برج-باغ ها چه بود، خانه-باغ ها چیست؟

  شورای اسلامی شهر تهران در دوره پنجم از همان روزهای نخست فعالیت اعلام کرد که بر حفظ باغ ها و فضای سبز پایتخت و نیز لغو مصوبه برج -باغ ها جدیت و تاکید دارد.
در ادامه این تصمیم مصوبه برج-باغ ها 22 اسفند سال 96 لغو و حدود دو ماه بعد در اوایل امسال ابلاغ شد.
اینک کلیات مصوبه خانه- باغ ها و برخی بندهای آن در شورای اسلامی شهر تصویب شده و بررسی دیگر مفاد آن نیز ادامه دارد.

**مختصات مصوبه برج-باغ و خسارت ها
بر مبنای مصوبه برج-باغ ها به سازندگان اجازه داده می شد در 30 درصد از مساحت باغ، ساخت‌و ساز انجام و 70 درصد باقیمانده باغ حفظ شود اما برپایه گزارش ها درختان بیشتر از مجوز صادره تخریب شده اند.
در مصوبه برج - باغ ها به مالکان اجازه ساخت و ساز در 30 درصد سطح اشغال باغات داده می شد و مالک از نظر ارتفاع نیز تا 13 طبقه ساخت و ساز می کرد.
آنطور که سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران چند ماه پیش با تمرکز بر موضوع سهم درآمدهای شهرداری از تخریب باغ های پایتخت اعلام کرد، حدود 129 هکتار از باغ های پایتخت بعد از مصوبه برج-باغ ها تخریب و برای آنها پروانه ساختمانی صادر شده است.
تلاش برای اخذ مصوبه برج باغ ها از سال 82 شروع شده بود و گزارش ها حاکیست که تخریب گسترده باغ ها در نتیجه این مصوبه از چند سال پس از سال 83 شدت گرفت و آمار ارایه شده از تخریب 129 هکتاری هم مربوط به یک دوره 10 ساله از سال 96 به قبل اعلام شده است.
مشکل اما از اینجا بیشتر خود را نشان داد که مالکان در اجرا پا را از این مصوبه فراتر گذاشتند، اقدام به ساخت و ساز در بخش زیادی از باغ ها کردند و گفتند در کمیسیون ماده هفت جریمه تخریب باغ (درختان) را می پردازیم.

**درآمدی که در برابر خسارت ها ناچیز است
علی اعطا سخنگوی شورای شهر تهران اعلام کرده بود: در زمان لغو مصوبه ‎برج - باغ ها برخی دوستان نگران کاهش محسوس درآمد ‎شهرداری در این شرایط بی پولی بودند اما روشن شد در 10 سال اخیر تنها یک درصد از مجموع درآمد حاصله از صدور پروانه مربوط به باغ ها بوده است.
زهرا صدر اعظم نوری رئیس کمیسیون خدمات شهری و سلامت شورای شهر تهران نیز چندی پیش در نشست خبری توضیح داد: درآمدهای شهرداری تهران در حدود 114 هزار میلیارد تومان در طول 10 سال (86 تا 96) بوده که درآمدهای ناشی از برج-باغ ها تنها یک درصد و افزون بر هزار میلیارد تومان از آن را تشکیل داده است.

**عمق تخریب باغ ها
تلاش خبرنگار ایرنا برای یافتن آماری دقیق و واحد از وسعت باغ های پایتخت از قبل از انقلاب یا پس از انقلاب تاکنون به نتیجه مشخص نرسید و هر متولی، آماری اعلام می کند اما هرکدام از این آمارها صرفنظر از اینکه یکسان نبودند کاهش مساحت باغ ها را طی سال های گذشته نشان می دهند.
برپایه آماری که یکی از بخش های مدیریت شهری تهران چندی پیش اعلام کرد، پایتخت در سال 1368 معادل 14 هزار و 167 هکتار باغ داشته که تاکنون بیش از هشت هزار هکتار از آنها در همه این سال ها از بین رفته اند.
برخی منابع دیگر مساحت کل باغ ها را افزون بر پنج هزار هکتار اعلام کرده اند که تاکنون بیش از نیمی از آنها از بین رفته است.

