادی برگردد.
هر فرد مسمومی را وادار به استفراغ نکنید
در مورد هر سمی که از راه دهان وارد بدن و باعث مسمومیت شود، نخستین قدم بحث تشخیص است. اول باید خوب نگاه کنید و ببینید مصدوم چه چیزی خورده و به چه میزان؟ این کار در بیمارستان خیلی به کمک می‌آید. اگر به این نتیجه رسیدید که مسمومیت خطرناک است، حتماً با اورژانس تماس بگیرید و اطلاعات را به آنها منتقل کنید، تا به شما کمک کنند. در بسیاری از موارد بر اساس نوع مسمومیت ممکن است از شما بخواهند به فرد آب یا شیر بدهید یا این‌که می‌خواهند فرد را وادار به استفراغ کنید. البته در این مورد استثنائاتی وجود دارد، مثلاً بیماران قلبی، نوزادان یا کسانی که مسمومیت با اسید یا باز دارند را نباید وادار به استفراغ کنید و درنهایت این‌که مصدوم را سریع‌تر به مراکز درمانی منتقل کنید.
کوفتگی‌ها
در شکستگی‌ها درد، تورم، بدشکلی و لمس دردناک علائمی هستند که برای تشخیص می‌توان به آنها استناد کرد. اما تشخیص این‌که فرد دچار کوفتگی شده، تغییر رنگ پوست فرد است. برای کوفتگی کمپرس سرد حداقل ٠١ دقیقه باید روی محل آسیب گذاشته شود. این کار می‌تواند چند بار تکرار شود، البته این کار تنها به کاهش درد کمک می‌کند و این‌که روند بهبود سرعت پیدا می‌کند.
جسم سنگین را از روی مصدوم برندارید
یادمان باشد اگر بیشتر از ٥١ دقیقه یک جسم سفت روی مصدومی قرار گرفته باشد، به هیچ عنوان اجازه برداشتن آن جسم را ندارید و باید این کار را به نیروهای امدادی واگذار کنید. برداشتن آن جسم احتمالاً مصدوم را به شوک می‌برد و اگر این شوک وارد فاز سوم شود، حتی ممکن است منجر به مرگ شود. سعی کنید اگر کمتر از ٥١ دقیقه گذشته باشد، این جابه‌جایی را انجام دهید و حتی در این مورد هم باید با احتیاط رفتار کنید و تنها در صورتی که به نیروهای امدادی دسترسی ندارید، خودتان این کار را انجام دهید.
اگر مار یا دراکولا نیشتان زد، نترسید
در مارگزیدگی‌ها تا آنجایی که می‌توانید نباید بیمار را تکان دهید، چراکه خون بیشتر به جریان می‌افتد و باعث می‌شود سم بیشتر در بدن پخش شود، به همین دلیل اگر محل امن است، بهتر است فرد تکان نخورد. کار دیگر تمیز کردن محل گزش است، معمولاً مارهای سمی زمانی که نیش می‌زنند، جای دو سوراخ شدگی روی بدن می‌گذارند که این یکی از نشانه‌های مسمومیت جدی است. تمیز کردن محل زخم با آب و صابون بسیار مهم است، چراکه این سم‌ها معمولاً در دقایق نخست وارد زخم نمی‌شوند و مایعات از اطرف زخم کم‌کم وارد آن می‌شوند. شستن محل زخم با آب و صابون به سمت خارج زخم باعث می‌شود ٠٧درصد سم وارد زخم نشود. حتماً یادتان باشد که به هیچ عنوان از کیسه یخ در مارگزیدگی استفاده نکنید، چراکه مارها و نوع سم‌هایشان کاملاً متفاوت است، ممکن است حساسیت‌های بیشتری ایجاد شود.
در شمال ایران یک نوع از گزیدگی را داریم که توسط حشره‌‎ای به نام دراکولا به وجود می‌آید. در این مورد باید حتماً محل گزیدگی شسته شود، تا سم از بدن مصدوم خارج شود، اما بهتر است مصدوم حتماً به پزشک مراجعه کند و حتی اگر جای حساسی مانند چشم گزیده شد، باید حتماً مصدوم را به درمانگاه منتقل کنید.
حتماً آتل باید متناسب با عضو باشد و زائده نداشته باشد
حتماً باید یک مفصل بالاتر و یک مفصل پایین‌تر از محل آسیب‌دیده را یا اگر استخوان است، یک استخوان بالا و یک استخوان پایین را پوشش دهد، چراکه در غیر این صورت عضو صدمه‌دیده فیکس نمی‌شود. قبل و بعد از آتل حتماً باید گردش خون را چک کنید، وقتی آتل بسته می‌شود، نباید آن‌قدر سفت باشد که در گردش خون اختلال ایجاد شود، تنها در این صورت ممکن است آتل بستن یک آسیب جدی ایجاد کند.
آتل حتماً باید نرم باشد، یعنی اگر از شیء سفتی مانند چوب هم استفاده کردید، حتماً باید روی آن پارچه‌ای بگذارید که نرم باشد.
در شکستگی‌ها فقط همین که آتل بستن بلد باشید، کافی است
شکستگی‌ها، دررفتگی‌ها و پیچ‌خوردگی‎ها همه آسیب‌های دستگاه اسکلتی هستند و کاری که باید در مواجهه با این آسیب‌ها انجام دهیم، بسیار ساده است. در شکستگی‌ها فقط باید آن اندام و عضو را ثابت نگه دارید که این کار با آتل بستن انجام می‌شود. این کار بسیار ساده است و تنها باید آن عضو را ثابت نگه داشته و با آتل فیکس کنید. آتل بستن یک‌سری قواعد دارد، ما انواع آتل را داریم، اما حتماً نباید وسیله خاصی برای این کار داشته باشید. مثلاً زمانی که انگشت شکسته است، می‌توانید انگشت کناری را آتل انگشت آسیب‌دیده کنید یا این‌که دست شکسته را روی بدن فیکس کنید که به اصطلاح آتل وبال گردن نامیده می‌شود.
از هر وسیله‌ای می‌توانید برای فیکس‌کردن استفاده کنید، اما برای این کار باید یک‌سری قوانین آتل‌بندی را بلد باشید.