ایران اکونومیست- رئیس مرکز اورژانس خدمات اجتماعی یزد با بیان این‌که ساماندهی کودکار کار به عزمی جدی و همبستگی عمومی نیاز دارد، گفت: برطرف کردن ناامنی روانی و توجه به فاکتور بازی اولویت‌های جدی برای توانمندسازی اجتماعی کودکان کار و خیابانی است.
عباس متولی پور در نشست کانون تفکر دانشگاه یزد که با موضوع کودکان کار برگزار شد، حیطه‌های مختلف در ارتباط با کودکان کار را فرار و آزارهای عاطفی دانست و اظهار کرد: کودک کار همهٔ آزارهایی که در مورد یک کودک محتمل است را به خود دیده است.
وی در این خصوص که در ذهن کودک کار چه می‌گذرد، افزود: اولین فاکتور مهمی که در همه این کودکان دیده می‌شود، «ناامنی روانی» است.
رئیس مرکز اورژانس خدمات اجتماعی یزد گفت: از این رو، سیستم روانی غیراستاندارد در این کودکان باعث می‌شود اینان در نوجوانی با پدیده بزه مواجه شوند؛ چراکه ناامنی روانی از کودکی با آنها همراه بوده و آنان را به جایی رسانده که بعضاً یک بزه را نشانه مردانگی می‌دانند.
در اینجا اتفاقی که برای این کودکان می‌افتد این است که در وهله نخست، فاکتور بازی از آنها دور می‌شود.
او می‌گوید: دومین مشخصه روانی و رفتاری کودکان کار پس از ناامنی روانی، «حذف فاکتور بازی» در شکل گیری شخصیت آنان است؛ چراکه پس از حذف این فاکتور اختلالات روانی رفتاری به سراغ یک کودک می‌آید.
«شناخت اجتماعی پایین» نیز از دیگر فاکتورها است که باعث شده درک یک کودک کار از کنش‌های دیگران همراه با ناامنی روانی و واکنش‌هایش نیز بر همین مبنا باشد که این مهم ذاتی و ژنتیکی نیست بلکه تحت تأثیر محیط اجتماعی است.
شناخت اجتماعی فاکتوری است که اگر پایین باشد کودک همه جا را ناامن تلقی می‌کند و واکنش‌های منفی نشان می‌دهد.
به گفته متولی پور، وقتی کار مضر است که به سلامت روحی، جسمی، عاطفی و شخصیتی کودک آسیب برساند از این رو در اورژانس اجتماعی اولین فاکتوری که پیگیری می‌شود تحصیل کودک و دومین فاکتور، توانمندسازی خانواده او است که در این شرایط، حداکثر تلاشی که می‌شود یافتن شغل برای پدر خانواده و تعهدگیری در این خصوص است که کودکش را به کار نفرستند.
فخرالسادات خامسی هامانه، دبیر ستاد ساماندهی کودکان کار و خیابانی یزد، بحث کودکان کار را بحثی جهانی و فراگیر در دنیا دانست و با تأکید بر این‌که باید میان کودک کار و خیابان تفکیک قائل شد، اظهار کرد: کودک خیابان به کودکی اطلاق می‌شود که زیر ۱۸ سال سن دارد و محل زندگی و شغل وی خیابان است.
وی با اشاره به فعالیت ستاد ساماندهی کودکان کار، افزود: دبیرخانه این ستاد استانداری است و طبق دستورالعمل، نیروی انتظامی وظیفه جمع آوری، شهرداری وظیفه تأمین تجهیزات مراکز و تهیه مکان برای مراکز نگه داری، بهزیستی وظیفه هدایت و مشاوره، و دیگر دستگاه‌ها عهده دار فرهنگسازی در این خصوص هستند.
مدیرکل امور اجتماعی فرهنگی استانداری یزد با بیان این‌که اختلاف نظرهایی در مورد رفتار با کودکان کار بین دستگاه‌ها بوده، اما اکنون اراده همگانی، فرهنگسازی برای خرید نکردن از این کودکان در استان ایجاد شده است، گفت: در سال گذشته، شهرداری یک مرکز تهیه و تجهیز کرده که به دیگر مراکز استان برای ساماندهی کودکان کار اضافه شده است.