** بهانه ای به نام برج-باغ
متولیان شهری می گویند بیشترین میزان تخریب باغ ها از زمانی کلید خورد که مصوبه برج-باغ ها در دوره دوم شورای شهر به تصویب رسید و وارد سند طرح جامع تهران شد.
بر مبنای این مصوبه برخی متخلفان با نام اجرای مصوبه برج-باغ ها، درختان را نابود کردند و با این توجیه که جریمه قطع درختان را می پردازند، به خودشان اجازه دادند این میزان از فضای سبز پایتخت که به عنوان شُش های حیاتی و تنفسی، وجودشان برای پایتخت ضرورت دارد را از بین ببرند.
براساس گزارش ها بعضی مسئولان شهری طی سال های گذشته به بهانه تامین پارکینگ و دیگر فضاهای شهری اجازه گودبرداری بیش از حدمجاز و سطح اشغال بیش از 30 درصد باغ ها را صادر کرده اند.
محسن هاشمی رئیس شورای اسلامی شهر تهران نیز هفته جاری با انتقاد از نحوه اجرای مصوبه موسوم به برج- باغ ها در دوره قبلی مدیریت شهری تاکید کرد: درآمد حاصل از محل اجرای این مصوبه در برابر خسارت های آن ناچیز است.
وی در پایان یکصد و بیست و پنجمین جلسه علنی شورای پنجم شهر تهران در جمع خبرنگاران افزود: مصوبه برج- باغ ها لایحه بدی نبود اما در اجرا با بخشنامه ها و دستورالعمل ها متفاوتی که بعد به آن اضافه شد، صدمه های زیادی دید.

** تاریخچه مصوبه برج-باغ ها
تا قبل از سال 83 مالکان باغ ها از آنجا که نمی توانستند در باغ خود همانند زمین های دیگر (60 درصد رایج) ساخت و ساز کنند، به خشکاندن درختان اقدام می کردند.
از این رو اعضای دومین دوره شورای اسلامی شهر تهران در طرحی که هدف از اجرای آن را جلوگیری از تخریب باغات و حفظ، نگهداری و احیای باغ ها معرفی کردند، با تصویب مصوبه برج-باغ ها اجازه ساخت و ساز در 30 درصد مساحت هر یک از باغ ها را صادر کردند و در ازای کاهش سطح به تعداد طبقات افزودند.
این درحالی است که براساس مصوبه سال 94 شورای اسلامی شهر تهران قیمت قطع هر اصله درخت «محیط بُن» 15 تا 30 سانتیمتر، 5 میلیون ریال، 30 تا 60 سانتیمتر به ازای هر سانتیمتر مازاد بر 30 سانتیمتر، 500 هزار ریال و هر اصله درخت محیط بن 60 تا 100 سانتیمتر به ازای هر سانتیمتر مازاد بر 60 سانتیمتر، یک میلیون و 250 هزار ریال است.
وضعیت به گونه ای است که محمد حقانی عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران نیز با ارائه آماری گفته بود: طی 20 سال گذشته حدود چهار هزار و 500 هکتار از باغات تهران از بین رفته است.

**خانه - باغ چیست؟
مدیران کنونی مدیریت شهری تهران که از ابتدا به دنبال لغو مصوبه برج-باغ ها بودند و آن را اجرایی کردند در پی راه حل هایی برای حفظ باغ ها هم بودند و گفتند که در ماههای گذشته چکش کاری های بسیاری روی پیشنهادهای مرتبط با این موضوع شده است.
این افراد تاکید دارند مصوبه جدید که از آن با عنوان خانه- باغ یاد می شود، ضمن حل مشکلات افرادی که دارای باغ هستند، زمینه صیانت از محیط سبز را نیز فراهم آورد.
پیروز حناچی شهردار کنونی تهران که چندماه پیش به عنوان معاون شهرسازی و معماری این شهرداری فعالیت داشت آبان امسال اعلام کرد: لایحه خانه- باغ به جای مصوبه لغو شده برج- باغ به شورای اسلامی شهر ارسال شده است.
وی گفت: این طرح پس از آسیب شناسی 10 سال گذشته باغات تهیه شد تا در لایحه تنظیمی اشکالات قبلی حل شود.
حناچی افزود: در لایحه جدید تقسیم بندی تا سه هزار متر، سه تا پنج هزار متری و بالای پنج هزار متری لحاظ و برای هر کدام ضوابط جدا نوشته شده است.
وی همچنین از تهیه شناسنامه باغات خبر داد و خاطرنشان کرد: بخشی از باغات دارای بنای تاریخی و بخشی در اختیار ارگان های مختلف هستند که سیاست شهرداری درخصوص این باغات خرید و اضافه کردن آنها به عرصه عمومی شهر است.
حناچی ضرورت توجه ویژه به فرآیند صدور پروانه در باغات را مهم توصیف و بیان کرد: حدود 6 هزار پارسل (قطعه، بخش) باغ و اراضی مشجر وجود دارد که فرایند صدور پروانه آنها باید متفاوت باشد و علاوه بر آن طیف فعالیت در باغات صرفا مسکونی پیش بینی نشده است و فعالیت های فرهنگی و اجتماعی نیز در باغات می تواند اتفاق بیافتد.

