خزانه گیری زودهنگام برنج ؛ جنگ شکست خورده با اقلیم

کشاورزان برنجکار در حوزه آبریز هراز از جمله شهرستان های آمل ، بابل ، فریدونکنار و بابلسر خزانه گیری بذر برنج را به صورت گسترده با پوشش نایلونی آغاز کرده اند.
خزانه گیری ، مرحله دوم از کشت و کار برنج پس از شخم و شیار است که بر اساس بررسی های میدانی امسال در این مناطق از اوایل دی آغاز شد و بر پایه آمار جهاد کشاورزی تا کنون 70 درصد شالیزارهای استان آب تخت شده است.
به طور سنتی تا پیش از رواج کشت دوم برنج در مازندران ، کشت و کار این محصول آب دوست از اواخر اسفند با شخم و شیار شالیزارها آغاز و خزانه گیری در ماه فروردین انجام می شد.
کارشناسان کشاورزی بهترین زمان برای خزانه گیری برنج را نیمه اول فروردین می دانند ، اما در یک دهه اخیر به دلیل تغییرات آب و هوایی و از سه سال پیش با هدف کشت دوم ، شمار زیادی از شالیکاران از دهه دوم اسفند خزانه گیری را آغاز می کردند که این اقدام امسال به دهه اول اسفند کشیده شده است.
تا قبل از سال 1392به طور معمول خزانه گیری برنج از اوایل فروردین آغاز و بوته شالی از دهه سوم اردیبهشت به زمین اصلی برای نشاکاری منتقل می شد، اما این فرایند با هدف کشت مجدد و استفاده از روان آب های زمستانه سال به سال به جلوتر آمده است.
پارسال حدود 25 هزار هکتار از زمین های شالیزاری مازندران دوباره نشاکاری و 35 هزار هکتار نیز به روش ' دونوچ ' یا پرورش ساقه شالی کشت شد.
** سرما ، مهم ترین تهدید
رئیس اداره برنج سازمان جهاد کشاورزی مازندران  گفت که به دلیل سرما ، خزانه گیری قبل از دهه سوم اسفند با خطر پذیری بالایی رو به رو است و تاکید کارشناسی بر این است که کشاورزان از بیستم اسفند اقدام به خزانه گیری کنند.
ابراهیم قربان نژاد با اشاره به این نکته که حداکثر ماندگاری نشا برنج در خزانه باید 30 تا 35 روز باشد و سپس باید به زمین اصلی منتقل شود ،ادامه داد : در این شرایط ، با توجه به سردی هوا به طور یقین رویش نشاء شالی با مشکل مواجه می شود و این خطر پذیری بالایی برای کشاورز دارد.
وی توضیح داد : بهترین زمانی که بر اساس کشاورزی فنی برای خزانه گیری پیشنهاد و توصیه می شود ، از نیمه اول فروردین است ، اما در یک دهه اخیر به دلیل تغییرات آب و هوایی برخی از شالیکاران از دهه سوم اسفند نیز خزانه گیری را آغاز می کنند.
قربان نژاد کشت دوم برنج در مازندران را فقط به روش دونوچ یا همان رتون مورد تایید مرکز توسعه و تحقیقات برنج استان مازندران دانست و گفت : هنوز کشت دوباره برنج توصیه نمی شود.
کشت برنج به روش رتون یا دونوج از پرورش دوباره ساقه های شالی پس از برداشت محصول اول به دست می آید.
رییس اداره برنج جهاد کشاورزی مازندران با تاکید بر این که پرورش ساقه بهترین روش کشت و مورد تایید مرکز تحقیقات برنج است ، توضیح داد : شالیکارانی که خارج از توصیه فنی خزانه گیری را با هدف کشت دوباره برنج آغاز کردند ،بدانند که علاوه بر کاهش عملکرد در کشت اول ، با خطر پذیری بالای کشت دوم با توجه به تغییرات اقلیمی و کمبود آب مواجه می شوند.
پارسال دهها هکتار از شالیزارهای مناطق مرکزی و شرقی مازندران به خاطر کمبود آب حتی زیر کشت اول قرار نگرفت و تعداد زیادی از کشاورزان هم موفق نشدند کشت دومشان را به ثمر برسانند.
رئیس اداره برنج سازمان جهاد کشاورزی مازندران به فعالیت بانک نشاء برای تامین بوته شالی برای شالیکاران نیز اشاره کرد و گفت: اگرچه بوته شالی در بانک نشاء از سرما در امان است، اما به دلیل وجود سرمای اواخر اسفند و ابتدای فروردین خطر سوختگی بوته ناشی از سرمای آب و خاک محتمل است.
نشاء برنج در بانک نشاء در فضای سربسته با استفاده از خاک و آبیاری قطره ای و در دمای مناسب رشد پیدا می کند و انجام نشاء آن فقط از طریق دستگاه نشاء کار میسر است.
** خودزنی به خاطر سود بیشتر
معاون موسسه تحقیقات برنج کشور هم در باره خزانه گیری زودهنگام برنج در استان به شالیکاران هشدار داد و از آنان خواست برای این کار عجله نکنند.
عبدالرحمان عرفانی  گفت : با توجه به سرمای هوا ، بوته شالی در خزانه رویش مناسبی را نخواهد داشت و به اصطلاح علمی سن نشاء برنج در خزانه به دلیل سرما و نوسانات دمایی بالا رفته و در فرایند رشد، مقاومت علیه بیماری ها و مقدار تولید دچار اختلال می شود.
وی توضیح داد : بذرهای خود مصرفی و یا گواهی شده از اهمیت بالایی در تولید برخوردارند و کشاورزان باید نسبت به انجام درست و بموقع خزانه گیری دقت لازم را داشته و به توصیه های کارشناسی به صورت جدی توجه کنند.
عرفانی به تولید و توزیع یکهزار و 600 تن بذر گواهی شده انواع ارقام بومی طارم و پرمحصول برای سال زراعی جاری در مازندران اشاره کرد و گفت : تولید بذر گواهی شده برای سال زراعی جاری نسبت به سال گذشته 2 برابر شده است.
مازندران سالانه با تولید حدود یک میلیون تن ، 42درصد برنج کشور را تامین می کند.
منبع: ایرنا