خامسی‌هامانه ادامه داد: این کودکان از چرخه تحصیل، آموزش و سلامت دور مانده‌اند و حقوق شهروندی آنان تضعیف شده است، از این رو، این کودکان نیاز به حمایت، توانمندسازی و استعدادیابی دارند.
وی در مورد برنامه‌های کوتاه مدت و بلندمدت طرح فرهنگسازی افزود: قانون پیچیدگی‌هایی در این حوزه دارد که باید چاره‌ای اندیشید و نیز به نظر می‌رسد که بانک اطلاعاتی قوی در حوزه کودکان کار وجود ندارد.
خامسی با اشاره به طرح توانمندسازی کودکان کار، تصریح کرد: درآمد بسیاری از این کودکان بیش از میزان کمک‌های مراکز حمایتی است پس نیاز به جاذبه قوی برای رها کردن این پول هنگفت و سوق رفتن به سوی توانمندسازی است. در عین حال، باید تفکیک قائل شد میان کودکی که به واقع کار می‌کند تا شکم خود و خانواده‌اش را سیر کند.
دبیر ستاد ساماندهی کودکان کار و خیابان در نهایت گفت: باید به جای کمک نقدی به کودکان، به مؤسسات خیریه کمک شود تا آنان کمک‌ها را در راستای آموزش، توانمندسازی و مهارت آموزی به این کودکان صرف کنند.
سیدعلیرضا افشانی در نشست کانون تفکر دانشگاه یزد که با عنوان کودکان کار برگزار شد، مبارزه با آسیب‌های اجتماعی را پدیده‌ای بسیار پیچیده و دشوار دانست و بیان کرد: تحقیقات نشان می‌دهد بی‌عرضه‌ترین کودک کار ساعتی پنج هزار تومان و ماهی یک میلیون تومان درآمد دارد.
وی افزود: کودک کار به راحتی سه میلیون تومان در ماه درآمد دارد و هستند کودکانی که ماهانه تا ۱۰ میلیون تومان در می‌آوردند.
این استاد جامعه شناس دانشگاه یزد در ادامه با طرح این پرسش که حال چگونه می‌توان این کودک را توانمند کرد، گفت: یک بعد قضیه این است که یک کودک کار و خیابانی چند سال باید مورد حمایت قرار گیرد تا به این میزان درآمد برسد.
افشانی تصریح کرد: سطح درآمد اغوا کنندۀ بدون زحمت چهارراه را چگونه باید جبران و چگونه می‌توان جاذبه آن را برای کودک و خانواده وی حذف کرد.
عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه یزد بیان کرد: پدیده‌های اجتماعی پیچیدگی‌هایی دارند چراکه با انسان سروکار دارند، در این مورد شرایط کودک مهاجر، اتباع، بد سرپرست و بی‌سرپرست با هم متفاوت است.
وی ادامه داد: باندهای مافیایی را به این پدیده اضافه کنید که کودکان را در چهار راه‌ها به کار گمارده، مدیریت کرده و بخش عمده‌ای از درآمدشان را از آنها می‌گیرند.
به گفتۀ این جامعه شناس با بیان این که دو راهکار جمع‌آوری کودکان از چهار راه‌ها و عدم پرداخت پرداخت پول به آنها برای این قشر آسیب پذیر وجود دارد، گفت: ساماندهی این معضل به عزمی جدی و همگانی نیاز دارد.
محبوبه داورانی، کارشناس مسئول آسیب‌های اجتماعی بهزیستی استان نیز در این نشست تصریح کرد: از سال ۸۲ ساماندهی کودکان کار و خیابان توسط سازمان بهزیستی در استان و کشور انجام شده و از سال ۸۹ این فعالیت به مؤسسات غیردولتی در دو قالب مراکز روزانه و شبانه واگذار شده است.
وی، سرپرست نامناسب را دلیل حضور ۸۵ درصد کودکان کار در استان یزد دانست و بیان کرد: توانمندسازی کودکان نقش مهمی در کاهش آمار کودکار کار در جامعه ایفا می‌کند.
داورانی اظهار کرد: توانمندسازی کودکان کار باید در دو بعد بررسی نیازهای اولیه کودک و حمایت از خانواده وی انجام شود.
این کارشناس آسیب‌های اجتماعی اظهار تأسف کرد که در حوزه آسیب‌های اجتماعی خیّر اجتماعی کم است و خواستار فرهنگسازی برای آگاه سازی و ایجاد دغدغه در خیران شد.