**تازه ترین واکنش حناچی
حناچی که اینک به عنوان شهردار تهران فعالیت دارد روز دوشنبه هفته جاری در نخستین نشست خبری خود گفت: مجوز برج - باغ ها پسندیده نبود.
وی همچنین درخصوص اینکه حناچی شورای عالی شهرسازی با حناچی شهرداری تهران تغییر کرده است؟ گفت: حناچی تغییری نکرده، آن موقع در حوزه کنترل بودم و اکنون در موقعیت اجرا هستم.
حناچی با بیان اینکه در اداره امور شهر تهران نیز نباید حواس خودمان را به حواشی پرت کنیم، افزود: مجوز برج- باغ ها پسندیده نبود و مشاهده سوابق نیز نشان می دهد سال ۸۲ در این خصوص نامه نوشتم و آن را رد کردم.
حناچی در این میان به نکته دیگری هم اشاره و تاکید کرد: اما وقتی عده ای زندگی خود را با آن گره می زنند «کات» کردن آن مشکل است.
وی گفت: هر چه شورای شهر در این زمینه تصویب کند آن را دنبال می کنیم.
رئیس شورای اسلامی شهر تهران نیز درباره مصوبه جدید مربوط به خانه- باغ ها گفت: لایحه جدید با هدف اصلاح ضعف های لایحه مذکور به شورا آمده است.
به گفته هاشمی کلیات مصوبه جدید به تصویب اعضای شورا رسید و پس از تصویب بندهای آن، باید به تصویب و تایید شورای عالی شهرسازی و معماری نیز برسد.
رئیس شورای شهر تهران تاکید کرد که سعی شورا بر حفظ باغ های 5 تا 10 هزار متر است.
وی ادامه داد: مصوبه جدید 11 ماده دارد و برخی اختلاف ها وجود داشت که ماده به ماده در حال بررسی هستیم.

**صدور مجوز ساخت در باغ های تا 5 هزارمتری
در همین جریان روز هفتم اسفندماه (دیروز) مجوز ساخت حداکثر سه طبقه در باغات سه تا پنج هزار متری پایتخت با تصویب اعضای شورای اسلامی شهرتهران صادر شد.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران اظهارداشت: رویکرد شورا در تدوین لایحه جدید جایگزین برج باغ بارگذاری حداقلی و کاهش طبقات در باغات است.
همچنین اعضای شورای اسلامی شهر تهران با ساخت 30 درصد از عرصه باغ های بالای سه تا پنج هزار متری شهر تهران موافقت کردند.
اعضای شورا امید دارند که با تصویب همه موارد این لایحه و تایید آن در مراجع متولی دیگر، اجرایی و زمینه صیانت از باغ ها نیز فراهم شود.

**مختصات مصوبه جدید
محمدسالاری رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران نیز  در این زمینه توضیح داد: در مصوبه جدید سطح ساخت و ساز بشدت کاهش یافته است.
وی اظهارداشت: در این مصوبه باغ های تهران به دو سطح تا سه هزار و سه هزار متر به بالا تقسم شده اند.
به گفته سالاری، در باغ های با سه هزار متر صرفا دو طبقه با 15 درصد سطح اشغال که در مجموع 30 درصد می شود، مجوز ساخت داده می شود.
وی افزود: همچنین در باغ های بالای 3 هزار متر، سه طبقه با سطح اشغال 15 درصد که در مجموع 45 درصد می شود، اجازه ساخت و ساز داده می شود.
سالاری با اشاره به تفاوت های دیگر مصوبه جایگزین خانه- باغ ها با مصوبه برج باغ ها اظهار داشت: در دستور العمل ماده 14 قانون زمین شهری که حدنصاب تفکیک باغ ها 2 هزار متر بوده، این حد نصاب در مصوبات جدید به پنج هزار متر افزایش یافته است.
وی تاکید کرد: در این مصوبه همچنین برای اینکه مالکان تشویق شوند تا 70 درصد باغ های خود را برای تبدیل به بوستان عمومی به طور رایگان در اختیار شهرداری قرار دهند، می توانند در چهار طبقه با سطح اشغال 18 درصد ساخت و ساز انجام دهند.
سالاری با بیان مثالی خاطر نشان کرد: اگر مالکی باغ 10 هزار متری داشته باشد و 70 درصد آن را در اختیار شهرداری تهران قرار دهد، می تواند مجوز ساخت چهار طبقه با سطح اشغال 18 درصد دریافت کند.
همچنین سالاری اظهار داشت: برای اینکه مالکان، باغ را رها نکنند، مجوز راه اندازی برخی فعالیت ها از جمله فعالیت های فرهنگی، پژوهشی، تفرجگاهی، آموزشی ارائه می شود.

**آغاز بازآفرینی با همکاری بنیاد مستضعفان
 همزمان با بررسی لایحه خانه-باغ ها شهرداری تهران موضوع دیگری را نیز در همکاری با دیگر نهادها مانند بنیاد مستضعفان اجرایی کرد تا زمینه صیانت از فضاهای سبز شهر تهران حفظ شود و آن بازافرینی باغ های دراختیار این نهادهاست.
هفته گذشته بازآفرینی دو باغ در تهران با همکاری شهرداری و بنیاد مستضعفان در مناطق 14( باغ وثوق الدوله) و 2(باغ عبقری) شروع شد تا به عنوان محیط عمومی در اختیار استفاده شهروندان قرار گیرد.
منبع: ایرنا